Khôi phục, bảo tồn kiến trúc, hoa văn, họa tiết trang trí nhà Gươl truyền thống của người dân tộc Cơ Tu tại xã Hồng Hạ; kiến trúc, hoa văn, họa tiết trang trí khu nhà Piing truyền thống của 29 dòng họ thuộc 2 Thôn A Niêng Lê Triêng 1 và Đụt Lê Triêng 2; 11 dòng họ thôn Ta Ay Ta, xã Trung Sơn.

Mở 01 lớp truyền dạy chế tác cây Nêu tại xã Quảng Nhâm với 4 nghệ nhân truyền dạy và 11 học viên tham gia học tập; hoàn thiện 02 tác phẩm cây Nêu của 02 dân tộc Pa Cô và Tà Ôi; xây dựng 01 mô hình trải nghiệm, tìm hiểu nghề dệt Dèng dân tộc Tà Ôi, thôn Pa Ris - Ka Vin, xã Lâm Đớt; đề cương trưng bày, sắp xếp, bố trí các hiện vật văn hóa, hiện vật - kỷ vật chiến tranh tại Nhà trưng bày Trung tâm sinh hoạt cộng đồng các dân tộc huyện A Lưới.

Đã tổ chức tái hiện thành công bằng sân khấu hóa tại Lễ công bố Quyết định Lễ hội A Da Koonh (Mừng lúa mới) của người Pa Cô huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế, được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia; tổ chức lồng ghép Lễ hội A Da truyền thống với Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc ở cơ sở; tổ chức “Đêm Hội A Da Koonh”; tục Đi sim (Pộc Xu) tại điểm du lịch xã Hồng Hạ; nghệ thuật Tắm Tiên tại Làng du lịch cộng đồng sinh thái A Nôr, xã Hồng Kim; Lễ hội Mừng Nhà mới - A Riêu Ngỏi Đung; nghi thức cúng dâng Dèng dân tộc Tà Ôi; phục dựng nghi thức “Đặt họ Hồ”.

Chỉ đạo tổ chức Lễ hội A Riêu Piing các dòng họ A Đeeng Par Lieng 1 và A Đeeng Par Lieng 2; A Riêu Car với 29 dòng họ A Niêng Lê Triêng 1 và A Niêng Lê Triêng 2 tại xã Trung Sơn. Tổ chức cho các nghệ nhân, già làng, tham dự triển lãm, thao diễn nghề dệt Dèng tại triển lãm ảnh về “Một số dòng tranh dân gian tiêu biểu của Việt Nam và nghề thủ công truyền thống Huế”; triển lãm ảnh “Nét đẹp văn hoá truyền thống A Lưới qua nghệ thuật ký hoạ”; tham gia hội thảo “Kết nối Việt Nam” lần thứ 14 tại Huế. Tổ chức thành công Ngày hội Vùng cao huyện A Lưới năm 2022…

Bên cạnh đó, tổ chức nghiên cứu, sưu tầm được 38 câu tục ngữ; 60 câu đố; 101 câu ca dao và 123 món ẩm thực của các dân tộc Pa Cô, Tà Ôi, Cơ Tu; 20 dòng họ dân tộc Tà Ôi; 25 dòng họ dân tộc Pa Cô và 06 dòng họ dân tộc Cơ Tu; 21 tên sông; 168 tên suối, 56 tên làng; 61 tên núi; 24 tên đồi; 24 tên dốc; 01 địa danh; 33 tên thác; 19 tên hồ; 35 tên đường; 27 tên thung lũng; 10 tên đèo; 37 lễ hội và phong tục tập quán, cúng bái truyền thống khác của các dân tộc thiểu số huyện A Lưới; biên tập, biên soạn, dịch thuật bằng song ngữ Pa Cô - Việt, Tà Ôi - Việt và Cơ Tu - Việt các nội dung, ý nghĩa, quy trình tổ chức các lễ hội truyền thống tiêu biểu. Mở 02 lớp truyền dạy dân ca, dân nhạc, dân vũ của dân tộc Pa Cô tại Làng du lịch sinh thái cộng đồng A Nôr, xã Hồng Kim và làng A Roàng 2, xã A Roàng.

Chỉ đạo phát hành quyển sách Cẩm nang 100 món ăn truyền thống nơi miền cao A Lưới. Hiện nay, văn hóa ẩm thực đang được đồng bào dân tộc bảo tồn và phát huy trong các dịp lễ hội A Riêu A Da, A Riêu Piing, A Riêu Car, lễ cưới và giới thiệu, phục vụ thực khách tại các điểm du lịch, homestay, các nhà hàng trên địa bàn huyện.

Thực hiện tốt việc tuyên truyền, vận động cán bộ, đảng viên và nhân dân tổ chức lễ cưới, lễ hội và các hoạt động văn hóa theo hướng văn minh, lành mạnh, đảm bảo an ninh trật tự, an toàn, tiết kiệm, phù hợp với truyền thống văn hóa của các dân tộc; tuyên truyền, phổ biến và thực hiện tốt các quy định về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội, nhằm ngăn chặn và đẩy lùi một số hủ tục lạc hậu, nạn tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.

