Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh hai nước đang có nhiều hoạt động thiết thực kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao ViệtNam- Trung Quốc. Trong 65 năm qua, quan hệ hai nước có lúc thăng trầm nhưng hữu nghị và hợp tác là dòng chảy chính.

Kể từ khi bình thường hóa quan hệ năm 1991 đến nay, về tổng thể, quan hệ Việt – Trung tiếp tục phát triển nhanh chóng, sâu rộng trên tất cả các lĩnh vực, mang lại lợi ích thiết thực cho cả hai bên. Giao lưu và tiếp xúc cấp cao diễn ra thường xuyên với nhiều hình thức đa dạng, linh hoạt, là động lực quan trọng nhằm tăng cường tin cậy chính trị, có tác dụng định hướng cho sự phát triển của quan hệ, thúc đẩy hợp tác thiết thực, tạo điều kiện để hai bên từng bước giải quyết ổn thỏa các vấn đề bất đồng.

Hai nước đã ký nhiều hiệp định và văn kiện hợp tác, đặt cơ sở pháp lý cho quan hệ hợp tác lâu dài giữa hai nước. Trao đổi đoàn ở Trung ương và địa phương ngày càng tăng với số lượng trên 200 đoàn, góp phần tăng cường hiểu biết và mở rộng hợp tác giữa hai nước. Hai bên cũng đã tổ chức thành công Phiên họp lần thứ 7 Ủy ban Chỉ đạo hợp tác song phương Việt - Trung với những kết quả cụ thể. Hai bên cũng đã ký kết Chương trình hành động giữa Chính phủ hai nước về việc triển khai quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện ViệtNam- Trung Quốc.

Cùng với hoạt động giao lưu và tiếp xúc cấp cao, các cơ chế giao lưu, hợp tác giữa hai Đảng, hai Quốc hội, hai Chính phủ và giữa các tổ chức chính trị – xã hội, địa phương hai nước ngày càng được mở rộng và hoàn thiện. Hai bên duy trì trao đổi đoàn và thiết lập cơ chế hợp tác, giao lưu giữa các ban Đảng. Điểm sáng trong quan hệ hợp tác giữa hai Đảng là Hội thảo lý luận nhằm trao đổi kinh nghiệm cũng như thực tiễn về xây dựng Đảng, quản lý đất nước. Đến nay, hai bên đã tổ chức 10 cuộc Hội thảo lý luận giữa hai Đảng. Theo dự kiến chương trình, trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Trung Quốc lần này, Tổng bí thư Đảng ta và Tổng bí thư, Chủ tịch nước Tập Cận Bình sẽ dự Triển lãm ảnh giới thiệu 10 lần Hội thảo lý luận giữa hai Đảng.

Đặc biệt, kể từ khi thiết lập đường dây nóng giữa Lãnh đạo cấp cao hai Đảng, hai nước năm 2012 đến nay, hai Tổng bí thư đã tiến hành ba cuộc điện đàm trực tiếp (năm 2013, 2014 và 2015). Đặc biệt, tại cuộc điện đàm thứ ba diễn ra vào đầu năm 2015, trong bối cảnh hai nước chuẩn bị đón Tết Nguyên đán cổ truyền của hai dân tộc và trong năm kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, Tổng bí thư hai Đảng đã cùng đề ra những phương hướng chỉ đạo việc thúc đẩy quan hệ hai Đảng, hai nước phát triển ổn định, lành mạnh trong thời gian tới.

Hai bên đã thành lập Ủy ban Chỉ đạo hợp tác song phương Việt Nam- Trung Quốc (tháng 11.2006) và đã tiến hành 7 phiên họp (lần gần đây nhất là vào 27.10.2014). Quan hệ giữa các ngành quan trọng như ngoại giao, an ninh, quốc phòng được đẩy mạnh. Hai bên tiếp tục triển khai hiệu quả các thỏa thuận văn bản hợp tác giữa các bộ, ngành hai nước. Quan hệ giữa các địa phương biên giới của hai bên được tăng cường với nhiều hình thức đa dạng và thiết thực như trao đổi đoàn các cấp, ký kết các văn bản hợp tác, phối hợp tổ chức hội thảo, triển lãm... Hàng năm lãnh đạo các tỉnh Quảng Tây, Vân Nam, Quảng Đông (Trung Quốc) đều sang thăm Việt Nam nhằm thúc đẩy quan hệ hợp tác hữu nghị giữa hai tỉnh, khu với các tỉnh biên giới của ta cũng như các địa phương nằm trong hai hành lang, một vành đai. Giao lưu nhân dân và thế hệ trẻ hai nước được tăng cường. Hai bên đã tổ chức thành công hai Liên hoan Thanh niên Việt Nam - Trung Quốc tại Quảng Tây (năm 2010 và 2013); hai Liên hoan hữu nghị nhân dân Việt Nam – Trung Quốc; 6 Diễn đàn nhân dân Việt – Trung; 14 cuộc Gặp gỡ hữu nghị thanh niên Việt – Trung...

