Mặt trận chính là sự sáng tạo của Đảng ta để thực hiện sứ mạng giải phóng dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội

Thưa Chủ tịch, ngày 18.11 hàng năm đã trở thành Ngày Truyền thống của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. 85 năm qua, trong công cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc cũng như xây dựng đất nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã thể hiện vai trò đoàn kết và tập hợp sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc như thế nào?

Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân: Cách mạng nước ta từ khi có Đảng xác định nhiệm vụ hàng đầu lúc bấy giờ là giải phóng dân tộc. Vì thế khi thành lập Đảng vào ngày 3.2.1930 thì sau đó hơn 9 tháng, Thường vụ Đảng Cộng sản Đông Dương đã có chỉ thị hình thành Hội phản đế đồng minh. Và, chưa đầy một năm khi Đảng ra đời, Mặt trận đã được thành lập nhằm tập hợp tất cả những ai quan tâm đến sự nghiệp giải phóng dân tộc, dẫu họ là công nhân, nông dân, trí thức.

Tuy nhiên, trong từng giai đoạn lịch sử, khi bối cảnh của quốc tế có thay đổi thì mục tiêu ngắn hạn sẽ được điều chỉnh. Do đó, hình thức, tên gọi của Mặt trận cũng thay đổi. Cụ thể như giai đoạn 1936 - 1939, khi phong trào dân chủ lên cao thì có Mặt trận dân chủ; rồi khi chiến tranh thế giới nổ ra, Nhật nhảy vào tham chiến, chúng ta thấy cần một phương thức tập hợp mới thì năm 1941 Mặt trận Việt Minh ra đời. Và, chính sự chuyển hướng kịp thời ấy đã khiến cho lực lượng tham gia cách mạng không chỉ có nông dân, sinh viên học sinh, trí thức, mà còn có cả những người trong bộ máy chính quyền cũ, các nhà tư sản… góp phần làm nên thành công của Cách mạng tháng Tám. Rồi, sau khi Cách mạng tháng Tám thành công, chúng ta lại bước vào cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp khi chúng quyết cướp nước ta một lần nữa. Do đó, năm 1951 Mặt trận Liên Việt ra đời nhằm tập hợp mọi lực lượng để bước vào cuộc trường kỳ kháng chiến kết thúc bằng chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ năm 1954.

Sau Hiệp định Giơnevơ năm 1954, Pháp và Mỹ không thực hiện cam kết khiến nước ta bị chia cắt lâu dài. Ở miền Bắc lúc này nhiệm vụ là xây dựng đất nước theo con đường XHCN và Mặt trận Tổ quốc ViệtNamra đời. Sau khoảng 5 - 6 năm sau, chúng ta đã làm sáng tỏ con đường đi của cách mạng ViệtNamnên đến năm 1960, Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam VN ra đời. Như vậy lúc đó ở hai nửa đất nước chúng ta có hai nhiệm vụ khác nhau, do đó có hai hình thức Mặt trận khác nhau, nhằm vào hai đối tượng khác nhau. Đến năm 1968, khi chúng ta thấy rằng, bên cạnh sự tập hợp của Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam VN  với lực lượng chủ yếu là ở vùng nông thôn, thì ở vùng thành thị những người trí thức, công chức, những người tham gia chế độ và các lực lượng yêu nước cần tập hợp hơn, do đó chúng ta ra đời Liên minh các lực lượng dân tộc dân chủ và hòa bình Việt Nam.

Trong chống Mỹ chúng ta có 3 hình thức Mặt trận với các tên gọi khác nhau và nhằm vào các đối tượng khác nhau, nhưng đều hướng tới mục đích cuối cùng là giải phóng miền Nam. Chính nhờ những phương thức đa dạng để tập hợp các tầng lớp nhân dân, chúng ta đã giành thắng lợi, đi đến thống nhất đất nước vào năm 1975. Rồi, hai năm sau đó, chúng ta đã thống nhất 3 tổ chức này lại thành MTTQ Việt Nam.

Sau thống nhất đất nước 1975, tổ chức và vai trò của Mặt trận tiếp tục có những thay đổi, thưa Chủ tịch ?

Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân: Nhìn lại lịch sử thì trước năm 1977, về tổ chức Mặt trận có ở Trung ương đến tỉnh, huyện nhưng không có xã. Đến năm 1977, khi hợp nhất chúng ta mới quyết định có MTTQ cấp xã. Rồi năm 1983, chúng ta quyết định phát triển Ban công tác Mặt trận ở khu dân cư. Bên cạnh tính chất vận động thay đổi, phương thức tổ chức cũng thay đổi để càng ngày càng sát với nhân dân, phù hợp với điều kiện hòa bình. Hay nói một cách khác, MTTQ Việt Nam chính là một sự sáng tạo của thể chế chính trị nước ta, nó làm cho kinh tế thị trường hoạt động hoàn thiện hơn, góp phần phát huy thế mạnh của kinh tế thị trường, nhưng cũng góp phần khắc phục những hạn chế, bởi MTTQ không hoạt động theo nguyên tắc thị trường. 

