Theo quy định của Hiến pháp và Luật Ký kết, gia nhập và thực hiện điều ước quốc tế, QH Việt Nam sẽ tiến hành thủ tục phê chuẩn để chấp nhận sự ràng buộc của Hiệp định TPP đối với Việt Nam. Về công tác chuẩn bị trình QH phê chuẩn, tại Hội nghị “Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) với Việt Nam - Từ phê chuẩn tới thực hiện”, Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Quốc Khánh cho biết, hiện tại tất cả các tài liệu liên quan đến ký kết Hiệp định TPP đã được hoàn tất để trình Chính phủ. Tuy nhiên, theo quy định hiện hành thì sẽ không đủ thời gian để trình Hiệp định TPP ra Kỳ họp thứ 11, QH Khóa XIII trong tháng 3 này.
Theo Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc, nên trình QH xem xét, phê chuẩn Hiệp định TPP vào Kỳ họp thứ 2 của QH Khóa XIV vào cuối năm 2016 hoặc Kỳ họp QH đầu năm 2017, để công tác tuyên truyền, chuẩn bị các điều kiện pháp lý được chu đáo nhất. Hiện tại, Chính phủ đang giao Bộ Tư pháp chủ trì rà soát xem tác động của TPP với hệ thống pháp luật của nước ta như thế nào, đề xuất lộ trình, cách thức sửa đổi, bổ sung để trình QH.
Căn cứ lịch trình làm việc của QH, Phó chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Ngô Đức Mạnh cho rằng, khả năng việc phê chuẩn Hiệp định TPP sẽ được QH Khóa XIV thực hiện, hy vọng là vào cuối năm 2016 này. Đến thời điểm đó, dự thảo Luật điều ước quốc tế hiện đang được Quốc hội xem xét, sẽ được thông qua tại Kỳ họp thứ 11 và có hiệu lực thi hành.
Về thời điểm phê chuẩn hiệp định, nhiều ý kiến cho rằng, ViệtNamcần chuẩn bị, xem xét một cách kỹ càng và nhanh chóng để có thể là những nước đầu tiên phê chuẩn hiệp định này. Theo PGS.TS Nguyễn Chu Hồi (Trường Đại học Quốc gia Hà Nội), chúng ta cần chuẩn bị đầy đủ các điều kiện cho việc phê chuẩn, song thời điểm phê chuẩn nên thực hiện sau khi Quốc hội Hoa Kỳ phê chuẩn khoảng 1 tháng để tránh sự “dang dở”.
Quy trình, nội dung phê chuẩn TPP
Phó chủ nhiệm Ngô Đức Mạnh cho biết, sau khi Hiệp định TPP đã được ký, QH sẽ tiến hành phê chuẩn Hiệp định này theo quy trình được quy định tại Luật Ký kết, gia nhập và thực hiện điều ước quốc tế. Cụ thể, trên cơ sở hồ sơ trình của Chính phủ, Chủ tịch Nước trình QH phê chuẩn Hiệp định TPP. Hồ sơ trình bao gồm Tờ trình của Chủ tịch Nước, trong đó nêu rõ lý do đề nghị QH quyết định phê chuẩn, đánh giá tác động của Hiệp định TPP đối với Việt Nam; kiến nghị nội dung bảo lưu, chấp nhận hoặc phản đối bảo lưu của bên ký kết nước ngoài, tuyên bố đối với Hiệp định TPP (nếu có); kiến nghị về việc áp dụng trực tiếp toàn bộ hoặc một phần điều ước quốc tế, sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ hoặc ban hành văn bản quy phạm pháp luật của QH, UBTVQH để thực hiện Hiệp định TPP. Đồng thời với đó là bản sao điều ước quốc tế, bản dịch bằng tiếng Việt.
