- Thưa PCT, đến thời điểm này, công tác tuyên truyền bầu cử ĐBQH và bầu cử đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2016 – 2021 đang được Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tiến hành như thế nào?

PCT Nguyễn Văn Pha: Công tác tuyên truyền cho cuộc bầu cử ĐBQH Khóa XIV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2016 – 2021 nhìn chung đang được thực hiện theo đúng Luật bầu cử ĐBQH và Luật bầu cử HĐND. Cụ thể các cơ quan liên quan, Ban tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông và Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đều ban hành các văn bản để hướng dân tuyên truyền, vận động cho bầu cử.

Mục đích chính của cuộc bầu cử là làm cho toàn dân hiểu được ý nghĩa và tầm quan trọng của cuộc bầu cử lần này. Từ đó, để người dân tham gia vào công cuộc bầu cử chủ động hơn. Đồng thời, để người dân hiểu hơn về tham gia bầu cử gồm những việc gì. Thứ nhất, về công tác hiệp thương, theo quy định của luật, MTTQ ViệtNam có trách nhiệm hiệp thương lựa chọn, giới thiệu những người ứng cử (trong đó gồm những người ứng cử ĐBQH, đại biểu HĐND các cấp). Như thế, MTTQ Việt Nam là tổ chức theo Hiếp pháp quy định, đại diện bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của nhân dân. Các thành viên của mặt trận từ tổ chức, cá nhân đều đại diện cho các tầng lớp nhân dân.

- Mặt trận có vai trò quan trọng trong hiệp thương bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND, thưa PCT ?

PCT Nguyễn Văn Pha: Hiện nay Ủy ban MTTQ đang tổ chức hiệp thương giới thiệu người ứng cử, cụ thể có mấy bước sau: thứ nhất, lãnh đạo các cơ quan tổ chức mà được phân bổ người giới thiệu ứng cử, thì dự kiến những người của tổ chức mình giới thiệu ứng cử, sau khi giới thiệu xong, tổ chức hội nghị cử tri nơi công tác hoặc nơi làm việc của người đó. Bởi vì, những cử tri nơi đó mới hiểu và nhận xét, cho ý kiến tín nhiệm đối với những người được lãnh đạo giới thiệu. Từ nhận xét đó, người nào được tín nhiệm cao thì lãnh đạo cơ quan đó mới làm văn bản theo quy định để gửi các cơ quan có thẩm quyền như gửi hồ sơ (nếu ở Trung ương thì gửi hồ sơ giới thiệu cho Hội đồng Bầu cử Quốc gia, ở địa phương gửi hồ so cho Ủy ban Bầu cử cùng cấp), biên bản hội nghị đó gửi cho MTTQ cung cấp.

Thứ hai, sau khi mặt trận đã tổ chức Hội nghị hiệp thương lần hai xong, mặt trận sẽ lập danh sách sơ bộ những người ứng cử và gửi về nơi cư trú để lấy ý kiến cử tri nơi cư trú, lúc đó người dân tham gia trực tiếp. Việc tổ chức hội nghị cử tri nơi cư trú được thực hiện theo Nghị quyết 1134 của UBTVQH. Theo Nghị quyết, việc tổ chức lấy ý kiến cử tri nơi cư trú để nhận xét về người ứng cử được tổ chức nơi người được giới thiệu đó, làm việc ở nơi cư trú thường xuyền thì Ủy ban MTTQ xã, phường, thị trấn sẽ có trách nhiệm tổ chức hội nghị cử tri đó. Theo đó, nơi nào mà có dưới 100 cử tri phải tổ chức hội nghị toàn thể, nhưng phải bảo đảm ít nhất là có trên 50% cử tri nơi đó tham dự. Còn nơi nào có 100 cử tri trở lên thì phải bảo đảm ít nhất là 55% cử tri nơi đó tham dự. Sau khi hội nghị cử tri nơi cư trú xong theo như quy định thì biên bản cử tri đó sẽ được chuyển đến cho Ủy ban MTTQ cung cấp.

Thứ ba, tổ chức hội nghị hiệp thương lần thứ ba. Hội nghị hiệp thương để thỏa thuận lập danh sách những người đủ tiêu chuẩn ứng cử ĐBQH và đại biểu HĐND sẽ căn cứ vào một số yếu tố chính: một, căn cứ vào tiêu chuẩn của ĐBQH; hai, căn cứ vào tín nhiệm của anh tại hội nghị cử tri nơi công tác, nơi cư trú và một số vấn đề khác… thì hội nghị hiệp thương sẽ thỏa thuận thống nhất để lập danh sách những người đủ tiêu chuẩn ứng cử. Danh sách đó nếu ở Trung ương, cấp tỉnh sẽ được chuyển về Hội đồng Bầu cử quốc gia (Quốc hội). Đối với HĐND sẽ chuyển lên Ủy ban bầu cử cùng cấp. Căn cứ vào kết quả hiệp thương lần thứ ba của mặt trận thì Hội đồng Bàu cử Quốc gia sẽ công bố danh sách chính thức những người ứng cử ĐBQH. Ở địa phương Ủy ban bầu cử cùng cấp sẽ công bố danh sách những người ứng cử đại biểu HĐND cấp mình. 

- Sau hiệp thương vai trò của Mặt trận là gì, thưa PCT ?

