8 tháng sau những cam kết chung chung tại Singapore, Tổng thống Mỹ Donald Trump và lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un gặp thượng đỉnh lần hai tại Hà Nội ngày 26 - 27.2. Cuộc gặp được kỳ vọng tạo đột phá, ra tuyên bố kết thúc Chiến tranh Triều Tiên và có bước đi thực chất hướng tới phi hạt nhân. Tuy nhiên, bất đồng về dỡ bỏ lệnh trừng phạt và các cơ sở hạt nhân khiến Trump - Kim ra về trắng tay.
Ngày 30.6, Tổng thống Mỹ Donald Trump bắt tay nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un tại khu phi quân sự liên Triều (DMZ), trở thành Tổng thống Mỹ đương nhiệm đầu tiên đặt chân đến quốc gia Đông Á này. Tại đây, hai bên nhất trí tái khởi động cuộc đàm phán hạt nhân vốn rơi vào bế tắc nhưng các cuộc thảo luận cấp làm việc sau đó không đạt tiến triển. Đến cuối năm, Triều Tiên mất kiên nhẫn, tuyên bố chấm dứt đàm phán phi hạt nhân và cảnh báo Mỹ về một “món quà Giáng sinh”. Lo ngại Bình Nhưỡng có thể tiếp tục thử tên lửa tầm xa hay thậm chí thử hạt nhân lại gia tăng. Bán đảo Triều Tiên nguy cơ quay trở lại tình trạng “bên miệng hố chiến tranh”. Trump phải đối diện với thực tại một Triều Tiên luôn khó nắm bắt như cách mà thế giới nhìn nhận với chính ông.
2. Brexit đã có lối thoát
Có lẽ Brexit là một trong những từ khóa được nhắc đến nhiều nhất năm 2019 khi mà xứ sở sương mù lâm vào cuộc khủng hoảng chính trị toàn diện và một tình thế chính trị bế tắc khi không lực lượng nào giành đủ đa số tại Nghị viện để đưa ra quyết định cuối cùng về việc nước Anh rời Liên minh châu Âu (EU).
Tuy nhiên, cuối cùng đã có ánh sáng ở cuối đường hầm khi đảng Bảo thủ của Thủ tướng Boris Johnson giành chiến thắng tuyệt đối trong cuộc bầu cử trước thời hạn 12.12 vừa qua. Ngay trước thềm Giáng sinh 2019, ông Johnson đã trình Hạ viện thỏa thuận Brexit. Và việc đảng của ông giành đa số với khoảng cách 80 ghế so với các đảng đối lập, khả năng Thủ tướng Anh thất bại trong việc thông qua thỏa thuận Brexit là cực thấp, nếu như không nói là hoàn toàn không thể xảy ra.
Như vậy chậm nhất sau ngày 31.1.2020, nước Anh sẽ không còn là thành viên EU, cho dù còn 11 tháng chuyển tiếp để hai bên đàm phán thỏa thuận thương mại mới, trong thời gian này về cơ bản Anh vẫn phải tuân thủ các quy định của EU.
3. Tổng thống Mỹ Donald Trump bị luận tội
Ngày 18.12.2019, Hạ viện Mỹ đã thông qua với đa số hai điều khoản luận tội Tổng thống Donald Trump, chính thức chấm dứt nhiều tháng tiến hành cuộc điều tra, đồng thời khiến ông Trump trở thành Tổng thống thứ 3 trong lịch sử nước Mỹ bị luận tội. Điều khoản thứ nhất cáo buộc ông Trump lạm dụng quyền lực nhận được 230 phiếu ủng hộ trên 197 phiếu chống tại Hạ viện. Điều khoản thứ hai cáo buộc ông Trump cản trở cuộc điều tra của Quốc hội nhận được 229 phiếu thuận và 198 phiếu chống.
Sau khi được thông qua tại Hạ viện, nghị quyết luận tội sẽ được gửi lên Thượng viện để tiến hành xét xử, có thể vào cuối tháng 1.2020. Tuy nhiên, do phe Cộng hòa đang nắm thế đa số, nhiều khả năng cuộc luận tội sẽ không thành công.
