Phát biểu tại Hội thảo, Phó chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương, GS. Đinh Xuân Dũng cho rằng: Văn học nghệ thuật chân chính luôn là người bạn đồng hành tin cậy, thân thiết của con người trong cuộc đời, trong cả quá trình hình thành, phát triển, định hình nhân cách. Vì thế, toàn xã hội, từ cá nhân đến gia đình, nhà trường và các tổ chức xã hội, các cơ quan lãnh đạo, chỉ đạo cần phải hiểu biết và có nhiệt tình, có trình độ sử dụng, phát huy các tác phẩm văn học, nghệ thuật để tạo nên sức mạnh tổng hợp tác động vào con người.

Đặt câu hỏi văn học nghệ thuật đóng vai như thế nào trong việc giáo dục con người, nhân cách con người, nguyên Tổng bí thư Lê Khả Phiêu, cho rằng: văn học nghệ thuật muốn tác động vào con người phải có chất lượng và hiệu quả, khắc phục nghiệp dư hóa, phải có sức chinh phục lòng người mạnh mẽ, sâu sắc và kết thành sức mạnh nội tâm, nâng cao trí thức, tâm hồn, tư tưởng, tình cảm, khát vọng, đẩy lùi tham lam, ích kỷ, vô cảm, phát huy tính tích cực của cá nhân, tính tích cực của xã hội.

Tại hội thảo, nhiều đại biểu cũng đã chỉ ra những hạn chế, yếu kém của nền văn học nghệ thuật nước nhà, nhất là trong giai đoạn đất nước bước vào thời kỳ đổi mới. Đã và đang xuất hiện những loại tác phẩm né tránh việc miêu tả, thể hiện cuộc đấu tranh đang diễn ra hằng ngày, những tác giả tự coi văn học, nghệ thuật chỉ là sự tự thể hiện không giới hạn cái tôi cá nhân và không ít những cái gọi là sáng tác văn học nghệ thuật nhưng chỉ để thỏa mãn nhu cầu giải trí tầm thường, biến sản phẩm của mình thành hàng hóa rẻ tiền, câu khách. Cá biệt đã xuất hiện cả những tác phẩm xuyên tạc, làm sai lệch bản chất đổi mới, gây ra phản ứng của dư luận.

Về những giải pháp, yêu cầu đặt ra đối với nền văn học nghệ thuật hiện nay của đất nước, nhiều nhà nghiên cứu, văn nghệ sĩ cho rằng: Sứ mệnh của văn học nghệ thuật trong việc xây dựng, nuôi dưỡng nhân cách cần bắt đầu bằng việc xây dựng nhân cách cho bản thân những người làm việc trong lĩnh vực sáng tác văn học nghệ thuật. Bản thân nghệ sĩ phải là những nhân cách hoàn thiện, những người biết cảm thông và chia sẻ, biết gắn bó số phận mình với số phận dân tộc, dám tận hiến cho nghệ thuật. Sự tác động của văn học đến bồi dưỡng con người không chỉ là nhiệm vụ của chủ thể sáng tạo mà còn gắn liền với hoạt động lý luận, phê bình văn học nghệ thuật. Nhà phê bình, với tư cách là “siêu độc giả” có nhiệm vụ định hướng dư luận, khai mở những ý thức mỹ học mới. Bên cạnh vai trò quan trọng của văn học nghệ thuật, cần khởi động đồng bộ các hoạt động hỗ trợ không kém quan trọng khác, trong đó cần quan tâm đúng mức đến văn hóa học đường, văn hóa gia đình và văn hóa xã hội. Bên cạnh đó, phải cùng nhau ngăn chặn những tác phẩm văn học nghệ thuật hạ thấp nhân cách con người, truyền bá bạo lực, lối sống buông thả; ngăn chặn những sản phẩm văn hóa độc hại du nhập vào nước ta một cách tự do dưới chiêu bài hội nhập quốc tế.

Người đại biểu nhân dân