Khi ngày bầu cử Tổng thống Mỹ đang tới gần, giới phê bình chính trị trên thế giới bắt đầu đồn đoán về một “Bất ngờ tháng Mười” ngay trước cuộc bỏ phiếu vào ngày 3/11/2020 sắp tới.
Trong nền chính trị Mỹ, “Bất ngờ tháng Mười” là một sự kiện truyền thông được sắp xếp một cách chủ đích và đúng thời điểm nhằm thu hút hoặc gây phân tán cử tri, từ đó tác động đến kết quả bầu cử, đặc biệt là trong cuộc đua vào Nhà Trắng.
Do bầu cử tổng thống Mỹ luôn diễn ra vào đầu tháng 11, những đòn gây bất ngờ về truyền thông thường được lên kế hoạch vào cuối tháng 10. Những nỗ lực vào phút cuối này có khả năng tạo ra tác động rộng lớn lên sự lựa chọn của các cử tri Mỹ. Kiểu tác động vào truyền thông vào phút cuối như thế này có thể thay đổi kết quả bầu cử.
Hiệu quả “chết người” của đòn bất ngờ trước thời điểm bầu cử
William Casey đã sáng tạo ra thuật ngữ “Bất ngờ tháng Mười” khi ông làm người quản lý chiến dịch tranh cử của ứng viên Ronald Reagan. Ông Reagan đã giành được đề cử của đảng Cộng hòa cho cuộc đua vào ghế tổng thống năm 1980, với sự trợ giúp của một điều “Bất ngờ” (sẽ được đề cập ở phần sau của bài này).
Mặc dù thuật ngữ này hình thành mới đây, bản thân hiện tượng này đã có từ rất lâu trong lịch sử chính trị Mỹ.
Dưới đây là một số trường hợp Bất ngờ tháng Mười đảo ngược kết quả cuối cùng của một cuộc bầu cử Mỹ.
Năm 1972, Tổng thống phe Cộng hòa Richard Nixon ra tái tranh cử trong bối cảnh Chiến tranh Việt Nam vẫn đang diễn ra. Thượng nghị sĩ Dân chủ George McGovern ra tranh cử với cương lĩnh bầu cử phản chiến. McGovern dẫn trước Nixon trong các cuộc thăm dò dư luận. Vào ngày 26/10 năm đó, Henry Kissinger – Cố vấn an ninh quốc gia của Nixon, công bố đòn Bất ngờ là “hòa bình trong tầm tay” tại Việt Nam. Kết quả là, các cuộc tập hợp vận động tranh cử của phe Nixon tràn đầy các tấm biển nói về việc chấm dứt chiến tranh. Trên thực tế, hòa bình không nằm trong tay ai cả, nhưng Nixon vẫn tái đắc cử sát sao, dù cho đối thủ của ông đang dẫn trước đối thủ trong các cuộc điều tra dư luận tiền bầu cử. McGovern gọi tuyên bố của Kissinger là một đòn “đánh lừa chính trị độc ác”.
Tương tự, vào năm 1980, vấn đề trung tâm trong tranh cử là cuộc khủng hoảng con tin ở Iran. Chế độ chính trị tại Iran lúc đó đã bắt làm con tin 52 công dân Mỹ ở Đại sứ quán Mỹ tại Tehran vào ngày 4/11/1979. Ứng viên tổng thống của phe Cộng hòa là Reagan đã công kích đối thủ Dân chủ Jimmy Carter là một tổng thống yếu kém bằng cách viện dẫn tình trạng các công dân Mỹ tiếp tục bị giam giữ làm các con tin. Khi ngày bầu cử đến gần, Iran ngừng đàm phán với chính quyền của Tổng thống Mỹ Carter.
Theo phản ánh của Gary Sick – một cựu chuyên gia về Iran trong đội ngũ an ninh quốc gia của ông Carter, Thủ tướng Iran Mohammad-Ali Rajai bất ngờ thông báo rằng Iran sẽ không thả các con tin khi Carter vẫn còn tại vị trong Nhà Trắng. Kết quả là, Reagon giành chiến thắng trong cuộc bầu cử 1980 (với khoảng cách đáng kể so với đối thủ). Iran đã phóng thích các con tin vào ngày Reagan nhậm chức, để đổi lại việc Mỹ nhả các tài sản Iran (khoảng 3 tỷ USD) bị Mỹ phong tỏa.
Vụ Bất ngờ tháng Mười gần đây nhất có lẽ là bức thư được gửi tới Quốc hội Mỹ vào ngày 28/10/2016 bởi James Comey, khi đó là giám đốc Cục Điều tra Liên bang (FBI). Dù đã khép lại việc điều tra vào tháng 7 đối với cáo buộc cho rằng bà Hillary Clinton đã sử dụng server email cá nhân khi làm ngoại trưởng Mỹ giai đoạn 2009-2013, ông Comey đã tung ra một bức thư kích thích sự nghi ngờ, với nội dung nói rằng FBI đã tìm thấy các email mới có thể quan trọng hoặc không quan trọng với cuộc điều tra về bê bối email.
Đòn Bất ngờ này đã làm khuấy đảo chiến dịch tranh cử. Sự chú ý của các cử tri đã bị phân tán bởi việc bà Clinton bị đối thủ của mình Donald Trump mô tả là tham nhũng, xảo trá, và phản bội. Trước lúc có đòn Bất ngờ, bà Clinton dẫn trước đối thủ tới 4 điểm phần trăm (khi đó, 48% cử tri ủng hộ bà Clinton và chỉ có 44% cử tri ủng hộ ông Trump). Với chiêu Bất ngờ trên, ông Trump đã đắc cử.
Vậy trong năm 2020 này, đòn Bất ngờ tháng Mười của ông Trump sẽ là gì? Đã có một số giải thuyết.
VOV.VN