4. IS bị đánh bại
Ngày 23.3.2019, Các Lực lượng dân chủ Syria (SDF), nhóm vũ trang do người Kurd đứng đầu được Mỹ hậu thuẫn tại Syria, tuyên bố đã đánh bại hoàn toàn tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng tại Syria sau khi quét sạch những phần tử cuối cùng của tổ chức này tại làng Baghouz, nơi cố thủ cuối cùng của IS tại miền Đông Syria. 7 tháng sau đó, thủ lĩnh tối cao của IS là Abu Bakr al-Baghdadi đã bị lực lượng đặc nhiệm Mỹ tiêu diệt. Đây được coi là cột mốc lớn trong cuộc chiến chống IS của các lực lượng trong khu vực và quốc tế hơn 4 năm qua, và cũng là thời khắc quan trọng trong cuộc nội chiến đã bước sang năm thứ 9 tại Syria.
Tuy nhiên, với việc từng gây dựng thành trì và chiếm đóng một phần lớn lãnh thổ Syria và Iraq, việc đánh bại IS trên thực địa được cho là chưa thể giúp loại bỏ hết nguy cơ. Một số nhóm tay súng IS vẫn đang cố thủ tại vùng sa mạc rộng lớn ở miền Trung Syria và xuất hiện rải rác tại các thành phố của Iraq để thực hiện các vụ xả súng bất ngờ, bắt cóc dân thường và chờ đợi cơ hội để trỗi dậy.
5. Mỹ - Trung đạt thỏa thuận thương mại giai đoạn 1
Trung tuần tháng 12.2019, Mỹ và Trung Quốc tuyên bố đã đạt được thỏa thuận giai đoạn 1, hướng tới chấm dứt cuộc chiến thương mại kéo dài suốt 2 năm qua. Theo đó, Trung Quốc nhất trí với việc sẽ nâng số lượng mua hàng nông sản của Mỹ lên 200 tỷ USD trong 2 năm tới. Đổi lại, Mỹ đồng ý hạ thấp mức thuế từ 15% xuống 7,5% đối với xấp xỉ 120 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu của Trung Quốc. Tuy nhiên, các lệnh áp thuế 25% với gần 250 tỷ USD hàng hóa của quốc gia châu Á trên vẫn được giữ nguyên. Văn phòng Đại diện thương mại Mỹ cho biết họ hy vọng sẽ ký thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 vào tuần đầu tiên của tháng 1.2020.
Mặc dù Thỏa thuận giai đoạn 1 được các thị trường đặt nhiều kỳ vọng và xem như là một cơ sở đảo ngược tình thế giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, song giới chuyên gia khẳng định, thỏa thuận một phần này không thể giải quyết được những khác biệt căn bản giữa hai nước về lợi ích kinh tế, chính trị, chiến lược và chặng đường đi đến một kết thúc viên mãn cho cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung vẫn còn dài.
6. Năm buồn cho nỗ lực chống biến đổi khí hậu
Ngày 15.12.2019, sau 2 tuần thảo luận, Hội nghị của Liên Hợp Quốc về chống biến đổi khí hậu đã bế mạc với những kết quả đáng thất vọng khi những vấn đề mấu chốt như cách thức tài trợ cho cuộc chiến chống biến đổi khí hậu và quản lý các thị trường carbon, vẫn còn bỏ ngỏ.
Trước đó, ngày 4.11.2019, Chính quyền của Tổng thống Donald Trump bắt đầu tiến trình chính thức rút khỏi Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu, đưa Mỹ trở thành quốc gia đầu tiên rời khỏi thỏa thuận toàn cầu này. Theo các điều khoản của hiệp định, tiến trình rút khỏi thỏa thuận toàn cầu này sẽ kéo dài 1 năm. Điều này đồng nghĩa với việc Mỹ sẽ không còn là thành viên của Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu vào ngày 4.11.2020 - 1 ngày sau ngày bầu cử Tổng thống.
Cũng trong năm 2019, Brazil chứng kiến hơn 80.000 vụ cháy rừng, trong đó, quá nửa xảy ra tại Amazon. Nguyên nhân chủ yếu là do tình trạng khô hạn và hoạt động khai hoang đất để phục vụ phát triển nông nghiệp của người dân địa phương. Các chuyên gia cảnh báo sự phá hủy của những đám cháy thời gian qua ở Amazon nguy hiểm hơn nhiều so với vũ khí hủy diệt hàng loạt, đẩy Trái Đất vào một thảm họa khí hậu - môi trường chưa từng có.
