Chuyên đề  » Đưa Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng vào cuộc sống

1. Truyền thống hiếu học của dân tộc là giá trị quý báu, là vốn liếng lịch sử quan trọng để đổi mới giáo dục và đào tạo

Trải qua hàng nghìn năm lịch sử, nước ViệtNamthuần nông, nghèo khổ, luôn chịu nhiều ảnh hưởng của thiên tai, địch họa, sự phát triển giáo dục hoàn toàn dựa vào sức, vào tâm và trí của người dân. Nhân dân vừa lao động sản xuất, lo chống chọi với thiên tai, vừa kiên trung đánh giặc gìn giữ quê hương, đất nước; vừa dựng trường, mở lớp, nuôi thầy dạy học; vẫn luôn răn dạy con cháu phải biết quý trọng sự học, phải lấy sự học để mở mang tâm trí và hoàn thiện nhân cách, học để sống có ích cho đời. Ông bà, cha mẹ, anh em sẵn sàng nhường cơm, sẻ áo cho con em mình được đến trường. Tinh thần khuyến học, khuyến tài của nhân dân đã tiếp thêm sức mạnh cho học trò vượt qua khó khăn, gian khổ, với biết bao tấm gương hiếu học xa xưa đã được ghi vào sử sách (dùng que làm bút viết trên nền đất, bắt đom đóm lập lòe làm ánh đèn soi từng con chữ…). Qua các cuộc kháng chiến vệ quốc, nhất là 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, sức mạnh giúp dân tộc ta làm nên những kỳ tích chính là sức mạnh của lòng yêu nước, của trí tuệ và bản lĩnh người Việt Nam được hun đúc qua chiều dài lịch sử dựng nước gắn liền với giữ nước. Người ViệtNamluôn biết cách đánh giặc bằng sự sáng tạo, dựa vào địa thế núi sông hiểm trở, dựa vào lòng người và lấy sự phân tích địch-ta để tìm ra cách đánh phù hợp, lập nên nhiều chiến công lưu danh sử sách. Ấy cũng chính là kết quả của sự học ở đời, không lệ thuộc vào khuôn mẫu trong “thiên kinh vạn quyển”.

Ngày nay, khi kinh tế tri thức đã và đang trở thành xu thế lớn trong cạnh tranh và hội nhập quốc tế thì giáo dục càng giữ vai trò đặc biệt quan trọng: Giáo dục mở mang trí tuệ, hoàn thiện nhân cách, nâng tầm văn hóa dân tộc, góp phần xây dựng, nguồn nhân lực chất lượng cao cho phát triển kinh tế-xã hội, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, đưa đất nước tiếp tục đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Đảng, Nhà nước và nhân dân đã quan tâm, đầu tư ở mức cao cho giáo dục, nhưng do tiềm lực kinh tế nhà nước và kinh tế trong dân còn nghèo, nên mức kinh phí chi cho giáo dục chưa thể tương xứng với mục tiêu và yêu cầu cao. Chúng ta cần phải biết phát huy kinh nghiệm lịch sử trong việc khuyến học, khuyến tài, khơi dậy tinh thần hiếu học của nhân dân để biến giá trị tinh thần thành một trong những động lực quan trọng cho sự phát triển giáo dục.

2. Sự kế thừa và phát triển tư duy của Đảng về lãnh đạo sự nghiệp giáo dục là điều kiện tiên quyết để bảo đảm thành công đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo

Nghị quyết số 29-NQ/TW (khóa XI) được Hội nghị Trung ương lần thứ 8 thông qua thực sự là dấu mốc rất quan trọng và hết sức có ý nghĩa đối với sự nghiệp giáo dục, đối với sự phát triển đất nước trong thời kỳ mới. Tầm tư duy mới về vai trò lãnh đạo của Đảng đối với sự nghiệp giáo dục và đào tạo đã thể hiện rõ ở việc xác định mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp, tổ chức thực hiện Nghị quyết. Đảng đã nhìn thẳng vào những khuyết điểm, yếu kém, lạc hậu kéo dài của giáo dục, trong đó không né tránh trách nhiệm của hệ thống chính trị, trước hết từ Trung ương. Đảng khẳng định sự cần thiết phải đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là tất yếu khách quan trước đòi hỏi nhu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao, là thực hiện 3 đột phá chiến lược do Đại hội XI của Đảng đề ra. Mục tiêu chung của đổi mới giáo dục lần này là phải tạo cho được chuyển biến căn bản về chất lượng và hiệu quả giáo dục và đào tạo, khắc phục được những hạn chế, yếu kém kéo dài, giáo dục phải có vai trò quyết định trong việc xây dựng con người Việt Nam phát triển hài hòa, được tự do phát triển năng lực cá nhân, có nhân cách tốt, có khả năng hội nhập quốc tế.