Bước tiếp theo, QH sẽ tiếp hành thẩm tra Hiệp định TPP. Cụ thể, Ủy ban Đối ngoại là cơ quan chủ trì, Hội đồng Dân tộc, Ủy ban khác tham gia thẩm tra điều ước quốc tế trình QH phê chuẩn. Phạm vi thẩm tra Hiệp định TPP bao gồm các nội dung cơ bản như sự cần thiết phê chuẩn Hiệp định; việc tuân thủ trình tự, thủ tục đề xuất phê chuẩn Hiệp định; tính hợp hiến và mức độ tương thích với các văn bản quy phạm pháp luật của QH, UBTVQH; khả năng áp dụng trực tiếp toàn bộ hoặc một phần Hiệp định; yêu cầu sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ hoặc ban hành văn bản quy phạm pháp luật của QH, UBTVQH để thực hiện điều ước quốc tế.
Cũng theo Phó chủ nhiệm Ngô Đức Mạnh, sau khi có văn bản thẩm tra, QH sẽ tiến hành phê chuẩn hiệp định TPP theo đúng quy trình. Trong đó, QH sẽ biểu quyết thông qua nghị quyết về việc phê chuẩn điều ước quốc tế. Một trong những nội dung quan trọng tại Nghị quyết phê chuẩn của QH là việc quyết định áp dụng trực tiếp toàn bộ hoặc một phần điều ước quốc tế; quyết định hoặc kiến nghị sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ hoặc ban hành văn bản quy phạm pháp luật của QH, UBTVQH để thực hiện điều ước quốc tế được phê chuẩn.
Về nội dung phê chuẩn Hiệp định TPP, Phó chủ nhiệm Ngô Đức Mạnh phân tích, có 2 khả năng mà QH có thể xem xét và quyết định trong Nghị quyết của QH. Thứ nhất là quyết định áp dụng trực tiếp toàn bộ hoặc một phần điều ước quốc tế khi các quy định đó “đã đủ rõ, chi tiết để thực hiện”. Mặt thuận lợi cơ bản của việc áp dụng trực tiếp các cam kết ở chỗ đây là thủ tục nhanh, gọn trong công tác lập pháp. Trong trường hợp này, bằng quyết định phê chuẩn, QH nêu cụ thể bằng cách liệt kê các quy định của Báo cáo gia nhập được áp dụng trực tiếp.
Khả năng thứ hai là quyết định việc sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ hoặc ban hành văn bản quy phạm pháp luật để thực hiện điều ước quốc tế (chuyển hoá vào pháp luật trong nước). Với khả năng này, vấn đề đặt ra là những cam kết của ViệtNamtham gia vào Hiệp định TPP chỉ trong phạm vi của các nước thành viên TPP. Rõ ràng là khi được nội luật hóa, các nước không là thành viên của TPP cũng có thể được hưởng lợi.
Về việc Phê chuẩn Hiệp định TPP của Hoa Kỳ, Giám đốc điều hành AmCham Việt Nam Herb Cochran cho biết, Hiệp định sẽ phải trải qua nhiều quy trình, qua Thượng viện và Hạ viện. Ông Herb Cochran dự báo, nhiều khả năng TPP sẽ được Quốc hội Hoa Kỳ phê chuẩn trong năm 2017.
Việc cung cấp thông tin về Hiệp định TPP, đánh giá các tác động của TPP đối với Việt Nam, các yêu cầu và giải pháp về mặt thể chế, pháp luật khi Việt Nam tham gia Hiệp định TPP, tiến trình và triển vọng phê chuẩn Hiệp định TPP của Hoa Kỳ có ý nghĩa quan trọng và rất cần thiết đối với các ĐBQH, qua đó góp phần nâng cao hiểu biết của các ĐBQH về TPP, tăng cường năng lực của đại biểu phục vụ QH phê chuẩn Hiệp định quan trọng này. Đồng thời qua đó, ĐBQH nắm bắt thêm được những khó khăn, thuận lợi và sự chuẩn bị của các doanh nghiệp đối với việc gia nhập TPP. – Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Trần Văn Hằng.
Đại biểu nhân dân
