Sự phát triển vượt bậc của công nghệ thông tin và thiết bị công nghệ đã tác động trực tiếp đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có xuất bản. Số lượng người đọc báo điện tử hiện nay áp đảo so với người đọc báo in truyền thống. Điều này cũng tương tự với xuất bản phẩm điện tử là sách trên hệ thống kỹ thuật số hay gọi tắt là sách số (ebook), nhất là khi trên thị trường phổ biến nhiều thiết bị công nghệ hỗ trợ đọc ebook như kindle, tablet và điện thoại thông minh (smartphone)... Giá thành dịch vụ internet tốc độ cao ngày càng rẻ cũng góp phần thúc đẩy sử dụng dịch vụ nội dung số, gồm cả đọc ebook.

Tại tọa đàm Sách số và đọc sách trong thời đại công nghệ số do Thư viện Quốc hội chủ trì ngày 21.4, Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Sỹ Dũng nhận định: đọc ebook trong thời đại công nghệ số hiện nay là xu thế không thể cưỡng nổi. Xét về lợi ích xã hội, ebook thể hiện nhiều ưu việt hơn hẳn so với sách in truyền thống, không những góp phần bảo vệ môi trường mà còn mang lại lợi ích kinh tế khi phí nhân bản gần như bằng 0. Ngoài ra, ebook có thể bổ sung rất nhiều giá trị mà sách in rất khó và phải trải qua nhiều quy trình mới có thể làm được. Riêng đối với lưu trữ, chỉ cần kết nối internet là đã có một kho lưu trữ ebook với hàng trăm nghìn, thậm chí hàng triệu tựa sách. Bằng thiết bị công nghệ, người ta có thể tìm đọc ebook ở bất cứ đâu, bất cứ lúc nào với nội dung đa dạng, cập nhập nhanh chóng.

Ebook đơn giản chỉ cần 1 lần xuất bản và cứ thế khai thác lâu dài nên tác giả hay nhà xuất bản không phải quá lo lắng về chi phí xuất bản, số lượng in ấn hay những chi phí như thuê gian hàng, vận chuyển... như đối với xuất bản sách in truyền thống. Tuy nhiên, đây cũng chính là nhược điểm của ebook, có thể lợi nhuận chưa thấy nhưng bản quyền đã bị xâm hại. Đặc biệt, để cạnh tranh nguồn miễn phí, trên nhiều website, diễn đàn tự tổ chức thu thập và chia sẻ ebook dưới dạng phát tán lậu, không cần giấy phép xuất bản từ cơ quan chức năng và không trả tiền tác quyền cho tác giả. Thậm chí, sau khi sao chép, các ebook này hoàn toàn có thể bị sai sót thì cũng không ai kiểm tra hay chịu trách nhiệm.

Từ khi Luật Xuất bản 2012 có hiệu lực, nhiều đơn vị phát hành ebook có bản quyền đã tham gia thị trường này, như Công ty cổ phần dịch vụ trực tuyến Vinapo với phần mềm đọc sách, báo Alezaa được tích hợp trên các thiết bị chạy phần mềm IOS, Android và tiến đến là trên các thiết bị máy tính Miscrosoft... Theo đại diện Vinapo Trần Xuân Phương, khảo sát trong 20 ngày đầu chạy phần mềm Alezaa từ 18.3, có 1.200 lượt truy cập mỗi ngày với thời gian trung bình hơn 11 phút, trong đó 86,1% tài khoản truy cập lại trong các ngày tiếp theo. Con số này cho thấy nhu cầu sử dụng ebook có bản quyền của người Việt không nhỏ. Với những phần mềm này, các ebook được sử dụng bảo đảm có bản quyền, nội dung chính xác, không bị sai sót, hình thức rõ nét, trình bày đẹp, nhiều tiện ích như tìm kiếm, ghi chú, đánh dấu và có thể bổ sung video, âm thanh, thông tin... Ngay cả khi sách in tái bản thì ebook cũng lập tức được cập nhật phiên bản mới nhất. Về mặt quản lý, phát hành ebook được kiểm soát chặt chẽ như phát hành ấn phẩm sách in truyền thống. Dưới sự đồng ý của tác giả hay nhà xuất bản, ebook sẽ hạn chế được các sai phạm trong phát hành và có người chịu trách nhiệm theo đúng quy định của Luật Xuất bản 2012.

Đại diện Vinapo chia sẻ thêm, hầu hết ebook hiện nay chưa có bản quyền nên các phần mềm như Alezaa là nhằm thay thế nguồn sách này chứ không ảnh hưởng đến sách in truyền thống. Về cơ bản nhu cầu đọc sách của người Việt vẫn rất cao, trong khi cơ hội tiếp cận ebook ngày càng dễ dàng, cần thay đổi hướng tiếp cận để đưa người đọc tới nguồn sách này, cũng là để bắt kịp xu thế xuất bản chung của thế giới, tất cả hướng đến độc giả và thói quen đọc sách.

Người đại biểu nhân dân