7. Iran nối lại làm giàu urani, JCPOA nguy cơ đổ vỡ
Ngày 7.11.2019, Iran đã bắt đầu bơm khí urani vào các máy ly tâm tại cơ sở hạt nhân ngầm Fordow, chính thức nối lại hoạt động làm giàu urani bất chấp sức ép từ Mỹ. Kể từ khi Mỹ rút khỏi Thỏa thuận hạt nhân 2015 và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt với Iran, nước này đã giảm bớt một số cam kết trong Thỏa thuận. Ngày 7.7.2019, Iran tuyên bố tăng mức làm giàu uranium lên 5%, vượt ngưỡng 3,67% được quy định trong JCPOA.
Việc quốc gia Cộng hòa Hồi giáo nối lại việc làm giàu urani khiến các nỗ lực của Liên minh châu Âu nhằm cứu bản thỏa thuận JCPOA trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.
8. Mỹ và Nga khai tử INF
Tháng 8.2019, Mỹ và Nga đã đồng loạt chấm dứt hiệu lực của Hiệp ước Các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF), khiến INF chính thức bị “khai tử”.
Hiệp ước các lực lượng hạt nhân tầm trung còn gọi là Hiệp ước thủ tiêu tên lửa tầm ngắn và tầm trung, được lãnh đạo Liên Xô và Mỹ ký ngày 8.12.1987, vốn được coi là biểu tượng dẫn tới việc chấm dứt kỷ nguyên Chiến tranh Lạnh. Đây là thỏa thuận kiểm soát vũ khí đầu tiên và duy nhất đến nay loại bỏ hoàn toàn một loại vũ khí hạt nhân, khi yêu cầu hai cường quốc thủ tiêu các tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình trên mặt đất có tầm bắn 500 - 5.500km.
9. Biểu tình ở Hong Kong (Trung Quốc)
Ngày 9.6.2019, hơn 1 triệu người đã tham gia cuộc biểu tình ở Hong Kong (Trung Quốc) nhằm phản đối dự luật dẫn độ, mở đầu cho một loạt cuộc biểu tình vẫn đang diễn ra ở Hong Kong và một số thành phố trên thế giới kéo dài suốt 6 tháng qua. Nếu được ban hành, dự luật sẽ cho phép chính quyền Hong Kong giam giữ và dẫn độ về Trung Quốc những người bị truy nã ở vùng lãnh thổ mà Hong Kong không có thỏa thuận dẫn độ. Nhiều người lo ngại dự luật sẽ đặt người Hong Kong và du khách tới đây vào phạm vi tài phán của Trung Quốc, làm suy yếu nguyên tắc “một quốc gia, hai chế độ” và điều đó sẽ ảnh hưởng tới quyền lợi của họ.
Dưới áp lực của các cuộc biểu tình, Chính quyền Hong Kong đã chính thức hủy bỏ dự luật dẫn độ gây tranh cãi vào tháng 7.
10. Chính biến tại Bolivia
Nhà lãnh đạo dân cử Evo Morales ngày 10.11.2019 đã từ chức Tổng thống dưới sức ép của quân đội, cảnh sát và người biểu tình. Một ngày sau đó, Tòa án Hiến pháp Bolivia đã phê chuẩn Phó Chủ tịch Thượng viện Jeanine Anez đảm nhận cương vị Tổng thống lâm thời nước này.
Cựu Tổng thống Bolivia cáo buộc ông bị lật đổ bởi một cuộc đảo chính và tuyên bố sẽ trở lại. Tuy nhiên, Quốc hội lưỡng viện của Bolivia sau đó đã thông qua dự luật nhằm hủy bỏ kết quả cuộc bầu cử Tổng thống ngày 20.10, mở đường cho việc tiến hành cuộc bầu cử mới mà không có ông Morales. Trong khi đó, các cuộc biểu tình của những người ủng hộ ông tiếp tục khiến tình hình Bolivia trở nên căng thẳng hơn bao giờ hết.
daibieunhandan.vn
