Căng thẳng tiếp diễn, ẩn chứa nguy cơ
Sau khi tạm ngừng một số vụ thử tên lửa để xúc tiến Hội nghị thượng đỉnh Mỹ -Triều tại Singapore và tại Việt Nam, Triều Tiên nối lại việc phóng các tên lửa. Mỹ và Hàn Quốc cũng tổ chức tập trận chung. Đầu tháng 10, đàm phán Mỹ - Triều ở cấp chuyên viên được nối lại sau nhiều tháng bế tắc tại Stockholm (Thụy Điển) nhưng không mang lại kết quả.
Trong bối cảnh cuộc bầu cử tổng thống Mỹ đang đến gần, thời hạn chót mà Bình Nhưỡng đặt ra để Washington thay đổi quan điểm đã hết. Những tuyên bố trái chiều của Mỹ và Triều Tiên cho thấy các cuộc gặp vẫn chưa giúp “gỡ rối” vấn đề hạt nhân trên Bán đảo Triều Tiên. Thậm chí, thái độ của mỗi bên phần nào làm dấy lên sự lo ngại về một thời kỳ căng thẳng mới.
Theo giới chuyên gia, Tổng thống Mỹ D. Trump sẽ tiếp tục thúc đẩy cuộc gặp lần ba với Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong-un để tìm kiếm lợi thế trước cuộc bầu cử tổng thống năm 2020. Theo đó, Triều Tiên sẽ thận trọng hơn khi đưa ra những lời hứa, đồng thời có tính đến việc đề nghị phía Mỹ nới lỏng các lệnh trừng phạt và tiến tới ký kết một hiệp ước hòa bình. Trong khi đó, Mỹ vẫn chưa muốn dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt đối với Triều Tiên, đồng thời còn đe dọa trừng phạt thứ cấp lên các quốc gia hợp tác với Bình Nhưỡng.
Cũng tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương, Mỹ đã lên kế hoạch triển khai hệ thống tên lửa tầm trung sau khi rút khỏi Hiệp ước Lực lượng hạt nhân tầm trung (INF). Hệ thống tên lửa này được Mỹ dự kiến triển khai ở Nhật Bản; đảo Guam và Hàn Quốc. Hiện tại chưa có đồng minh nào của Mỹ chính thức nhất trí cho Mỹ triển khai tên lửa trên lãnh thổ của mình, nhưng theo các chuyên gia quân sự, nếu các tên lửa tầm trung của Mỹ được bố trí ở các khu vực trên, thì sức mạnh hủy diệt do nó tạo ra là rất lớn.
Căng thẳng có thể tiếp tục leo thang tại hai bờ eo biển Đài Loan, bởi Trung Quốc đang tiến gần tới khả năng thực hiện tuyên bố “thống nhất Đài Loan”. Bắc Kinh có thể sử dụng các biện pháp cắt đường cáp nối internet từ bên ngoài vào Đài Loan, thực hiện các cuộc tấn công mạng và ngăn nguồn dầu mỏ chuyển tới đây… Tuy nhiên, mức độ căng thẳng còn tùy thuộc vào sự sẵn sàng đối phó của Đài Loan và Mỹ.
Tại Khu Hành chính đặc biệt Hong Kong (Trung Quốc), mặc dù tình trạng bạo lực tạm lắng trong thời gian cuối năm 2019, nhưng các cuộc biểu tình có thể sẽ tiếp tục diễn ra trong năm 2020, bởi khả năng can dự của các bên tham gia khác càng lớn, nhất là các quốc gia bên ngoài, các nhóm lợi ích về kinh doanh và những bên có chương trình nghị sự liên quan.
Tại Biển Đông, cả ASEAN và Trung Quốc đều xác định muốn đẩy nhanh nhất có thể đối với tiến trình đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC), nhưng các ưu tiên, lợi ích của các bên vẫn còn có sự khác biệt nhất định và cần phải có thêm thời gian. Tuy nhiên, với vai trò là Chủ tịch ASEAN 2020, Việt Nam sẽ tích cực đóng góp để đẩy nhanh tiến trình đàm phán hiệu quả hơn, đạt chất lượng cao hơn. Hy vọng vòng đàm phán thứ 2 sẽ hoàn tất trong năm 2020.
