Bạch chỉ còn có tên gọi khác là bách chiểu, chỉ hương, cửu lý trúc căn, đỗ nhược, hòe hoàn, lan hòe, linh chỉ, ly hiêu, phương hương... Cây cao 0,5-1 m hay hơn, sống lâu năm. Thân hình trụ rỗng, không phân nhánh. Lá to có cuống, phần dưới phát triển thành bẹ ôm lấy thân, phiến lá xẻ 2-3 lần lông chim, mép khía răng, có lông ở gân lá mặt trên. Cụm hoa tán kép mọc ở ngọn. Hoa nhỏ màu trắng. Quả bế, dẹt.

Cây mọc hoang và được trồng làm thuốc ở những vùng có khí hậu lạnh ở miền núi cao. Bộ phận dùng làm thuốc là rễ củ, thu hái về rửa sạch, cắt bỏ rễ con phơi hay sấy nhẹ cho khô, bảo quản để làm thuốc.

Dưới đây là là một số đơn thuốc thường dùng

Chữa cảm lạnh

Bạch chỉ 3 g, đậu khấu 3 g, cam thảo 3 g, sinh khương 5 g, thông bạch 3 g, đại táo 6 g. Sắc uống cho ra mồ hôi thì thôi.

Chữa viêm mũi sinh đau đầu

Bạch chỉ 9 g, thương nhĩ tử 9 g, tân di 9 g, bạc hà 4,5 g. Tán mịn, mỗi lần uống 3 g, ngày 2-3 lần.

Chữa mụn nhọt đau nhức, mưng mủ:

Bạch chỉ 3 g, thanh bì 3 g, đương quy 4 g, tạo giác thích 2 g, xương truật 3 g, ý dĩ 6 g. Sắc uống ngày 1 thang.

Chữa đau bụng khi hành kinh

Bạch chỉ 8 g; ngưu tất, đan sâm, mỗi vị 12 g; quế chi, can khương, bán hạ chế, uất kim, mỗi vị 8 g. Sắc uống trong ngày.

Chữa bế kinh do ứ trệ máu

Bạch chỉ 8 g; đan sâm, ngưu tất, mỗi vị 12 g; xuyên khung 10 g; quế chi, tía tô, uất kim, nga truật, mỗi vị 8 g. Sắc uống ngày một thang.

Chữa bạch đới (với các biểu hiện lượng đới nhiều, tinh thần uể oải, mặt phù vàng, tay chân lạnh, đại tiện lỏng)

Bạch chỉ 10 g, long cốt 10 g, phục linh 10 g, xích thạch chi 10 g, can khương 5 g, sơn dược 10 g, bạch truật 10 g, mẫu lệ 10 g, lộc giác 10 g, bạch thược 10 g. Sắc uống ngày 1 thang. Liệu trình điều trị 10 thang.

Trị hôi miệng

Dùng bạch chỉ và xuyên khung, 2 thứ liều lượng bằng nhau, nghiền thành bột mịn, trộn với mật ong làm thành viên bằng hạt ngô, mỗi ngày ngậm 2-3 viên.

Chú ý: người có âm hư hỏa uất, nhiệt thịnh không nên dùng.

(khoahocvacongnghevietnam.com.vn)