Công tác bảo tồn, tôn tạo các điểm di tích lịch sử cách mạng luôn được quan tâm chỉ đạo. Theo đó, địa điểm chiến thắng Đồi A Bia đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nâng xếp hạng thành di tích lịch sử cấp Quốc gia. Phối hợp với Bảo tàng lịch sử tỉnh Thừa Thiên Huế xây dựng kế hoạch tu bổ, tôn tạo chống xuống cấp di tích Ngã ba đầu đường 73, thôn Ka Nôn 1, xã Lâm Đớt; cắm mốc khoanh vùng bảo vệ 04 điểm di tích lịch sử cách mạng gồm di tích lịch sử Đồi A Bia; Sân bay A So; Động Tiên Công; Địa đạo A Đon; đề xuất nâng cấp Nhà trưng bày chứng tích chiến tranh tại sân bay A So.

Tuy vậy, một số cấp ủy, chính quyền địa phương còn hạn chế trong công tác quản lý, bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số; tình trạng lấn chiếm di tích vẫn còn diễn ra ở một số địa phương. Một số di tích lịch sử cách mạng có tình trạng xuống cấp; việc tu bổ, tôn tạo di tích chưa được thực hiện kịp thời. Các đội văn nghệ dân gian tại địa phương chưa sưu tầm phát huy hết giá trị văn hóa nghệ thuật truyền thống. Ngôn ngữ các dân tộc thiểu số trên địa bàn có nguy cơ mai một, đặc biệt ở thế hệ trẻ. Một số loại giống cây trồng như: cây nguyên liệu sử dụng trong nghề dệt Dèng, dược liệu, gia vị, nguyên liệu đặc trưng trong chế biến ẩm thực ngày càng ít đi và chưa được bảo tồn. Kiến trúc, các loại hoa văn, họa tiết trang trí truyền thống có nguy cơ thất truyền…

Trong thời gian tới, huyện A Lưới tiếp tục phổ biến, quán triệt, tuyên truyền, triển khai thực hiện có hiệu quả quan điểm chỉ đạo, mục tiêu, các chỉ tiêu cụ thể và 12 nhóm nhiệm vụ, giải pháp mà Nghị quyết số 06 của Huyện ủy về Bảo tồn, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số huyện A Lưới giai đoạn 2021 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030 đã đề ra.

Đẩy nhanh tiến độ xây dựng Làng văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số huyện A Lưới tại xã Hồng Thượng; nhà sàn truyền thống tại các địa phương. Bố trí nguồn lực hỗ trợ, nâng cấp 01 nhà Moong dân tộc Pa Cô, làng A Năm, xã Hồng Vân; 01 nhà Gươl dân tộc Cơ Tu, thôn Giông, Hương Nguyên và nhà Roong, thôn Diên Mai, xã A Ngo; phục dựng “Nhà Bia tưởng niệm cây đa Iri” tại xã Trung Sơn.

Hoàn thiện quy hoạch xây dựng không gian làng văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số huyện A Lưới; mô hình bảo tồn các loại vật nuôi truyền thống, các loại cây nguyên liệu sử dụng trong các công đoạn dệt Dèng. Triển khai mô hình bảo tồn các loại giống cây trồng truyền thống như: Lúa nếp, dược liệu, gia vị, nguyên liệu chế biến ẩm thực, các loại cây nguyên liệu sử dụng trong các công đoạn dệt Dèng tại các làng A Nôr, xã Hồng Kim; Ta Ay Ta, xã Trung Sơn và Cân Tôm, xã Hồng Hạ.

Đẩy mạnh công tác vận động Nhân dân sưu tầm, hiến tặng các hiện vật văn hóa, hiện vật - kỷ vật chiến tranh, trưng bày tại nhà dài, Roong, Gươl truyền thống của các làng, xã trên địa bàn huyện. Xây dựng 02 mô hình bảo tồn nghề điêu khắc, đan lát thủ công truyền thống tại trung tâm huyện và làng A Nôr, xã Hồng Kim.

Tổ chức tái hiện Lễ hội Ariêu Car, Ariêu A Da, Ariêu Piing truyền thống ở cấp huyện, xã, thôn và dòng họ; tổ chức Lễ hội A Da lồng ghép Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc vào ngày 18/11 hàng năm. Tái hiện văn hóa sinh hoạt dưới nước tại thác A Nôr, xã Hồng Kim và Tục Đi Sim (Pộc Xu) tại Suối Pâr Le, xã Hồng Hạ vào dịp 30/4, 1/5 hàng năm. Phục dựng các lễ hội: Âr Pục, choan đung, Piah a sia của người Pa Cô; lễ hội Koal, Y kleng tang, Mot đeng, Ka linh của người Tà Ôi; lễ hội Ân Ninh, Mợt đong... dân tộc Cơ tu.

Đắc Phương