Xã Ea Tam được ví như Tây Bắc thu nhỏ, nơi hội tụ nhiều nét văn hóa độc đáo của đồng bào các dân tộc miền núi phía Bắc, đa số là người Tày, Nùng. Mưu sinh trên vùng đất mới nhưng đồng bào Tày, Nùng vẫn luôn nhớ về quê cũ và lưu giữ bản sắc, nghi lễ của dân tộc mình. Hằng năm, cứ vào Rằm tháng Giêng, Lễ hội văn hóa dân gian Việt Bắc được tổ chức đều đặn với phần lễ và phần hội long trọng. Trong phần lễ, ông Đinh Công Hưởng - Bí thư Đảng bộ xã cũng là chủ tế đã trang nghiêm cúng thổ công cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, nhân dân no ấm và cày những luống cày đầu tiên, các đoàn thể sẽ theo sau luống cày mà gieo hạt giống xuống. Sau phần lễ, mọi người bắt đầu vào phần hội. Nhiều tiết mục văn nghệ đặc sắc mang âm hưởng mùa Xuân miền núi phía Bắc cất lên làm đắm say lòng người. Các chàng trai, cô gái Tày duyên dáng trong bộ áo chàm, cây đàn Tính trên tay, cất lên điệu then hát mừng trẩy hội. Bên cạnh đó, du khách còn được mời uống chén rượu nấu tại lễ hội với 6 loại lá cây rừng, tận mắt xem cách quay heo nhồi lá mắc mật, thưởng thức các loại ẩm thực truyền thống như: Bánh khẩu ri, bánh dầy, tro bếp, sừng bò, bánh trời… Tất cả như hòa vào không gian văn hóa lễ hội chính trên mảnh đất quê hương. Trong khu trại của thôn Tam Hiệp, tôi được đọc hai câu thơ: “Dù xa cách mấy trùng dương. Đi đâu cũng có quê hương trong lòng”.

Đồng bào Tây Bắc vào Tây Nguyên lập nghiệp rất đông và sống rải rác ở cả 5 tỉnh Gia Lai, Kon Tum, Đắk Lắk, Đắk Nông, Lâm Đồng, nhưng tổ chức lễ hội theo văn hóa đặc trưng Tây Bắc thì chỉ duy nhất ở Ea Tam là có quy mô lớn. Vì vậy, người Tày, Nùng trên khắp Tây Nguyên về đây để tham dự các trò chơi dân gian và giao lưu văn hóa, nghệ thuật. Những cặp trai gái chuyện trò về công việc, học tập và bắt đôi tung còn chọn bạn. Trong không khí vui mừng của lễ hội, nhiều cặp trai gái đã phải lòng nhau rồi nên duyên vợ chồng. Trong niềm vui chung, Hoàng Thị Luyên, người dân tộc Tày ở huyện Cư M’gar, kể: “Năm 2012 em đi lễ hội ở đây và đã gặp chồng em bây giờ, chúng em đã yêu nhau và lấy nhau, giờ đã có một cháu trai. Gia đình em sống hạnh phúc và no ấm. Em cảm ơn “chợ tình” này”. Theo ông Đinh Công Hưởng: Ở đây chúng tôi đặt tên là Lễ hội văn hóa dân gian Việt Bắc, chứ không phải chợ tình, Chợ tình chỉ là cách các cặp thanh niên chưa vợ, chưa chồng gọi thôi. Nhưng cũng phải thừa nhận thông qua lễ hội này đa số thanh niên họ đã yêu nhau và lấy nhau sống rất hạnh phúc. Vì thế thanh niên ở đây hay gọi là Chợ tình trên Tây Nguyên cũng có lý”.

Ông Nguyễn Ngọc Thuận - Chủ tịch UBND xã Ea Tam cho biết: “Lễ hội là hoạt động văn hóa mang đậm chất dân gian. Chính quyền xã và cá nhân tôi rất vui mừng vì đồng bào các dân tộc miền núi phía Bắc di cư đến sinh sống trên vùng đất mới nhưng vẫn giữ được nguyên vẹn bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc mình, góp phần làm phong phú thêm cho nền văn hóa các dân tộc tại Đắk Lắk. Thông qua các hoạt động này, cộng đồng các dân tộc có dịp được giao lưu, khắc sâu tinh thần đoàn kết và giữ vững những nét tín ngưỡng lành mạnh… Năm nay lễ hội có khoảng 10.000 người tham gia, có cả người nước ngoài. Ngoài những nét văn hóa dân gian, năm nay chúng tôi đưa thêm phần trưng bày về quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, để thế hệ trẻ thêm yêu một phần lãnh thổ của dân tộc. góp phần nâng cao ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo quê hương”.

Những lễ hội bao giờ cũng mang nhiều giá trị văn hóa đặc sắc, cần bảo tồn và phát huy trước sự du nhập của văn hóa ngoại lai. Việc tổ chức lễ hội của các dân tộc phía Bắc đã góp phần giáo dục, khuyến khích người dân biết trân trọng, tự hào và giữ gìn những nét đẹp văn hóa của dân tộc mình, đồng thời hòa vào dòng chảy văn hóa của các dân tộc tại Tây Nguyên.

Đại biểu nhân dân