Chúng tôi trò chuyện cùng ông Vũ Mão - nguyên Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội về một ĐBQH rất đặc biệt. Ông là Y Ngông Niêk Đăm người có nhiều năm làm ĐBQH nhất. Ông Vũ Mão chia sẻ từng là một đồng nghiệp, một người bạn gần gũi với ĐBQH Y Ngông Niêk Đăm và đồng thời là tác giả bài hát “Nghĩ về Y Ngông Niêk Đăm” vừa được trao giải nhì cuộc thi sáng tác ca khúc 70 năm Quốc hội vừa qua. Ở bài hát này, ông đã ví Y Ngông Niêk Đăm luôn sôi nổi, mạnh mẽ, nhanh nhẹn như con nai rừng.

51 năm gắn bó với nghị trường

Kể về lý do sáng tác ca khúc “Nghĩ về Y Ngông Niêk Đăm", ông Vũ Mão cho biết, họ vốn coi nhau như 2 người bạn thân và đã có nhiều kỷ niệm bên nhau trong cả cuộc sống và công việc. Họ không chỉ cùng nhau bàn bạc nhiều vấn đề liên quan đến chính sách mà còn từng cùng nhau đi bộ qua nhiều bản làng của Tây Nguyên để vận động bà con thay đổi nếp sống.

Trong lòng ông Vũ Mão, Y Ngông Niêk Đăm là một nhân vật đặc biệt của nghị trường, tạo cho ông nhiều ấn tượng sâu sắc. Cả cuộc đời của Y Ngông Niêk Đăm đã sống vì dân, vì nước, không quản ngại gian khó và không ham mê quyền lực. Có lẽ chính vì những tư chất ấy đã tạo nên điều đặc biệt nhất ở Y Ngông Niêk Đăm. Ông là ĐBQH từ khóa I cho đến khóa IX. Một khoảng thời gian kéo dài tới 51 năm. Ông là ĐBQH duy nhất ở ViệtNamgắn bó với nghị trường dài như vậy.

Ông Vũ Mão kể, Y Ngông Niêk Đăm vốn là một thanh niên dân tộc thiểu số nghèo khó. Gia đình tuy gian khổ nhưng ông rất quyết tâm học hành và đi theo cách mạng từ rất sớm. Ông kinh qua rất nhiều vị trí công tác như Thứ trưởng Bộ Giáo dục, Chủ tịch rồi Bí thư tỉnh Đắk Lắk, Chủ tịch HĐDT… Có một điều đặc biệt là, trước những chức vụ đó, Y Ngông Niêk Đăm từng được biết đến trong vai trò là một bác sĩ được điều động tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ.

Với ông Vũ Mão, ở mọi cương vị, Y Ngông Niêk Đăm đều rất thương dân, gần gũi với nhân dân và cấp dưới. Ông Vũ Mão kể, do tính tình cương trực, khẳng khái, nên đôi lúc Y Ngông Niêk Đăm cũng bị nói quá lời. Nhưng sau những lần như thế, được cấp dưới góp ý, ông đều rất lắng nghe và tự sửa mình. Đó là những gì mà khiến nhiều người dành tình cảm đặc biệt cho Y Ngông Niêk Đăm.

Có lẽ chính vì sự chân thành của Y Ngông Niêk Đăm đã khiến ông Vũ Mão luôn coi ông là một người bạn lớn tuổi đáng kính. Cũng xuất phát từ những tình cảm đặc biệt mà ông Vũ Mão dành tặng cho người bạn của mình những lời ca đặc sắc trong ca khúc mà ông vừa đoạt giải.

“Nghĩ về Y Ngông Niêk Đăm” mang đậm những âm sắc Tây Nguyên tha thiết và nhịp nhàng. Từ bài ca, người ta thấy ngay một ĐBQH vì dân, vì nước và nhiệt huyết: “Núi rừng Tây Nguyên ơi! Vẫn nhớ về một con người năm xưa. Cả cuộc đời vì dân vì nước. Người nêu cao tấm gương kiên cường. Đại biểu nhân dân chịu thương chịu khó, được dân tin yêu…. Một thời niên thiếu gian nan vất vả. Một thời thanh niên sôi nổi, mạnh như con nai, xông pha khắp chiến trường…”

Từng gây “sốc” cho cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt

Thời gian mà Y Ngông Niêk Đăm làm Chủ tịch HĐDT cũng là lúc ông Vũ Mão đang ở vị trí Chủ nhiệm VPQH. Ông Mão vẫn rất nhớ những lần 2 ông trao đổi với nhau về các vấn đề chính sách. Y Ngông Niêk Đăm là một người cương trực, thẳng thắn nhưng cũng khá cẩn trọng trong các đề xuất với QH đặc biệt là về các vấn đề cho người dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên.

Ông Vũ Mão nhớ lại, Y Ngông Niêk Đăm từng có một phát biểu gây "sốc" cho nhiều người và cả cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt lúc đương vị. Vào khoảng thời gian đầu những năm 1990, phát biểu tại nghị trường, Y Ngông Niêk Đăm đã đưa ra ý kiến về vấn đề quản lý và khai thác rừng còn nhiều bất cập, ông đã đưa ra một sự ví von đáng kinh ngạc: “Chúng ta cứ nói lấy dân làm gốc nhưng các nông trường quốc doanh cứ chặt hết cây rừng mang đi bán, để lại mỗi cái gốc cây cho dân”.

Sau phát biểu “chua chát” này, nhiều người không vui nhưng không ai giận ông vì ông đã nói đúng sự thật và phát biểu của ông cũng chỉ dựa trên quyền lợi của nhân dân. Từ phát biểu này, sau đó việc quản lý đất rừng và các nông trường quốc doanh đã được siết chặt hơn.

Nói về những câu chuyện liên quan đến Y Ngông Niêk Đăm, ông Vũ Mão vẫn còn nguyên sự xúc động và sự khâm phục về bản lĩnh, về sự khẳng khái và chân thành của người đại biểu Tây Nguyên này. Với ông Vũ Mão, dù Y Ngông Niêk Đăm đã đi xa nhưng nhắc về con người ấy, ông vẫn luôn thấy hào hứng và đầy cảm xúc. Và đó là lý do vì sao ông đã viết “Nghĩ về Y Ngông Niêk Đăm” chan chứa đến thế!

Đại biểu nhân dân