PCT Nguyễn Văn Pha: Là vận động bầu cử do mặt trận phối hợp với chính quyền tổ chức mà quá trình vận động bầu cử có thể gọi là tổ chức hội nghị tiếp xúc cử tri để những người ứng cử, vận động bầu cử thông qua kênh hội nghị tiếp xúc cử tri là kênh bắt buộc và kênh qua báo chí chính thống, đăng những phát biểu chương trình tranh cử, vận động bầu cử của ứng cử viên đó phải công bằng, chính xác, không được tô hồng…

Nếu cùng một tờ báo đó mà tuyên truyền cho 2 người thì thời lượng đăng cho hai người phải như nhau. Đặc biệt, trong vận động bầu cử là một trong những vấn đề mà Ủy ban MTTQ ViệtNamyêu cầu mặt trận các địa phương giám sát, không vi phạm các điều cấm trong vận động bầu cử như: không được dụ dỗ, cưỡng ép, mua chuộc cử tri… Tránh trường hợp có một người có điều kiện về kinh tế mà dùng tiền để mua chuộc cử tri. Việc vận động bầu cử là rất quan trọng, bởi vì người ứng cử lúc đó đã xuất hiện trước mặt dân tại nơi mà mình bầu cử. Cho nên, nếu anh không chuẩn bị thật tốt chương trình vận động bầu cử của anh thì anh sẽ mất lá phiếu.

Đến khâu bầu cử phổ thông trực tiếp bằng phiếu kín, lúc này tất cả những cử tri nào mà đủ điều kiện quy định của pháp luật mà được cơ quan có thẩm quyền lập danh sách thì cử tri đó đều có quyền đi bầu, khâu này cả hệ thống đều tuyên truyền chứ không riêng gì mặt trận. Như chúng ta đã biết, tất cả các phương tiện thông tin truyền thông từ Trung ương đến địa phương đều tập trung tuyên truyền ở mức độ cao, để người dân ý thức được là đi bầu cử là quyền và trách nhiệm của mình. Bên cạnh đó, tham gia bầu cử là chọn những người mà có đủ tiêu chuẩn, đủ đức, đủ tài để bầu vào cơ quan quyền lực Nhà nước từ Trung ương đến địa phương.

-Để thông tin bầu cử kịp thời đến được với bà con vùng sâu, vùng xa là cần có nhiều giải pháp, thưa ông?

PCT Nguyễn Văn Pha: Mặc dù điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước cũng đã phát triển, đại đa số là các thôn bản đã có điện, đã có hệ thống đài phát thanh, đài truyền thanh, thậm chí một số xã đã có cả Internet. Rõ ràng, để thông tin về bầu cử đến được trực tiếp với người dân thì qua các phương tiên thông tin đó là chưa đủ mà vai trò của MTTQ là rất quan trọng. Việc tuyên truyền của Mặt trận theo quy định của pháp luật, trong các tổ chức phụ trách bầu cử ở địa phương là Ủy ban bầu cử, ban bầu cử, tổ bầu cử đều có đại diện của UBMTTQ tham gia, một số nơi có cả đại diện các tổ chức chính trị tham gia. Thành viên Mặt trận tham gia vào các địa điểm bầu cử đó ngoài việc thực hiện nhiệm vụ được phân công, đồng thời giám sát các tổ chức đó xem có làm đúng luật hay không. Bên cạnh đó, tuyên truyền vận động nhân dân, vận động đoàn viên, hội viên của mình về cuộc bầu cử.

Ở MTTQ có một tổ chức rất quan trọng mà vừa qua Luật MTTQ Việt Nam thông qua quy định là ban công tác mặt trận được thành lập ở thôn, làng, ấp, bản, tổ dân phố, hoạt động không phải hưởng lương từ ngân sách nhà nước và không có biên chế. Đây là những người có uy tín, tâm huyết với quê hương, là nòng cốt giúp cho mặt trận trong việc tuyên truyền vận động nhân dân ở vùng sâu, vùng xa hiểu và có ý thức tham gia cuộc bầu cử.

- Thưa ông, để cuộc bầu cử thật sự là ngày hội của toàn dân thì trách nhiệm của cử tri và người ứng cử là như thế nào?

PCT Nguyễn Văn Pha: Đối với người ứng cử, được giới thiệu hoặc tự ứng cử và được mặt trận nhất trí là đủ tiêu chuẩn; được Hội đồng bầu cử Quốc gia ở Trung ương là QH và ở địa phương là HĐND công bố chính thức thì trách nhiệm của anh là vận động một cách trung thực, những vấn đề anh đưa ra hứa với cử tri thì anh phải làm được, để làm sao mà cử tri thực sự tin tưởng anh. Và anh có trúng cử thì buộc anh phải thực hiện lời hứa của mình đối với cử tri.

Đối với cử tri, đi bầu cử là quyền lợi, trách nhiệm và nghĩa vụ đối với mỗi người dân. Theo tôi, ở Việt Nam thuận lợi hơn nhiều nước, vì ý thức xây dựng chính quyền rất cao, không có cuộc bầu cử nào mà dưới 90% cử tri đi bầu mà toàn trên 90%. Theo tôi trách nhiệm của cử tri là thực hiện đúng, đây đủ quyền và nghĩa vụ công dân của mình, điều quan trọng là không được bầu hộ, bầu thay. Hiện tượng mà một người bầu cho cả gia đình là có, thậm chí có cả một số người mà bầu cho cả trong họ.

Thời gian bầu cử được quy định dài gần như một ngày và bố trí vào ngày chủ nhật để làm sao người dân dù là công nhân, nông dân hay lao động tự do đều có thể sắp xếp thời gian để đi bầu. Cho nên, muốn trở thành ngày hội thì anh phải tự mình thực hiện quyền công dân của mình, tự mình lựa chọn người mà sau này đại diện cho mình vào cơ quan quyền lực Nhà nước thì anh phải đi bầu. Vấn đề này, mặt trận cũng sẽ tuyên truyền vận động và giám sát việc đó. Nếu có người nào đó mà vi phạm thì mặt trận sẽ kiến nghị và đều bị xử lý.

-Xin trân trọng cảm ơn PCT!

Đại biểu nhân dân