Từ những vấn đề lớn về KT-XH, đổi mới giáo dục, lấy phiếu tín nhiệm, giám sát tối cao việc thực hiện tái cơ cấu nền kinh tế trong các lĩnh vực đầu tư công, doanh nghiệp nhà nước và ngân hàng... đến các dự luật về quyền con người, quyền công dân, tổ chức bộ máy nhà nước, đổi mới thể chế kinh tế... đều đã được QH thảo luận rất kỹ lưỡng trên cơ sở ý nguyện của nhân dân và những yêu cầu đặt ra trong quá trình phát triển, hội nhập của đất nước. Trong số các dự án Luật trình QH thông qua và cho ý kiến tại Kỳ họp thứ Tám, tôi thấy cử tri đặc biệt quan tâm tới cụm dự án Luật liên quan tới tổ chức bộ máy nhà nước. Các dự án Luật này cũng nhận được nhiều sự quan tâm của cử tri. Ngay trong năm đầu tiên triển khai thi hành Hiến pháp mới, QH đã ban hành 3 Luật về tổ chức, bộ máy của QH - cơ quan quyền lực Nhà nước tối cao, cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân; Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi) - cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp; Luật Tổ chức Viện Kiểm sát nhân dân (sửa đổi) - cơ quan thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp. QH cũng đã cho ý kiến lần đầu đối với dự án Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) - cơ quan hành chính nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền hành pháp và là cơ quan chấp hành của QH; dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương – luật về tổ chức bộ máy nhà nước ở cấp gần dân nhất. Mặc dù 2 dự án trình QH cho ý kiến lần đầu là dự án Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) và dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương, đến nay vẫn còn nhiều vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện nhưng việc thông qua 3 luật và cho ý kiến 2 dự án Luật về tổ chức bộ máy nhà nước ngay trong năm nay là sự cố gắng rất lớn của QH nhằm bảo đảm cơ sở pháp lý cho các cơ quan trong tổ chức bộ máy nhà nước vận hành thông suốt, hiệu quả, đúng với tinh thần của Hiến pháp năm 2013.

Phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ Tám cũng là một điểm sáng được cử tri đánh giá cao. Cử tri cho rằng, 4 Bộ trưởng đăng đàn trả lời chất vấn lần này đã có thái độ thẳng thắn, chân thành và nắm chắc các vấn đề thuộc lĩnh vực quản lý của mình. Một số Bộ trưởng khá tự tin và bản lĩnh, trong đó, Bộ trưởng gây được nhiều ấn tượng, thiện cảm với cử tri là Bộ trưởng Bộ Giao thông - Vận tải Đinh La Thăng. Vị tư lệnh ngành này đã thể hiện một phong thái mạnh mẽ, quyết đoán, nói đi đôi với làm, có nhiều đề xuất giải pháp làm cho cử tri yên tâm. Ví dụ, chương trình cầu treo sẽ phải hoàn thành trong năm 2015. Những giải pháp hết sức cụ thể được đưa ra ngay tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn như vậy chính là cơ sở để cử tri và ĐBQH kiểm tra, giám sát việc thực hiện lời hứa của Bộ trưởng Đinh La Thăng sau này. Cử tri cũng đánh giá rất cao Báo cáo giải trình của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tại Phiên chất vấn và trả lời chất vấn. Thủ tướng đã tập trung làm rõ 6 nhóm vấn đề, trong đó, có những vấn đề đang là chủ đề nóng trên các diễn đàn kinh tế cũng như dư luận xã hội như: quản lý nợ công; rà soát, phê duyệt danh mục sử dụng vốn vay của Chính phủ, vốn vay được Chính phủ bảo lãnh và vốn vay của chính quyền địa phương; cơ cấu lại nợ công, giảm áp lực trả nợ trong ngắn hạn và chi phí vay vốn; nợ nước ngoài của quốc gia; tăng trưởng kinh tế và từng bước chủ động điều chỉnh cơ cấu thu chi ngân sách nhà nước... Báo cáo giải trình của Thủ tướng đã chạm đến những vấn đề cơ bản, cốët lõi của những thách thức mà nền kinh tế nước ta đang phải đối mặt như: tăng trưởng, năng suất, tái cơ cấu gắn với chuyển đổi mô hình tăng trưởng... Điều đó cho thấy, Chính phủ đã nhìn nhận, đánh giá đúng thực tiễn đặt ra. Báo cáo của Thủ tướng cũng đã cung cấp cho ĐBQH những số liệu cụ thể, có sự đánh giá, phân tích và so sánh, thể hiện cách thức xử lý, điều hành nền kinh tế có tầm nhìn trung hạn và dài hạn chứ không chỉ tập trung vào những vấn đề trước mắt.

