Theo Vụ Khoa học và Công nghệ, Môi trường (Ban Tuyên giáo Trung ương), công nghệ sinh học (CNSH) là lĩnh vực công nghệ cao dựa trên nền tảng khoa học về sự sống, kết hợp với quy trình và thiết bị nhằm tạo ra công nghệ khai thác các hoạt động của sinh vật với sản phẩm có chất lượng cao, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường.
Đối với Việt Nam, một nước nhiệt đới, khí hậu đa dạng đi lên từ nông nghiệp, CNSH có vai trò đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp CNH, HĐH, góp phần đảm bảo an ninh lương thực, chuyển đổi cơ cấu kinh tế và phát triển bền vững; cung cấp những sản phẩm cơ bản và thiết yếu cho chăm sóc sức khỏe cộng đồng, bảo vệ môi trường sống…
Cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin, sự phát triển của CNSH trong thời gian qua đã có tác động lớn trong sản xuất, đem lại hiệu quả cao trong phát triển kinh tế - xã hội.
Nhận thức được tầm quan trọng của CNSH trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước, ngày 04/3/2005, Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa IX đã ban hành Chỉ thị số 50-CT/TW về việc đẩy mạnh phát triển và ứng dụng CNSH phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Sau 10 năm thực hiện Chỉ thị 50, CNSH Việt Nam đã có những bước tiến nhanh chóng, được ứng dụng rộng rãi vào các ngành sản xuất và đời sống xã hội, nhất là trong lĩnh vực nông - lâm - ngư nghiệp, y dược, thực phẩm và môi trường. Việc triển khai các đề tài, chương trình nghiên cứu, ứng dụng CNSH đã mang lại kết quả tích cực trong việc phát triển cây, con, giống cây trồng vật nuôi có giá trị kinh tế cao, năng suất và chất lượng tốt, qua đó bước đầu hình thành một số mô hình sản xuất quy mô lớn, mang tính công nghiệp như: sản xuất giống lúa, ngô, rau, hàng hóa chất lượng cao; sản xuất nấm ăn và nấm dược liệu…
Trong lĩnh vực y dược, thành tựu nổi bật nhất là đã nghiên cứu và sản xuất ra một số loại vắc xin và chế phẩm sinh học phục vụ chẩn đoán bệnh, đạt tiêu chuẩn tiên tiến trong khu vực.
Lĩnh vực môi trường, CNSH được ứng dụng sản xuất ra chế phẩm vi sinh xử lý ô nhiễm môi trường (môi trường nước thải sinh hoạt, nước thải công nghiệp, nước thải chăn nuôi); xử lý chất thải rắn, chất tồn dư thuốc bảo vệ thực vật…
Mặc dù đã đạt được những thành tựu nhất định nhưng nhìn chung trình độ CNSH trong nhiều lĩnh vực vẫn còn thấp và chậm phát triển, có khoảng cách khá xa so với thế giới và khu vực, chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế. Các cơ chế, chính sách phát triển CNSH đã được ban hành nhưng còn dàn trải, thiếu sự liên kết, thiếu tính đột phá. Đội ngũ cán bộ khoa học trong lĩnh vực CNSH còn thiếu các chuyên gia có trình độ cao và chuyên sâu…
Để đáp ứng nhiệm vụ đổi mới mô hình tăng trưởng và cơ cấu kinh tế, nâng cao chất lượng, hiệu quả, phát triển kinh tế nhanh, bền vững đất nước trong giai đoạn mới cũng như yêu cầu của quá trình hội nhập quốc tế cần có sự đánh giá chính xác thực trạng và thường xuyên điều chỉnh định hướng chủ trương chính sách phát triển đối với các ngành kinh tế.
Tại buổi tọa đàm, các đại biểu cũng cho rằng, trong tương lai, việc áp dụng bổ sung CNSH cho thực phẩm, nông nghiệp, y dược… được khẳng định là hữu ích. Bởi vậy, ViệtNamcần tiếp tục đẩy mạnh phát triển doanh nghiệp và phát triển thị trường. Thu hút, khuyến khích đầu tư nước ngoài dưới nhiều hình thức đầu tư vào sản xuất các sản phẩm CNSH. Có chính sách hỗ trợ về tài chính cho việc ứng dụng các CNSH mới vào sản xuất, phát triển sản xuất mới trong các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất các sản phẩm sinh học dùng trong bảo quản, chế biến thực phẩm y tế…. Đồng thời, thúc đẩy chuyển giao và ứng dụng khoa học công nghệ. Tạo cơ chế tài chính khuyến khích các doanh nghiệp chế biến trong nước ứng dụng các CNSH mới trong việc nâng cao năng suất, chất lượng, khả năng cạnh tranh hoặc tạo ra sản phẩm mới.
Phát biểu kết luận buổi Tọa đàm, đồng chí Bùi Thế Đức, Phó trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương nhận định, sau 10 năm thực hiện Chỉ thị 50 về việc đẩy mạnh phát triển và ứng dụng CNSH phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, các văn bản pháp lý đã từng bước được kiện toàn, ban hành; công tác truyền thông, tuyên truyền tích cực thu được nhiều kết quả; năng lực của cán bộ qua thực tiễn từng bước được trưởng thành; nhiều Viện, trường đã tham gia đào tạo cán bộ trong lĩnh vực ứng dụng CNSH. Tuy nhiên, CNSH ứng dụng còn thấp và chậm so với các nước trong khu vực và trên thế giới; đầu tư cho CNSH chưa tương xứng với yêu cầu, chưa rạch ròi giữa nghiên cứu cơ bản và nghiên cứu ứng dụng.
Phó trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương cũng cho rằng: “CNSH là lĩnh vực khó và mới ở nước ta, bởi vậy, các giải pháp được các đại biểu đưa ra cho việc thúc đẩy CNSH sẽ tiếp tục được nghiên cứu phát triển và ứng dụng mạnh mẽ. Đồng thời, các ý kiến đóng góp của các chuyên gia tại buổi Tọa đàm sẽ được tiếp thu, bổ sung vào Báo cáo Tổng hợp Tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị số 50-CT/TW ngày 4/3/2005 của Ban Bí thư (khóa IX) về đẩy mạnh ứng dụng và phát triển công nghệ sinh học phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước./.
ĐCSVN
