Đánh giá về phiên chất vấn tại kỳ họp lần này, ĐBQH Nguyễn Thái Học (Phú Yên) cho rằng, các vấn đề truy đến cùng thì không thể truy hết được và cũng không thể bao quát hết những vấn đề mà cử tri đang mong muốn. Thế nhưng có những nội dung, vấn đề, giữa Bộ trưởng, lãnh đạo Chính phủ với ĐBQH đã thể hiện một tinh thần tranh luận rất sôi nổi, có thể thấy nhiều nội dung đã đi đến cùng vấn đề. Theo đó, cần phải đẩy mạnh nội dung này, nhân rộng nội dung này nhiều hơn nữa trong các kỳ sắp tới của QH.
Bên cạnh đó, để chất lượng hoạt động chất vấn mới này tốt hơn thì đòi hỏi người chủ trì, chủ tọa phải linh hoạt và kiên quyết cất và nhắc nếu như Bộ trưởng trả lời dài quá hoặc ĐBQH nêu câu hỏi dài quá; hoặc để làm sao không khí chất vấn mang tính tranh luận, đòi hỏi người chủ tọa cũng phải hết sức linh hoạt trong điều hành. Đồng thời, để cho phiên chất vấn tốt thì bản thân các ĐBQH cũng nêu vấn đề làm sao cho cụ thể đừng quá chung chung. Bởi vì nếu chung chung thì Bộ trưởng cũng trả lời chung chung. Cho nên, vấn đề mà ĐBQH chọn nêu câu hỏi để làm sao tính tranh luận giữa người hỏi và người trả lời cao hơn. Đây cũng là vấn đề mà ĐBQH rút kinh nghiêm.
Đối với các Bộ trưởng, để hoạt động chất vấn tốt và có thời gian để trao qua đổi lại thì bản thân các Bộ trưởng, các trưởng ngành cũng phải trả lời hết sức ngắn gọn và cụ thể, đừng nêu báo cáo của ngành mình nhiều quá. Theo đó, nếu như từ người chủ tọa, điều hành phiên họp đến các Bộ trưởng trả lời, đến người chất vấn có một tinh thần quyết tâm chung như thế thì chắc chắn các hoạt động chất vấn sẽ tốt lên.
Vấn đề gì? Khi nào được giải quyết? Trách nhiệm Bộ, nghành đến đâu?
Các ĐBQH đã mang đến diễn đàn Quốc hội tất cả những lĩnh vực trên đời sống xã hội đang diễn ra- ĐBQH Hồ Thị Thủy (Vĩnh Phúc) đánh giá. Tuy nhiên, với hình thức mới, các vấn đề được chất vấn không theo nhóm vấn đề và cũng không lựa chọn các Bộ trưởng chất vấn. Các vấn đề, nội dung chất vấn lần này không mới. Khi đại biểu đăng ký chất vấn nhiều người đã biết là đại biểu muốn chất vấn Bộ trưởng nào và về vấn đề gì. Điều này chứng tỏ ĐBQH đã theo đuổi những vấn đề quan tâm của mình cũng như vấn đề mà cử tri gửi gắm đến đại biểu rất sát sao và đi đến cùng.
Theo ĐBQH Hồ Thị Thủy phần trả lời của Thủ tướng, các Phó thủ tướng, các Bộ trưởng, Trưởng ngành nhìn chung cũng đã có nhiều nỗ lực, thể hiện trách nhiệm của mình đối với QH, cũng như đối với cử tri. Tuy nhiên, các ĐBQH cũng chưa thật hài lòng lắm. Đặc biệt, các Bộ trưởng cũng muốn có diễn đàn này để diễn giải cho cử tri nắm rõ hơn nhưng vì thời gian không đủ.
ĐBQH Hồ Thị Thủy mong muốn, các Bộ trưởng nên đi thẳng vào trả lời các câu hỏi của ĐBQH, vấn đề đó khi nào được giải quyết? Trách nhiệm của Bộ trưởng đến đâu? Giải pháp thời gian tới như thế nào? Như vậy sẽ rõ ràng hơn.
