Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD và ĐT) cả nước hiện có 133 cơ sở đào tạo, bồi dưỡng GV và cán bộ quản lý giáo dục, trong đó có chín trường đại học (ĐH) sư phạm, năm trường ĐH sư phạm kỹ thuật, 37 trường cao đẳng (CĐ) sư phạm, 48 khoa, ngành sư phạm trong các trường ĐH đa ngành, 26 khoa, ngành sư phạm trong các trường CĐ đa ngành và một số cơ sở đào tạo khác. Trong nhiều năm qua, các trường đã làm tốt việc đào tạo và bồi dưỡng lực lượng GV cho ngành sư phạm nói riêng và cung cấp nguồn nhân lực có chất lượng cho các ngành nghề khác trong phát triển kinh tế - xã hội nói chung. Các trường sư phạm thời gian qua cũng có những thay đổi và phát triển về số lượng, chất lượng và cơ cấu. Hệ thống các cơ sở đào tạo phân bố đều khắp và tương đối hợp lý ở các địa phương, vùng, miền. Tại trung tâm các khu vực và các thành phố lớn đều có cơ sở đào tạo sư phạm trọng điểm; trong khi ở các địa phương phần lớn đều có các trường, khoa sư phạm.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu nêu trên, trước những yêu cầu về đổi mới căn bản toàn diện GD và ĐT hệ thống các cơ sở đào tạo GV đang đối mặt với một số khó khăn. Trong đó, nhiều cơ sở đào tạo GV nâng cấp từ CĐ lên trường ĐH hoặc từ trường sư phạm chuyển thành trường ĐH, CĐ đa ngành trong điều kiện chưa bảo đảm về nguồn lực. Một thời gian dài, nhiều trường sư phạm đào tạo theo năng lực mình có mà không bám sát với nhu cầu về đội ngũ từ thực tế nhà trường mầm non, phổ thông; chưa gắn kết với công tác quy hoạch đội ngũ của ngành, của từng cơ sở GD và ĐT.Chương trình đào tạo, chuẩn đầu ra còn chưa chú trọng phát triển năng lực người học, chậm đổi mới phương pháp, các hình thức tổ chức dạy học hay ứng dụng công nghệ thông tin vào thực tiễn dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả học tập của sinh viên. Thực tế cho thấy, các trường sư phạm chậm thay đổi so với những đổi mới của giáo dục mầm non, phổ thông.

Từ thực tiễn sử dụng nguồn nhân lực từ các cơ sở đào tạo GV, Giám đốc Sở GD và ĐT tỉnh Hòa Bình Bùi Trọng Đắc cho rằng, GV mới ra trường hạn chế ở kỹ năng giáo dục, nhất là giải quyết vấn đề. Một số GV chưa nắm vững chương trình giáo dục phổ thông, không thật sự bám sát chuẩn kiến thức, kỹ năng mà lệ thuộc quá nhiều vào sách giáo khoa. Năng lực sư phạm, kỹ năng nghề nghiệp, nhất là các kỹ năng hoạt động ngoài giờ lên lớp của một số GV còn hạn chế. Trong khi đó, PGS, TS Ngô Minh Oanh (Trường ĐH Sư phạm TP Hồ Chí Minh) cho rằng: Đang có sự thiếu thống nhất trong hoạt động của hệ thống các cơ sở đào tạo GV do có quá nhiều mô hình đào tạo dẫn đến chất lượng không đồng đều. Chương trình bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm cho những cử nhân tốt nghiệp các trường ngoài sư phạm chỉ kéo dài trong vài tháng với một số môn học và không có chương trình thực tập sư phạm như sinh viên đào tạo chính quy ở các trường sư phạm truyền thống, nhưng vẫn có thể "bình đẳng" nộp hồ sơ tại các cơ sở giáo dục phổ thông để đi dạy. Với các nguồn GV như vậy, chắc chắn các sinh viên khi về công tác tại trường phổ thông không thể đáp ứng được yêu cầu giảng dạy bình thường ở trường phổ thông, chưa nói đến việc đổi mới...

Có thể nói, việc đổi mới ở các cơ sở đào tạo GV không chỉ bắt nguồn từ nhu cầu tự thân của các trường mà còn có những tác động mạnh mẽ đến cả giáo dục phổ thông. Vì vậy, để thật sự đổi mới, nâng cao chất lượng đào tạo GV, theo PGS, TS Nguyễn Kim Hồng, Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm TP Hồ Chí Minh: Trong đào tạo có thể cho sinh viên thực hành ngay từ năm thứ nhất và thực tập từ năm thứ ba. Để có thể tăng giờ thực hành của sinh viên cần có một cơ chế phối hợp giữa các trường sư phạm và các trường phổ thông, đó là sự "ràng buộc" nghĩa vụ hướng dẫn sinh viên thực tập. Để làm được như vậy, cần một văn bản của Bộ GD và ĐT quy định quyền và trách nhiệm trong việc đào tạo sinh viên sư phạm và thực tập sư phạm. Phó Giám đốc Sở GD và ĐT Hà Nội Phạm Văn Đại thì cho rằng, Bộ GD và ĐT cần quan tâm chỉ đạo các trường sư phạm đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp đào tạo, để sinh viên của các trường sư phạm sau khi ra trường có trình độ chuyên môn và nghiệp vụ vững vàng, đáp ứng ngay được yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục. Riêng các trường sư phạm cần phối hợp chặt chẽ với các sở và phòng GD và ĐT các địa phương để cử sinh viên đi thực tập, qua đó giúp sinh viên có được kỹ năng và nghiệp vụ cần thiết trước khi ra trường. Mặt khác, thông qua việc cử sinh viên đi thực tập ở các trường phổ thông, các trường sư phạm thấy được điểm yếu của sinh viên, qua đó điều chỉnh nội dung, chương trình và phương pháp đào tạo cho phù hợp. Trong khi đó, Giám đốc Sở GD và ĐT Hòa Bình Bùi Trọng Đắc cho rằng, các trường sư phạm cần xây dựng chương trình đào tạo GV gồm ba giai đoạn, giai đoạn một là đào tạo trong trường học, giai đoạn hai là đào tạo nghề (dạy thực tập ở các trường) và giai đoạn ba bồi dưỡng chuyên môn. Vì vậy khi xây dựng chương trình phải có hình bóng, cấu trúc của chương trình phổ thông.

Theo Bộ GD và ĐT, rút kinh nghiệm của đổi mới chương trình, sách giáo khoa lần trước, các cơ sở đào tạo GV vào cuộc chậm. Vì vậy, trong đổi mới lần này các cơ sở đào tạo GV và các địa phương, các trường phổ thông cùng phải vào cuộc, cùng bắt tay nhau đưa đội ngũ nhà giáo đạt những yêu cầu cao hơn về phẩm chất, năng lực theo tiêu chuẩn của chuẩn nghề nghiệp GV các cấp, đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục. Ngành GD và ĐT sẽ xây dựng mối quan hệ chặt chẽ, mật thiết giữa các cơ sở đào tạo GV với các cơ quan quản lý giáo dục các cấp từ trung ương tới địa phương và với các trường mầm non, phổ thông. Xác định rõ trách nhiệm của mỗi bên trong việc nâng cao chất lượng đào tạo và bồi dưỡng nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành giáo dục nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, tạo cú huých trong đổi mới giáo dục phổ thông

ND