Ngày nay, với mục tiêu xây dựng đất nước ngày càng phát triển đi đôi với việc bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ, Mặt trận đã triển khai 5 hoạt động, cụ thể là: tiếp tục giáo dục truyền thống yêu nước, nâng cao hiểu biết về đường lối phát triển đất nước của Đảng, Nhà nước, tạo sự đồng thuận xã hội, thông qua các tổ chức thành viên (46 tổ chức) vận động mỗi cá nhân trong tổ chức đem hết sức mình góp phần đưa đất nước phát triển. Thứ hai là, trên cương vị của mình, những người quan tâm đến lợi ích cộng đồng, đất nước đồng thuận tập hợp nhau lại, tạo ra phương thức hoạt động ở địa phương. Đó là phương thức tự quản để nhân dân tự lo cuộc sống của mình ở địa bàn. Hoạt động thứ ba ngày càng rõ hơn, đó là Mặt trận phát huy ý kiến, vai trò của nhân dân xây dựng Đảng, chính quyền vững mạnh. Hoạt động thứ tư đó là quan hệ quốc tế, huy động quan hệ quốc tế, tăng cường giao lưu hữu nghị giữa Việt Nam với các nước láng giềng, và các nước trên thế giới. Thứ năm là hoàn thiện cơ chế hoạt động phối hợp giữa Mặt trận với các tổ chức thành viên, với Đảng, chính quyền địa phương thực hiện nhiệm vụ đưa đất nước phát triển.

Với sự nghiệp đại đoàn kết toàn dân tộc và bài học tạo nên sức mạnh dân tộc, Chủ tịch tâm đắc nhất điều gì?

Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân: 85 năm qua, chúng ta trải qua những giai đoạn lịch sử khác nhau. Từ một nước thuộc địa nửa phong kiến chúng ta đã đập tan ách nô lệ này, lập nên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, rồi giành thắng lợi trong cuộc kháng chiến chống Pháp; tiến đến vừa xây dựng miền Bắc tiến lên CNXH, vừa chi viện cho cuộc đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, đưa cả nước tiến lên con đường XHCN. 

Trong suốt quá trình đó, về mặt điều kiện cơ sở vật chất chúng ta đều ở mức rất thấp, nhưng tại sao chúng ta vẫn thành công, chúng ta luôn vươn lên trong bối cảnh lúc nào chúng ta cũng cảm thấy nhỏ bé, nhưng thực sự chúng ta không nhỏ bé. Vì, nếu nhỏ bé, chúng ta không thể chiến thắng. Trong chiến tranh chỉ có người mạnh mới thắng, còn trong kinh tế chỉ có người cạnh tranh được mới thắng.

Theo tôi, nguyên nhân hàng đầu rất quan trọng là việc định hướng đúng con đường phát triển đất nước, đó là định hướng lãnh đạo của Đảng. Thứ hai là chúng ta chọn được thể chế phát triển đúng, phù hợp với thời đại, đó là thể chế kinh tế thị trường có định hướng XHCN. Và, thứ ba là sử dụng sức mạnh văn hóa ViệtNam, sức mạnh trí tuệ người Việt Nam, đặc biệt là đại đoàn kết.

Bài học ấy chính là việc tạo nên sức mạnh dân tộc vượt lên trên sức mạnh vật chất mà cụ thể hình thức Mặt trận tập hợp nhân dân là hình thức vô cùng hiệu quả. Đây chính là sáng tạo của Đảng ta trong quá trình xây dựng đất nước theo con đường XHCN.

Ngày hội đại đoàn kết phải trở thành ngày mong đợi của người dân

Ngày Truyền thống của Mặt trận đã trở thành Ngày hội Đại đoàn kết dân tộc ở khu dân cư trên cả nước. Chủ tịch có thể cho biết cảm xúc của mình khi được dự Ngày hội đặc biệt này?

Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân: Chúng ta đã biết, từ năm 1983 có tổ chức Mặt trận ở khu dân cư với tên gọi Ban Công tác Mặt trận. Hiện nay cả nước có hơn 100 ngàn khu dân cư, hoạt động định kỳ ngày hội đại đoàn kết vào ngày 18.11 hàng năm là hoạt động đặc thù. Đây là dịp để người dân ở khu dân cư gặp nhau trao đổi, ôn lại và khẳng định sự quan trọng, tự hào với truyền thống đoàn kết yêu nước của người ViệtNam. Cùng với đó, đánh giá công tác Mặt trận ở khu dân cư sau 1 năm, nêu được những mặt làm được và cần làm tốt hơn. Biểu dương những cá nhân, tập thể đóng góp vào công tác Mặt trận ở khu dân cư, giao lưu văn hóa địa phương qua văn nghệ, ăn cơm chung.

Chúng tôi có lần dự ngày hội đại đoàn kết tại một thôn ở Tuyên Quang ăn bữa cơm rất vui, nhiều người lâu không gặp nhau đi thăm hỏi, những cựu chiến binh ôn lại những chuyện ngày xưa. Theo tôi những hoạt động đó nên tiếp tục là dịp để khẳng định vị trí của khối đại đoàn kết. Đặc biệt nhiều năm nay những lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, các địa phương đi dự ngày Hội đại đoàn kết, đi thăm các hộ dân ở các địa phương để biết những người làm ăn tốt nhất họ làm như thế nào, họ sống thế nào, vì sao họ làm ăn được hay những người mới thoát nghèo họ sống như thế nào, họ đã làm được gì, còn băn khoăn gì và những hộ khó khăn họ đang vướng gì?

Trong ngày hội Đại đoàn kết, ngoài 4 cấu phần lễ hội thì nên đẩy mạnh hơn cấu phần thứ 5 là các đồng chí lãnh đạo địa phương, Nhà  nước trực tiếp gặp hộ dân, trao đổi, lắng nghe người dân để chia sẻ. Tôi vẫn mong muốn các địa phương phát huy nhiều sáng kiến để ngày hội Đại đoàn kết thu hút người dân mạnh mẽ hơn nữa, ngày càng sâu sắc và trở thành ngày mong đợi của người dân.

Xin cảm ơn Chủ tịch!

Đại biểu nhân dân