Chất vấn theo hướng bao quát hơn
Hoạt động chất vấn tại kỳ họp lần này được đổi mới theo hướng mang tính bao quát hơn,ĐBQH Nguyễn Thị Khá (Trà Vinh) khẳng định. Một số đại biểu chưa thỏa mãn với phần trả lời chất vấn của các thành viên Chính phủ. Chẳng hạn, làm sao để người nông dân có thể làm giàu chính đáng trên mảnh đất của mình? Các giải pháp cánh đồng mẫu lớn, kết nối doanh nghiệp- nông dân nhưng tại sao doanh nghiệp không quan tâm nhiều đến người nông dân? Tại sao vẫn chưa có giải pháp nào hiệu quả để có thể tích tụ ruộng đất cho sản xuất lớn trong nông nghiệp, để ngành nông nghiệp có thể cạnh tranh trên thị trường với các sản phẩm nông sản mang thương hiệu nước ta? Nhưng các bộ trưởng trả lời chưa thật sự thỏa đáng. Các bộ trưởng trả lời cần cụ thể, rõ ràng hơn để không chỉ ĐBQH mà cử tri nghe cũng có thể hiểu được.
ĐBQH Nguyễn Thị Khá - Ảnh: Quang Khánh
Theo ĐBQH Nguyễn Thị Khá, trong số các thành viên Chính phủ đăng đàn trả lời chất vấn, đại biểu ấn tượng với cách trả lời của Phó thủ tướng Vũ Đức Đam. Mặc dù chất vấn dành cho Phó thủ tướng không nhiều, nhưng cách trả lời của Phó thủ tướng rõ ràng. Còn trong số các Bộ trưởng trả lời chất vấn, đại biểu ấn tượng với cách trả lời chất vấn của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh. Cách tiếp cận, trả lời vấn đề thẳng thắn, khuyết điểm, sai sót của ai, từ đâu được chỉ rõ ràng, không né tránh.
Về phần trả lời chất vấn của Thủ tướng Chính phủ, qua các chất vấn trước của ĐBQH, Thủ tướng có chuẩn bị một bản trả lời chất vấn đầy đủ. Nếu Thủ tướng trả lời trực tiếp ĐBQH thì hay hơn, còn báo cáo mà Thủ tướng trình bày thì có thể gửi cho tất cả các đại biểu. Khi thủ tướng dành thời gian trả lời trực diện các chất vấn của đại biểu thì sẽ mang tính rộng rãi hơn, người dân nghe Thủ tướng đối thoại với đại biểu sẽ sinh động hơn.
ĐBQH Nguyễn Thị Khá cho rằng, cách đổi mới cách chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp này mang tính bao quát hơn. Đại biểu nào được cử tri gửi gắm và cá nhân đại biểu có thắc mắc ở lĩnh vực, chủ đề nào có thể chất vấn ở lĩnh vực đó. Tuy nhiên, cách điều hành chất vấn cần làm sao để cho mỗi bộ trưởng, thành viên Chính phủ tổng hợp nhiều chất vấn rồi trả lời. Còn nếu như một vài đại biểu chất vấn, bộ trưởng đứng lên trả lời, sau đó lại có các chất vấn khác liên quan đến các lĩnh vực của bộ trưởng đó, làm cho vấn đề không có tính liên kết, dẫn đến sự trùng lắp mà vẫn không được giải thích đến nơi đến chốn.
Tránh cách đặt câu hỏi chỉ ca ngợi, đọc lại báo cáo ...
Theo ĐBQH Nguyễn Văn Minh (TP Hồ Chí Minh), hiện nay việc dành 5 phút để đặt câu hỏi chất vấn là quá dài. Vì vậy, có những cách đặt vấn đề hỏi chỉ ca ngợi, đọc lại một báo cáo nào đó và khi đặt câu hỏi thì rất gọn. Theo đó, ĐBQH Nguyễn Văn Minh đề nghị mỗi đại biểu chỉ được hỏi 2 phút thì sẽ tiết kiệm được thời gian. Đồng thời, cũng nên khống chế cho Bộ trưởng trả lời được bao nhiêu phút cho một câu trả lời, và đề nghị nói thẳng vào vấn đề. Điều cử tri mong muốn là Đại biểu hỏi cụ thể vào một sự việc, vào một nội dung thì người trả lời là các Bộ trưởng cũng trả lời thẳng vào vấn đề đó.