Trong 10 năm gần đây, hợp tác kinh tế, thương mại hai nước đã có bước phát triển nhanh chóng. Từ năm 2004 đến nay, Trung Quốc liên tục là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam, đồng thời Việt Nam cũng là một trong các đối tác thương mại quan trọng của Trung Quốc trong các nước ASEAN. Trong năm 2014, ViệtNamtrở thành đối tác thương mại lớn thứ hai của Trung Quốc trong ASEAN (chỉ sau Malaysia).

Kim ngạch xuất khẩu của ta sang Trung Quốc tăng trưởng bình quân 27,7% mỗi năm. Cơ cấu hàng xuất khẩu chuyển biến theo hướng tích cực, tăng dần tỷ trọng hàng công nghiệp chế tạo và hàng nông, lâm, thủy sản, giảm dần tỷ trọng xuất khẩu hàng nguyên, nhiên liệu và khoáng sản. Năm 2014, kim ngạch thương mại song phương đã đạt gần 58,87 tỷ USD, tăng hơn 17% so với năm 2013, trong đó ViệtNamxuất 14,91 tỷ USD, nhập 43,87 tỷ USD (lần lượt tăng 12,7% và 18,76% so với cùng kỳ 2013). Tuy nhiên, nhập siêu từ Trung Quốc tiếp tục tăng, lên đến 28,96 tỷ USD, tăng 21,95% so với cùng kỳ năm 2013. Về đầu tư, so với 9 năm đầu sau khi hai nước bình thường hóa quan hệ, đầu tư trực tiếp của Trung Quốc tại nước ta những năm gần đây đã có những chuyển biến rõ rệt. Từ năm 2000 đến nay, đầu tư của Trung Quốc đã tăng nhanh chóng cả về số lượng, quy mô và địa bàn đầu tư. Quan hệ hợp tác đầu tư có bước phát triển mới.

Thời gian qua, lãnh đạo cấp cao hai nước đã dành nhiều thời gian trao đổi các biện pháp nhằm thực hiện mục tiêu duy trì đà tăng trưởng kim ngạch song phương đi đôi với cải thiện cán cân thương mại. Hai bên đã ký Quy hoạch phát triển 5 năm hợp tác kinh tế thương mại Việt - Trung giai đoạn 2012 - 2016 nhân chuyến thăm chính thức Trung Quốc của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng (tháng 10.2011); ký Bản ghi nhớ Danh mục các dự án hợp tác trọng điểm (kèm với Quy hoạch) nhân Phiên họp lần thứ 6 Ủy ban Chỉ đạo hợp tác song phương Việt Nam - Trung Quốc (tháng 4.2013). Trong chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường (năm 2013), hai bên đã nhất trí thúc đẩy hợp tác kinh tế - thương mại với trọng tâm là hợp tác xây dựng một số dự án tiêu biểu có quy mô lớn về cơ sở hạ tầng, kết nối giao thông; tiếp tục áp dụng các biện pháp bảo đảm thúc đẩy quan hệ thương mại phát triển cân bằng, lành mạnh, hoàn thành trước thời hạn mục tiêu kim ngạch thương mại đạt 60 tỷ USD năm 2015, đặt mục tiêu 100 tỷ USD vào năm 2017; tăng cường phối hợp và hợp tác giữa hai nước trong lĩnh vực tài chính ngân hàng, nhất là hợp tác trong việc phòng ngừa tác động của khủng hoảng tài chính tiền tệ quốc tế, giữ vững an ninh tiền tệ ở mỗi nước.

