Tờ trình của Chính phủ về dự án Luật tiếp cận thông tin nêu rõ, nhằm thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng về mở rộng dân chủ, bảo đảm quyền công dân, quyền con người; tạo cơ chế nhân dân thực hiện đầy đủ quyền làm chủ đặc biệt là dân chủ trực tiếp; bảo đảm quyền được thông tin của công dân; cụ thể hóa đầy đủ tinh thần và nội dung của Hiến pháp 2013, thì việc xây dựng và ban hành Luật tiếp cận thông tin là rất cần thiết.
Dự thảo Luật quy định về quyền tiếp cận thông tin của công dân; nguyên tắc, trình tự, thủ tục thực hiện quyền tiếp cận thông tin; nghĩa vụ, trách nhiệm của cơ quan nhà nước trong việc bảo đảm thực hiện quyền tiếp cận thông tin của công dân và quyền, nghĩa vụ của công dân trong việc thực hiện quyền tiếp cận thông tin.
Dự thảo Luật điều chỉnh việc cung cấp thông tin giữa các cơ quan nhà nước với nhau trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, giữa cơ quan nhà nước với các tổ chức trong hệ thống chính trị trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ, tôn chỉ, mục đích của mình.
Tán thành với sự cần thiết ban hành Luật tiếp cận thông tin nhằm cụ thể hóa quy định của Hiến pháp, tương thích với pháp luật quốc tế, Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật khẳng định việc bảo đảm quyền tiếp cận thông tin là điều kiện cần thiết để người dân thực hiện quyền làm chủ của mình trong tham gia quản lý nhà nước, quản lý xã hội và phục vụ cuộc sống của mình; đồng thời, góp phần nâng cao tính minh bạch của chính sách, nâng cao hiệu quả của quản lý nhà nước.
Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cũng cho rằng để Luật tiếp cận thông tin có tính khả thi cao thì cần phải giải quyết một cách thỏa đáng các vấn đề về thông tin được tiếp cận; người được quyền tiếp cận; người có trách nhiệm cung cấp thông tin; điều kiện, phương thức, trình tự, thủ tục để thực hiện quyền tiếp cận thông tin.
Thảo luận tại phiên họp, Ủy ban thường vụ Quốc hội tập trung cho ý kiến về 3 vấn đề gồm: phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật; về thông tin mà cơ quan nhà nước có trách nhiệm phải cung cấp; về cơ quan, tổ chức có trách nhiệm cung cấp thông tin.
Dự thảo Luật xác định tiếp cận thông tin là việc đọc, xem nghe, ghi chéo, sao chép, chụp, lưu giữ thông tin. Thông tin được xác định là tin được cơ quan nhà nước tạo ra và nắm giữ trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình.
Chủ nhiệm UB Về các vấn đề xã hội phát biểu tại phiên họp
Một số ý kiến thành viên Ủy ban Thường vụ cho rằng, quy định như vậy của dự thảo Luật còn khá hạn chế. Theo Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội Trương Thị Mai, nhu cầu về thông tin của người dân vô cùng đa dạng, dự thảo không nên chia cắt các loại cơ quan được phép cung cấp thông tin. Chủ nhiệm Trương Thị Mai đề nghị, Ban soạn thảo cần phải rà soát để đưa ra danh mục những loại thông tin được cung cấp để bớt mơ hồ, đồng thời tăng cường tính trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức với người dân.
Đồng tình với quan điểm này, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Đào Trọng Thi cho rằng, cốt lõi của vấn đề là phân định loại thông tin nào phải cung cấp khi người dân yêu cầu thay vì căn cứ vào việc ai tạo ra và nắm giữ. Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Ksor Phước cũng bày tỏ băn khoăn, dự thảo Luật chỉ quy định cơ quan nhà nước cung cấp thông tin do mình tạo ra và nắm giữ mà không có nghĩa vụ cung cấp thông tin do mình nắm giữ từ nơi khác chuyển đến thì trường hợp cơ quan nhà nước nắm giữ được các thông tin gốc thì có trách nhiệm cung cấp không? Do đó, phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật cần được điều chỉnh mở rộng các đối tượng được tiếp cận thông tin không chỉ công dân ViệtNam mà còn có thể là những người nước ngoài sinh sống và làm việc tại ViệtNam và các pháp nhân.
Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Đức Hiền nhấn mạnh, theo Hiến pháp 2013, tiếp cận thông tin là một quyền căn bản của công dân, những trường hợp hạn chế quyền này phải được quy định bằng luật; cho nên loại thông tin gì được cung cấp rộng rãi, hạn chế, không cung cấp phải rất rõ. Đặc biệt, cần đối chiếu luật này với Luật Báo chí để đảm bảo tính thống nhất của pháp luật, vì vai trò của báo chí trong lĩnh vực này là rất lớn.
Về cơ quan, tổ chức có trách nhiệm cung cấp thông tin, Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho rằng, dự án Luật tiếp cận thông tin là để tạo thuận lợi cho người dân chứ không phải bó buộc dân thêm. Dự thảo Luật phải làm rõ trách nhiệm của các cơ quan cung cấp tin tức, chỉ rõ đại diện cho cơ quan nhà nước phải cung cấp thông tin để người dân biết.
Ngoài ra, thảo luận về quy định tại Điều 22 về chi phí tiếp cận thông tin quy định “Người yêu cầu cung cấp thông tin phải trả chi phí in ấn, sao chép, chụp, gửi hồ sơ, tài liệu qua đường bưu điện”, một số ý kiến trong Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị dự luật cần phải cụ thể hóa các khoản mà người nhận thông tin sẽ phải trả; những nội dung thông tin nào khi cung cấp sẽ phải trả tiền, những nội dung nào không cần trả tiền. Việc quy định chi phí tiếp cận thông tin cần phù hợp với các quy định trong Luật phí và lệ phí.
Đánh giá, dự án Luật tiếp cận thông tin là một dự án luật hết sức quan, Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng đề nghị cần phải thận trọng nghiên cứu nội dung của luật. Trên cơ sở các ý kiến góp ý của Ủy ban thường vụ Quốc hội, dự thảo Luật tiếp cận thông tin sẽ tiếp tục được hoàn thiện trước khi trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp thứ 10.
Quochoi.vn