Câu hỏi cần ngắn gọn và đi vào cụ thể
Đây là kỳ chất vấn cuối cùng của QH Khóa XIII, cho nên tất cả những vấn đề mà Đại biểu quan tâm như những vấn đề Đại biểu cảm thấy rằng chưa được giải quyết một cách thấu đáo của những kỳ chất vấn trước thì mình mở rộng ra và tất cả các thành viên Chính phủ và kể cả chất vấn Phó thủ tướng và Thủ tướng phải trả lời thì đó là ưu điểm của Kỳ chất vấn lần này- ĐBQH Nguyễn Ngọc Hòa (TP Hồ Chí Minh) đánh giá. Theo đại biểu, do đây là lần đầu tiên chúng ta mở rộng phương thức chất vấn mới nên đại biểu với các thành viên trả lời chất vấn cũng cần rút kinh nghiệm. Theo đó, khi đặt câu hỏi, các đại biểu cần đặt câu hỏi ngắn gọn và đi cụ thể, rõ ràng vào các vấn đề. Tương tự như vậy, khi trả lời, các thành viên của Chính phủ cũng nên trả lời trực tiếp và các câu hỏi mà không nhất thiết phải dẫn giải các văn bản thì đi thẳng vào những vấn đề mà đại biểu đang quan tâm. Mỗi một người hỏi, cũng như người trả lời cũng phải kiểm soát được thời gian của mình. Bên cạnh đó, vai trò của người chủ tọa rất quan trọng. Theo đó, chủ tọa cũng cần phải thẳng thắn và mạnh dạn cắt những câu hỏi cũng như những câu trả lời chưa đi vào trọng tâm. Vấn đề là làm thế nào để chúng ta đưa ra những thông tin một cách cụ thể và rõ ràng.
ĐBQH Nguyễn Ngọc Hòa - Ảnh: Quang Khánh
ĐBQH Nguyễn Ngọc Hòa khẳng định, không phải lần này là Kỳ chất vấn cuối cùng mà chúng ta mới đặt ra, tất cả những Kỳ họp trước chúng ta cũng đặt vấn đề chất vấn chỉ khác là những lần họp trước chất vấn theo chủ đề, những vấn đề nào mà được nhiều đại biểu quan tâm và được nhiều câu hỏi chất vấn nhất thì được chọn ra. Lần này, do đây là cuộc chất vấn có tính chất đúc kết tại nhiệm kỳ cho nên được để mở, rà soát lại tất cả những vấn đề đặt ra cho chất vấn trước cũng như những vấn đề mới phát sinh. Trong Kỳ chất vấn này việc chất vấn đã thành một sinh hoạt nề nếp thường kỳ và chỉ cần thay đổi một ít phương thức và thay vì gom từng vấn đề thì bây giờ mở rộng ra, đây là một trong những điểm mới của kỳ chất vấn cuối cùng ở Quốc hội Khóa XIII.
Chất vấn với phương thức mới này thì UBTVQH nên có đánh giá, đúc kết, kết hợp những chất vấn mang tính chất đúc kết của quá trình ở giữa nhiệm kỳ- ĐBQH Nguyễn Ngọc Hòa nêu ý kiến. Bởi vì, chúng ta đã thống nhất giữa nhiệm kỳ sẽ tiến hành bỏ phiếu và lấy phiếu tín nhiệm các thành viên Chính phủ. Như vậy, trước khi bỏ phiếu tín nhiệm thì cũng cần có những cuộc chất vấn để mang tính “sơ kết” đối với nhiệm kỳ. Qua đó, việc đánh giá làm rõ hơn vai trò của thành viên Chính phủ và lúc đó cử tri, các ĐBQH có cơ sở để xem xét một cách khách quan, đầy đủ hơn khi chúng ta tham gia vào lấy phiếu tín nhiệm.
Đại biểu nhân dân