Những năm qua, quan hệ trao đổi, hợp tác giữa ta với Trung Quốc trong các lĩnh vực giáo dục đào tạo, văn hóa, thể thao và du lịch được đẩy mạnh. Hiện có hơn 13.500 lưu học sinh Việt Nam đang học tại các trường đại học của Trung Quốc và có khoảng 4.000 học sinh Trung Quốc đang du học tại nước ta. Là thị trường du lịch lớn của Việt Nam, năm 2013, lượng khách Trung Quốc vào Việt Nam đạt 1,9 triệu lượt, trong khi có khoảng 1 triệu lượt khách Việt Nam du lịch tại Trung Quốc mỗi năm.

Về biên giới lãnh thổ, sau khi bình thường hóa quan hệ, năm 1993, hai bên đã ký Thỏa thuận về các nguyên tắc cơ bản giải quyết các vấn đề biên giới lãnh thổ. Hai bên cũng đã tiến hành đàm phán về 3 vấn đề: biên giới trên đất liền, phân định Vịnh Bắc bộ và vấn đề trên biển (Biển Đông). Đến nay, hai bên đã ký Hiệp ước biên giới trên đất liền (năm 1999); Hiệp định phân định Vịnh Bắc bộ (năm 2000); Hiệp định hợp tác nghề cá Vịnh Bắc bộ (năm 2000); Nghị định thư hợp tác nghề cá Vịnh Bắc bộ (năm 2004). Hai bên đã hoàn thành công tác phân giới cắm mốc đúng thời hạn Lãnh đạo cấp cao hai nước đã thỏa thuận (ngày 31.12.2008).

Liên quan đến vấn đề Biển Đông, năm 2011, trong chuyến thăm Trung Quốc của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, hai bên đã ký kết Thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển Việt Nam - Trung Quốc, góp phần định hướng cho việc giải quyết vấn đề Biển Đông. Trong khuôn khổ đa phương, ASEAN (trong đó có Việt Nam) và Trung Quốc đã ký Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC, năm 2002), Quy tắc hướng dẫn thực hiện DOC và Tuyên bố chung ASEAN - Trung Quốc kỷ niệm 10 năm ký kết DOC (năm 2012). ASEAN hiện đã sẵn sàng và đang tích cực thúc đẩy đàm phán với phía Trung Quốc về việc xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC). Đầu tháng 9.2013, ASEAN - Trung Quốc lần đầu tiên tham vấn chính thức ở cấp SOM về COC.

Theo lịch trình, trong chuyến thăm chính thức Trung Quốc lần này, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng sẽ có các cuộc hội đàm, hội kiến với các nhà lãnh đạo cấp cao của Trung Quốc; gặp và phát biểu với thanh niên hai nước tham dự Gặp gỡ hữu nghị thanh niên Việt - Trung lần thứ 15; tiếp đại diện một số Hội hữu nghị và lãnh đạo một số tập đoàn, tổng công ty tiêu biểu của Trung Quốc đang có hoạt động đầu tư tại Việt Nam; thăm Vân Nam - tỉnh có nhiều dân tộc thiểu số nhất của Trung Quốc, có đường biên giới giáp với các tỉnh Lào Cai, Lai Châu, Hà Giang, Điện Biên của nước ta... Tổng bí thư Đảng ta cũng sẽ có cuộc gặp gỡ thân mật với đại diện và thân nhân những người Trung Quốc có công với Việt Nam trong hai cuộc kháng chiến cùng nhiều bạn bè Trung Quốc của Việt Nam. Đây là một trong những hoạt động thiết thực nhân kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam- Trung Quốc.

Cùng với những tiến triển và kết quả tích cực đạt được, quan hệ Việt Nam- Trung Quốc thời gian qua cũng bộc lộ một số khó khăn, hạn chế. Những diễn biến phức tạp trên Biển Đông đã ảnh hưởng không nhỏ đến các mối quan hệ hợp tác giữa hai nước. Đến nay, tuy quan hệ đã được khôi phục một bước nhưng vẫn chưa thật ổn định.

Chuyến thăm chính thức Trung Quốc lần này của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng nhằm tiếp tục củng cố, duy trì cục diện hữu nghị, ổn định, tạo thêm đà phát triển lành mạnh cho quan hệ Việt - Trung, tạo điều kiện thuận lợi để tiếp tục giải quyết các vấn đề tồn tại giữa hai nước; góp phần duy trì, củng cố môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc, nâng cao vị thế của nước ta trên trường quốc tế.

Người đại biểu nhân dân