Để đạt được mục tiêu chung, phải từng bước đạt được mục tiêu cụ thể qua từng cấp, bậc học. Đảng coi đổi mới giáo dục là sự nghiệp chung của toàn Đảng, toàn dân, trong đó vai trò của các cấp ủy đảng có tính quyết định thành công. Nhiệm vụ, giải pháp đổi mới giáo dục và đào tạo được xác định trên cơ sở thực tiễn giáo dục và yêu cầu phát triển giáo dục của nước ta trong tình hình mới. Những quan điểm, những giải pháp đổi mới được hình thành trên cơ sở nghiên cứu lý luận về khoa học giáo dục, đúc rút kinh nghiệm trong nước và quốc tế. Hiện nay, một trong những vấn đề được nhiều người trong và ngoài ngành giáo dục quan tâm là công tác chỉ đạo của Trung ương và các ban, ngành liên quan đối với việc tổ chức quán triệt, triển khai Nghị quyết có bảo đảm tính hiệu quả, có tạo chuyển biến thực sự hay không? Để giải quyết băn khoăn này (và cũng là một hạn chế từ nhiều năm nay), Trung ương chỉ đạo thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia đổi mới giáo dục và đào tạo; các cấp, các ngành liên quan phải xây dựng kế hoạch, chương trình hành động cụ thể. Nguồn lực đầu tư cho giáo dục cũng là vấn đề được mọi người quan tâm sâu sắc. Để giải quyết vấn đề này, Trung ương chủ trương không đầu tư dàn trải, có cơ chế để huy động nguồn lực trong nhân dân, kể cả kiều bào và các cá nhân, tổ chức nước ngoài. Quản lý nhà nước sẽ là một trong những khâu đột phá trong đổi mới lần này, xu hướng chính sẽ là đẩy mạnh sự phân cấp, giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm xã hội cho các địa phương, cơ sở giáo dục. Mối quan hệ giữa giáo dục với chính trị, xã hội, văn hóa, khoa học, công nghệ được gắn kết trong tính tổng thể sự phát triển xã hội, vì con người và cho con người được tự do sáng tạo.

3. Những đổi mới trong năm 2013 của ngành giáo dục là sự khởi động đúng hướng để tiếp tục triển khai thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo

Năm 2013, ngành giáo dục và đào tạo thực sự đã có những đổi mới rất đáng ghi nhận:

Một là, chấn chỉnh việc dạy thêm, học thêm tràn lan với mục đích “tăng thêm thu nhập cho giáo viên”, làm ảnh hưởng đến hình ảnh nhà giáo- một tình trạng gây bức xúc xã hội từ nhiều năm nay. Đẩy mạnh tính công khai, dân chủ trong cơ sở giáo dục, góp phần chấn chỉnh việc lạm thu, việc chi không đúng quy định trong các nhà trường.

Hai là, thúc đẩy việc quy hoạch mạng lưới giáo dục đối với các trường cao đẳng, đại học. Hạn chế tối đa mở trường, nâng cấp trường từ cao đẳng lên đại học. Tình trạng này cách đây vài năm đã như một hội chứng làm nảy sinh dư luận cho đây là một dạng thức tiêu cực “chạy nâng cấp trường”.

Ba là, việc xây dựng chương trình và biên soạn sách giáo khoa sau năm 2015 đã được tiến hành từ sau khi có Nghị quyết Đại hội XI nay vẫn được tiếp tục thúc đẩy, với cách tiếp cận quan điểm mới về một chương trình theo hướng phát triển năng lực người dạy và người học, bảo đảm tính tự chủ của các cấp quản lý: cấp tỉnh, cấp huyện và các nhà trường.

Bốn là, quản lý thi cử đã có sự chuyển hướng mạnh sang phân cấp cho địa phương và cơ sở giáo dục, xác định và đưa ra lộ trình tương đối phù hợp cho đổi mới thi tốt nghiệp trung học phổ thông, tuyển sinh vào đại học, cao đẳng. Nội dung thi đã gắn nhiều hơn với việc phát huy năng lực người học, giảm dần việc yêu cầu người học “tái hiện” kiến thức trong bài thi.

Năm là, giáo dục vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa tiếp tục có những chính sách ưu tiên tốt hơn. Bảo đảm học sinh con em đồng bào dân tộc thiểu số có nơi học, có sách vở, có cơm no, áo ấm để đến trường học; động viên được đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý vùng đặc biệt khó khăn.

Sáu là, một số văn bản quy phạm về giáo dục và đào tạo, cụ thể hóa Luật Giáo dục, Luật Dạy nghề đã được xây dựng theo hướng tiếp cận quan điểm mới về quản lý nhà nước đối với lĩnh vực giáo dục.

Bảy là, Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng với Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đã và đang phối hợp chặt chẽ với Ban Tuyên giáo Trung ương để xây dựng chương trình, kế hoạch tổ chức quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW.

Một số nội dung mà ngành giáo dục đã thực hiện trong năm 2013 như đã nêu trên, tuy còn có những điểm cần thêm thời gian thực tế để kiểm định, khẳng định tính hiệu quả, nhưng bước đầu đã nhận được sự đồng tình của xã hội, thể hiện được hướng đi đúng với mục tiêu, yêu cầu và nhiệm vụ mà Nghị quyết số 29-NQ/TW đề ra. Điều đáng mừng và cũng là điều đáng ghi nhận nhất trong năm 2013 là sự quyết tâm cao, sự tự nhận thức về trách nhiệm của ngành giáo dục đối với sự nghiệp đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nước nhà. 

Năm 2014 là mùa xuân đầu tiên, năm đầu tiên, đất nước, dân tộc bước vào thực hiện Nghị quyết về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Chúng ta có thể tin tưởng chắc chắn rằng, với tư duy mới của Đảng về lãnh đạo giáo dục, cùng với truyền thống hiếu học, tôn sư trọng đạo của dân tộc và những nỗ lực, quyết tâm cao của ngành giáo dục sẽ là 3 tiền đề quan trọng để Nghị quyết rất quan trọng này đi vào cuộc sống, bảo đảm sự thành công của sự nghiệp đổi mới giáo dục, đáp ứng được kỳ vọng của nhân dân vào một nền giáo dục của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, thực hiện ước vọng của Bác Hồ “Dân ta ai cũng được học hành”./.

www.tuyengiao.vn