- Ngày 6.1.1946, đáp ứng lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, toàn dân đã tham gia cuộc Tổng tuyển cử bầu ra QH đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Ông đánh giá thế nào về ý nghĩa của cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên?
- Ngay sau khi khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, nay là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam - Nhà nước dân chủ đầu tiên ở Đông Nam Á, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đưa ra chủ thuyết lãnh đạo đất nước là xây dựng một nhà nước kiểu mới với nền dân chủ cộng hòa, độc lập, tự do và hạnh phúc cho nhân dân, một Nhà nước “phải có thần linh pháp quyền”. Đáp ứng lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngày 6.1.1946 đồng bào cả nước nô nức đi bỏ phiếu bầu ra QH đầu tiên của nước Việt Nam. Đây là lần đầu tiên nhân dân ta được thực hiện quyền làm chủ thật sự của mình, tự mình quyết định vận mệnh của mình, của đất nước mình. Cuộc Tổng tuyển cử cũng đã khẳng định với thế giới về một nước Việt Nam dân chủ thật sự như trong Tuyên ngôn Độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã là nước tự do và độc lập”. Cũng chính vì vậy mà ngày 6.1.1946 đã trở thành ngày hội của đất nước, ngày hội của non sông, của mỗi một con người đất Việt hội tụ quanh Đảng Cộng sản Việt Nam, quanh Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, cùng chung tay, gắng sức, tập trung trí tuệ và nguồn lực cùng nhau xây dựng đất nước của mình, vì hạnh phúc của đất nước, của tất cả mọi người, của con cháu mai sau. Ngày Tổng tuyển cử bầu ra QH đầu tiên của nước ta - một cuộc bầu cử thực sự dân chủ, có ý nghĩa hết sức quan trọng cho đường lối cách mạng Việt Nam, không chỉ cho thời điểm lúc bấy giờ, cho những năm tháng chống Pháp, chống Mỹ, mà còn có ý nghĩa thời sự cho tới ngày nay, khi cả nước đang đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, thời kỳ xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, Nhà nước của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân.
- Dân chủ là nền tảng hoạt động của QH. Và một QH dân chủ là nền tảng để thúc đẩy toàn xã hội, toàn đất nước phát triển. Từ cuộc Tổng tuyển cử bầu ra QH đầu tiên đến nay, QH đã thực hiện vai trò này như thế nào, thưa ông?
- Sau Tổng tuyển cử đầu tiên của nước ViệtNamthống nhất, đất nước ta đã có QH - QH của Nhân dân, do Nhân dân lập ra bằng chính lá phiếu của mình. Điều đặc biệt là cũng trong năm 1946, Hiến pháp đầu tiên của nước ta đã được QH ban hành. Điều đó tiếp tục khẳng định với thế giới về chủ quyền của quốc gia, của dân tộc Việt Nam; quyền tự do, dân chủ của Nhân dân được Hiến pháp tôn trọng, bảo vệ, hoạt động của QH, của các cơ quan nhà nước tuân thủ theo Hiến pháp.
Từ đó đến nay, trải theo chiều dài lịch sử, đất nước ta có 5 lần sửa đổi Hiến pháp để đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước, trong đó, tư tưởng cốt lõi từ Hiến pháp đầu tiên năm 1946 đến bản Hiến pháp năm 2013 vẫn xuyên suốt trong hoạt động của QH khi mà quyền con người đã được đề cập và đề cao hơn. Quyền đó được QH thể hiện trong các quy định đối với tất cả lĩnh vực của cuộc sống người dân. Ví dụ, trong lĩnh vực KH - CN, chúng ta đã có một hệ thống các văn bản pháp luật quy định rất chi tiết và cụ thể về các hoạt động KH - CN, về chuyển giao công nghệ, về tiêu chuẩn, chất lượng hàng hóa, về ứng dụng tiến bộ KH-CN vào sản xuất và đời sống, về sở hữu trí tuệ… và các văn bản pháp luật liên quan khác như pháp luật về thuế, về đầu tư, về đất đai, dân sự… Những văn bản pháp luật này đã đề ra những chính sách mới, cụ thể, minh bạch giúp cho việc thực thi được thống nhất, minh bạch, quyền của Nhân dân được bảo đảm bằng pháp luật.
Ảnh: Quang Khánh
Như vậy, có thể khẳng định chắc chắn một điều, QH luôn hoạt động trên tinh thần lấy dân làm chủ, dân là gốc của quyền lực nhà nước, mọi hoạt động của cơ quan nhà nước phải xuất phát từ ý chí, ý nguyện của nhân dân và phục vụ lợi ích của nhân dân. Trải qua 13 nhiệm kỳ QH đến nay, tư tưởng quản lý nhà nước và xã hội bằng pháp luật của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã được QH quán triệt sâu sắc, kế thừa và phát triển, vai trò của QH ngày càng được khẳng định, được Nhân dân tin tưởng, nền dân chủ đất nước ngày càng được nâng cao, hoạt động của QH ngày càng gần dân, vì dân.