Điều chỉnh chính sách, kiên định chiến lược
Theo giới chuyên gia, năm 2020, Trung Quốc sẽ có sự điều chỉnh chính sách. Theo đó, việc nỗ lực hòa giải quan hệ với Nhật Bản, Ấn Độ và các nước ASEAN sẽ tiến triển; tập trung hơn vào giải quyết tranh chấp và hợp tác kinh tế; đẩy mạnh sáng kiến “Vành đai và Con đường” đối với các nước trong khu vực, nhằm làm suy yếu việc triển khai Chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở của Mỹ.
Trong khi đó, Mỹ sẽ tăng cường sự hiện diện hải quân trên Biển Đông và eo biển Đài Loan; thực hiện các cuộc tuần tra chung trên biển, các cuộc tập trận quân sự chung và tăng cường các chuyến thăm các quốc gia trong khu vực, nhằm đối phó với sáng kiến “Vành đai và Con đường” của Trung Quốc, cùng với việc Washington ký ban hành “Đạo luật Nhân quyền và Dân chủ Hong Kong” càng làm gia tăng căng thẳng giữa hai nước.
Nhật Bản với chủ trương, mở rộng sự hiện diện của quân đội nước này nhằm hiện thực hóa tham vọng thay đổi Hiến pháp hòa bình. Theo đo, Tokyo sẽ tập trung xử lý quan hệ với Trung Quốc về kinh tế và tranh chấp vùng biển; quan tâm và tăng cường trợ giúp các nước Đông Nam Á về an ninh biển, tham gia tích cực vào các cơ chế hợp tác do ASEAN chủ đạo để có vai trò lớn hơn; tiếp tục đàm phán với Nga về vấn đề chủ quyền của quần đảo Kuril.
Nhật Bản cùng Ấn Độ và Australia sẽ mở rộng hợp tác an ninh với Mỹ nhưng cố gắng không tham gia vào các hoạt động của Mỹ ở Biển Đông để đảm bảo tự do hàng hải, cũng như tuần tra ở eo biển Đài Loan, để hạn chế va chạm với Trung Quốc.
Nga tiếp tục chính sách xoay trục sang châu Á, mở rộng tầm ảnh hưởng tại châu Á - Thái Bình Dương, thông qua hình thức hợp tác năng lượng, quốc phòng, thực hiện các thương vụ bán vũ khí và thúc đẩy trật tự đa cực trong khu vực. Nga sẽ gắn kết hơn với Trung Quốc trên nhiều lĩnh vực; đẩy nhanh tiến trình giải quyết tranh chấp lãnh thổ với Nhật Bản; đẩy mạnh quan hệ với các nước khác ở khu vực Đông Nam Á; thực hiện những chuyến tuần tra khu vực từ căn cứ trên đất liền.
Ấn Độ sẽ tiếp tục duy trì chính sách cân bằng quan hệ với các nước lớn, khẳng định ảnh hưởng của mình ở khu vực Nam Á và Ấn Độ Dương; đẩy mạnh chiến lược “Hành động hướng Đông” và gia tăng ảnh hưởng ở Đông Nam Á; quan tâm hơn tới an ninh biển và bảo vệ trật tự biển.
Như vậy, khu vực châu Á - Thái Bình Dương năm 2020, sẽ chịu sự tác động lớn do sự điều chỉnh chính sách của các cường quốc. Tuy nhiên, cuộc cạnh tranh và đấu tranh chiến lược giữa các nước vẫn không thay đổi, thậm chí có phần quyết liệt hơn. Vì thế, giới chuyên gia dự báo khu vực này vẫn ẩn chứa những yếu tố phức tạp, khó lường về an ninh trong năm 2020 là có cơ sở.
daibieunhandan.vn
