Tại sao luật không điều chỉnh truyền thông xã hội?

Cho ý kiến vào một số nội dung còn ý kiến khác nhau của Luật Báo chí (sửa đổi), một trong những nội dung được nhiều ý kiến Ủy viên UBTVQH quan tâm thảo luận là việc tại sao dự thảo Luật không điều chỉnh đối với đối tượng là các trang thông tin điện tử, mạng xã hội. Chủ tịch Hội đồng Dân tộc K’sor Phước phân tích, hiện tại, xu hướng chung là nhiều người tập trung tra cứu thông tin ở trên mạng, xu hướng này không thể đảo ngược, ngày càng phổ biến. Rất tiếc vấn đề quản lý và kiểm soát thông tin mạng trong dự thảo Luật Báo chí còn vắng bóng, chưa đáp ứng được với thực tiễn đang diễn ra. Chủ tịch K’sor Phước cho rằng, Luật Báo chí cần phải quản lý thông tin không chỉ ở các cơ quan báo chí Nhà nước mà còn phải quản lý thông tin của các tổ chức, cá nhân trên các trang thông tin mạng mà đặt máy chủ đặt ở Việt Nam. Nếu không quản lý được vấn đề này, Luật Báo chí mới chỉ đạt được 40% yêu cầu về công tác thông tin báo chí, đặc biệt là về quản lý nhà nước, còn lại 60% chúng ta vẫn còn bỏ trống trên trận địa này.

Đồng quan điểm này, Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng nhận định, dự thảo Luật mới đạt khoảng 60%, còn lại 40% thì cần phải hoàn thiện thêm. Sửa Luật Báo chí sau mười mấy năm, với 19 lần dự thảo, cần phải cố gắng đào sâu, suy nghĩ, tập trung giải quyết các vấn đề mà đất nước đang vướng mắc trong tiến trình phát triển, Chủ tịch QH nhấn mạnh.

Chủ nhiệm VPQH Nguyễn Hạnh Phúc nêu ý kiến, phạm vi điều chỉnh của luật không đề cập đến trang thông tin điện tử. Vậy các trang thông tin điện tử có phải là một sản phẩm thông tin có tính chất báo chí không? Theo Chủ nhiệm Nguyễn Hạnh Phúc, thực tế, có nhiều trang thông tin điện tử được các cơ quan quản lý cấp phép, có lượng truy cập rất lớn, có tính định hướng dư luận cao. Do đó, cần đưa trang thông tin điện tử vào phạm vi điều chỉnh của luật chứ không nên để ở Nghị định 72 Quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ internet và thông tin trên mạng.

Giải trình thêm về nội dung này, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Bắc Son cho biết, quan điểm xây dựng Luật Báo chí là để điều chỉnh các loại hình báo chí mà Nhà nước đang quản lý; quan điểm chung là không tư nhân hóa báo chí. Thực tế, truyền thông xã hội đang phát triển mạnh mẽ, góp phần cung cấp thông tin quan trọng trong đời sống xã hội, không thể thiếu được trong thế giới phẳng hiện nay. Hiện tại, chúng ta có Nghị định 72 quy định quản lý truyền thông xã hội, thông tin mạng, trang tin điện tử với các quy định, chế tài chặt chẽ. Nếu đưa các trang thông tin điện tử, trang mạng xã hội vào Luật Báo chí thì vô hình trung chúng ta thừa nhận các loại hình này là báo chí. Bởi vì không phải đối tượng báo chí thì chúng ta không đưa vào trong Luật Báo chí mà điều chỉnh tại Nghị định 72.

Quy định cụ thể hơn quyền tự do báo chí của công dân

Thảo luận về quyền tự do báo chí của công dân trong dự thảo luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý cho rằng, quyền quan trọng này đã được thể hiện rõ hơn trong dự thảo Luật trình UBTVQH lần này. Tuy nhiên, theo Chủ nhiệm Phan Trung Lý, cần nghiên cứu thêm để quy định cụ thể hơn quyền tự do báo chí của công dân ở điều 10. Ví dụ, quy định công dân có quyền cung cấp thông tin, sáng tạo tác phẩm báo chí thì nên quy định rõ về sáng tạo tác phẩm báo chí như thế nào. Bên cạnh đó, quy định các hành vi bị cấm cần phải cụ thể hơn, thống nhất với Bộ luật Hình sự. Mặt khác, hoạt động của trang thông tin điện tử, mạng xã hội đang được điều chỉnh ở Nghị định 72 và Nghị định 174 Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, công nghệ thông tin và tần số vô tuyến điện. Trên cơ sở đó, Chủ nhiệm Phan Trung Lý đề nghị, cần phải rà soát lại những gì liên quan đến hạn chế quyền con người, quyền công dân trong hai nghị định này để đưa vào trong Luật.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc K’sor Phước nêu quan điểm, cần phải bổ sung 2 nội dung quan trọng để cụ thể hóa quyền tự do báo chí của công dân. Thứ nhất, khi nói đến quyền công dân cần phải đề cập đến nội dung công dân có quyền bảo mật danh tính khi cung cấp thông tin chống tội phạm, chống tham nhũng cho cơ quan báo chí. Và người cung cấp thông tin được quyền bảo mật danh tính, chỉ để lộ danh tính với cơ quan, người điều tra trực tiếp. Ví dụ, trong trường hợp cán bộ kiểm lâm móc ngoặc với chủ thầu để phá rừng, người ta phản ánh rất nhiều nhưng không ai giải quyết và người dân cung cấp thông tin cho báo chí. Trong trường hợp này, người phản ánh yêu cầu bảo mật danh tính vì sợ bị khủng bố. Cần thiết kế quy định về nội dung này, vì đây cũng là quyền của công dân. Thứ hai, công dân được quyền khiếu kiện lại việc các cơ quan báo chí phản ánh lại thông tin mình cung cấp một cách không đầy đủ, chính xác.

 Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng nhấn mạnh, Hiến pháp đã quy định cụ thể về quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận, tự do tiếp cận thông tin… là quyền dân chủ. Chủ tịch QH cho biết, Bác Hồ định nghĩa dân chủ là tạo điều kiện và làm cho người dân mở miệng ra. Hiến pháp đã hiến định, quyền tự do, quyền dân chủ của công dân chỉ được hạn chế bởi luật. Do đó, các quy định hạn chế quyền tự do của công dân cần phải đưa vào Luật này, không thể để ở Nghị định. Nghị định không thể “đụng chạm” đến quyền tự do, dân chủ của công dân. Nếu không quy định được cụ thể, chi tiết thì trong Luật này cũng cần phải có các quy định mang tính nguyên tắc, rồi cho phép Nghị định quy định cụ thể.

Chủ tịch QH lưu ý, nếu chúng ta cứ hình dung quản lý là “xiết lò xo” lại, không cho làm là không đúng, là vi hiến. Cơ quan soạn thảo cần phải cân nhắc. “Phải tính toán, quy định làm sao để xã hội này là cởi mở, xã hội này là dân chủ, xã hội này là con người, nhân dân được quyền tự do, trừ những vấn đề mà pháp luật hạn chế, cấm bởi vì nó đụng chạm đến lợi ích của nhân dân, quyền của người khác, đụng chạm đến quốc phòng an ninh, trật tự an toàn xã hội… Tôi tin là nhân dân mình ủng hộ thôi”, Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng nhấn mạnh.

Đại biểu nhân dân