Đề cao tinh thần trách nhiệm trước cử tri
- Hoạt động của QH luôn bảo đảm tính dân chủ, dựa trên ba chức năng và nhiệm vụ quan trọng là lập pháp, giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước. Ông nhận định thế nào về những thay đổi trong ba lĩnh vực này từ QH Khóa I đến QH Khóa XIII?
- Công tác lập pháp, giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước là 3 chức năng chính của QH đã liên tục được kế thừa và phát triển qua 13 nhiệm kỳ QH. Theo tôi, khó có thể nói hết được những thành tựu mà QH đã làm được trong 70 năm qua, nhưng có thể khẳng định, đối với công tác lập pháp, với bản Hiến pháp đầu tiên năm 1946 đến nay, chúng ta đã có một hệ thống pháp luật liên tục được đổi mới để phù hợp hơn với yêu cầu phát triển đất nước trong tất cả các ngành, các lĩnh vực. Các đạo luật do QH ban hành đã thay thế dần các sắc lệnh, pháp lệnh, Nghị quyết trước đó; nhiều lĩnh vực trước kia không có hoặc thiếu cơ sở pháp lý thì nay đã có luật để điều chỉnh. Chất lượng các luật được nâng lên rõ rệt, quy phạm rõ ràng, cụ thể hơn, giảm dần luật khung, luật ống. Đặc biệt theo quy định của Hiến pháp 2013, những quy định liên quan quyền của công dân thì nhất thiết phải quy định trong luật để bảo đảm tính chặt chẽ, thống nhất không tùy nghi quy định thêm hoặc chồng chéo. Trong công tác giám sát, đã khẳng định được thực quyền của QH, giám sát được thực hiện trên tất cả các mặt kinh tế - xã hội, không có vùng riêng. Những cải tiến về tăng cường thời lượng thảo luận về kinh tế - xã hội; tăng cường hoạt động giám sát chuyên đề... đã giúp cho QH có nhìn nhận, đánh giá sâu về từng vấn đề cụ thể. Hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn ngày càng được công khai, được cử tri và Nhân dân cả nước quan tâm, đồng tình ủng hộ. Công việc này trong thời gian tới sẽ tiếp tục được hoạt động theo chiều sâu hơn để mang lại hiệu quả cao hơn. Còn việc quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, QH đã đưa ra rất nhiều quyết sách hợp lý, như: hoàn thiện thiết lập bộ máy nhà nước; hay những quyết sách về nhiệm vụ kinh tế - xã hội, về ngân sách, về các dự án công trình quan trọng quốc gia, về an ninh, quốc phòng, ngoại giao... Những quyết sách được QH thực hiện rất trách nhiệm, được các vị ĐBQH xem xét, đánh giá dưới nhiều giác độ khác nhau, bảo đảm ý chí, nguyện vọng của nhân dân, tạo được sự đồng thuận cao trong QH và cả xã hội.
Có thể nói rằng, vai trò, vị thế cũng như trách nhiệm của QH đối với đất nước, dân tộc và cử tri cả nước đã ngày càng được khẳng định, được kế thừa và phát huy trong suốt 13 nhiệm kỳ QH đã qua. Trước sự đòi hỏi phát triển ngày càng cao của dân tộc, của đất nước, QH đã và đang luôn đề cao tinh thần trách nhiệm trước cử tri cả nước.
- Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng như hiện nay, bên cạnh những thuận lợi là không ít những khó khăn, thách thức. Với vai trò của mình, QH sẽ làm gì để cùng với nhân dân vượt qua những khó khăn, thách thức đó?
- Ngày nay, đất nước ta đã bước vào thời kỳ mới, hội nhập sâu và rộng hơn với thế giới và khu vực. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, không một quốc gia nào có thể đứng một mình với một sân chơi riêng mà phát triển được. Do đó, bên cạnh những thuận lợi, cũng không ít khó khăn, thách thức, nhất là khi chúng ta chuẩn bị vào một môi trường cạnh tranh mới, quyết liệt hơn, sâu rộng hơn dựa trên trình độ phát triển cao hơn, đặc biệt là về KH - CN, giáo dục và đào tạo của các nước trong khối Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP), Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - EU (EVFTA), Cộng đồng kinh tế ASEAN...
Trước yêu cầu đó, tôi cho rằng, QH sẽ phải tiếp tục đổi mới, nâng cao vai trò, trách nhiệm để nâng cao hơn nữa về chất lượng hoạt động thực hiện 3 chức năng cơ bản của mình. Trong đó, công tác lập pháp giữ vai trò quan trọng, bảo đảm các quyết định của Quốc hội vừa đáp ứng chủ quyền, lợi ích quốc gia, dân tộc vừa bảo đảm yêu cầu hội nhập, phù hợp với nguyên tắc và pháp luật quốc tế đang ở một trình độ rất cao. Tôi tin tưởng rằng, bằng bản lĩnh, trí tuệ của con người Việt Nam, truyền thống 70 năm của QH, chúng ta sẽ vượt qua những khó khăn, thách thức trong bối cảnh hiện nay và tình hình mới. QH tiếp tục phát huy vai trò của mình để đưa đất nước phát triển nhanh, vững chắc, sớm sánh vai với cường quốc năm châu như Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng mong muốn.
- Xin cảm ơn ông!
Đại biểu nhân dân