Chất vấn và trả lời chất vấn luôn là một trong những nội dung nóng nhất và nhận được sự quan tâm đặc biệt của cử tri trong mỗi Kỳ họp của QH. Cử tri không chỉ ghi nhận những kết quả tích cực mà còn thẳng thắn chỉ rõ những hạn chế trong hoạt động giám sát tối cao này của QH. Cử tri mong muốn, hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn của QH không chỉ dừng lại ở Phiên họp của QH, trong phòng họp của QH. Bởi lẽ, đây là hình thức giám sát tối cao, là cách thức dân chủ và hữu hiệu để các ĐBQH đối chất với các thành viên Chính phủ nhằm làm rõ các vấn đề mà ĐBQH và cử tri quan tâm. Cái chính là sau Kỳ họp, những vấn đề đặt ra tại phiên chất vấn được thể hiện bằng các hành động cụ thể của các Bộ trưởng. Mức độ chuyển biến thế nào thì còn phụ thuộc vào năng lực và phong cách làm việc của từng Bộ trưởng. Mặt khác, có những vấn đề Bộ trưởng có thể tạo sự chuyển biến trong thời gian ngắn và có những vấn đề cần nhiều thời gian để tạo chuyển biến. Tuy nhiên, các tư lệnh ngành nên xác định thứ tự ưu tiên các công việc cần tập trung xử lý, tránh tình trạng xử lý dàn trải, không tạo được chuyển biến rõ nét. Vấn đề được lựa chọn có thể là vấn đề gây bức xúc nhất, hoặc là vấn đề mang tính thiết yếu, có thể tạo sự lan tỏa sang nhiều lĩnh vực khác.

Cử tri cũng rất hoan nghênh kết quả lấy phiếu tín nhiệm đối với 50 người giữ chức vụ do QH bầu hoặc phê chuẩn tại Kỳ họp thứ Tám. Đây là lần thứ hai, QH tiến hành lấy phiếu tín nhiệm trong nhiệm kỳ này. Cử tri cho rằng, kết quả lấy phiếu tín nhiệm là khách quan và công tâm. Bộ trưởng nào làm tốt, Bộ trưởng nào chưa đáp ứng sự kỳ vọng của ĐBQH và cử tri đều thể hiện rõ trong kết quả lấy phiếu. Kết quả lấy phiếu tín nhiệm là một trong những căn cứ, thước đo để ĐBQH đánh giá mức độ tín nhiệm với thành viên Chính phủ. Cùng với chất vấn và trả lời chất vấn, việc lấy phiếu tín nhiệm đối với các chức danh do QH bầu hoặc phê chuẩn là cách làm hay để QH giám sát việc thực hiện nhiệm vụ, thẩm quyền được trao của các thành viên Chính phủ, các cá nhân giữ các chức vụ do QH bầu hoặc phê chuẩn. Với cách làm này, cử tri cho rằng, QH sẽ ngày càng dân chủ và thực quyền hơn. Sự đổi mới trong QH sẽ lan tỏa và góp phần tạo nên những đổi mới mạnh mẽ trong đời sống chính trị xã hội.

Không phải chờ đến khi đi tiếp xúc cử tri báo cáo kết quả kỳ họp mà trước, trong và sau mỗi kỳ họp, tôi đều nhận được phản hồi và đánh giá của cử tri về hoạt động của ĐBQH và QH. Tôi rất trân trọng các ý kiến đánh giá, góp ý của cử tri. Bởi lẽ, sự đánh giá của cử tri là rất vô tư và khách quan. Những gì ĐBQH và QH đã làm được và chưa làm được, những gì thực chất hay còn mang tính hình thức, hoặc những vấn đề nào ĐBQH nói nhiều, Bộ trưởng cũng hứa nhiều mà chưa có chuyển biến tích cực... tôi đều nhận được ý kiến phản hồi, đánh giá của cử tri. Sự đánh giá, cảm nhận của cử tri về hoạt động của QH và ĐBQH cũng như của các thành viên Chính phủ là phản ánh từ hiện thực cuộc sống và người dân, qua đó để QH, ĐBQH và các thành viên Chính phủ nhìn lại mình. Có những vấn đề mình nghĩ là làm tốt rồi, nhưng từ thực tế cuộc sống, cử tri cho rằng vẫn chưa đáp ứng được thì mình phải nghiêm túc đánh giá để làm tốt hơn. Nói như vậy để thấy rằng, mỗi ĐBQH, mỗi thành viên Chính phủ đều đã luôn cố gắng làm tốt nhiệm vụ được giao nhưng hiệu quả thực sự của các quyết sách của QH, sự điều hành, quản lý của Chính phủ, các bộ, ngành sẽ được đo đếm bằng sự hài lòng của người dân, bằng những chuyển biến cụ thể trong từng lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội. Vì thế, tôi mong rằng, sau kỳ họp, mỗi thành viên Chính phủ sẽ nghiêm túc thực hiện các nhiệm vụ, các lời hứa của mình. Và với mỗi ĐBQH, các cơ quan của QH cũng cần tích cực, chủ động giám sát việc thực thi nhiệm vụ của các cơ quan trong tổ chức bộ máy nhà nước, các cá nhân được QH bầu và phê chuẩn để những quyết sách quan trọng tại Kỳ họp thứ Tám thực sự đi vào cuộc sống, lan tỏa và tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển của đất nước.

Lê Bộ Lĩnh
Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường

Người đại biểu nhân dân