Diễn biến phức tạp, nghiêm trọng

“Chỉ cần gõ cụm từ “bạo lực học đường” trên Google, công cụ tìm kiếm sẽ cho ra hơn 21,6 triệu kết quả trong vòng 0,32 giây. Con số này cho thấy độ “nóng” cũng như tính nghiêm trọng của bạo lực học đường trong đời sống xã hội hiện nay” - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội Bùi Sỹ Lợi dẫn chứng tại hội nghị “Thực trạng và giải pháp hoàn thiện chính sách, pháp luật về phòng, chống bạo lực học đường” do Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, TN, TN và NĐ phối hợp với Viện Nghiên cứu lập pháp tổ chức tuần qua. Ông Bùi Sỹ Lợi nêu thêm một vài con số để minh chứng cho thực trạng này: Theo một số liệu của Bộ Giáo dục và Đào tạo, chỉ trong một năm học, toàn quốc xảy ra gần 1.600 vụ học sinh đánh nhau trong và ngoài nhà trường. Riêng thống kê của ngành công an, quý I.2019 đã có 310 vụ bạo lực học đường. “Hành vi bạo lực không chỉ xảy ra giữa học sinh với học sinh mà còn xuất hiện giữa giáo viên và học sinh, khiến chúng ta phải nhìn nhận lại vấn đề đạo đức trong nhà trường hiện nay” - Phó Chủ nhiệm Bùi Sỹ Lợi nói.

Dẫn giải một loạt công việc Bộ Giáo dục và Đào tạo đã làm, trong đó gần nhất là ban hành Chỉ thị số 993/CT-BGDĐT về việc tăng cường giải pháp phòng, chống bạo lực học đường trong cơ sở giáo dục, song Phó Vụ trưởng phụ trách Giáo dục chính trị và Công tác học sinh sinh viên Bùi Văn Linh cũng thừa nhận tình trạng vi phạm pháp luật, bạo lực học đường vẫn diễn biến phức tạp ở một số địa phương, cơ sở giáo dục; cá biệt có một số vụ việc bạo lực học đường nghiêm trọng, làm ảnh hưởng đến thể chất, tinh thần học sinh, ảnh hưởng xấu đến môi trường giáo dục và gây lo lắng, bức xúc trong dư luận xã hội. Như vụ một nữ sinh lớp 9 bị 5 bạn đánh, lột đồ tại Hưng Yên, hay một nữ sinh lớp 11 ở Quảng Ninh phải nhập viện vì bị nhóm thanh niên, học sinh đánh hội đồng ngoài trường học...

Theo Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát hình sự, Bộ Công an Phạm Mạnh Thường, tình hình bạo lực học đường và vi phạm pháp luật tại các cơ sở giáo dục có diễn biến phức tạp, nhiều vụ manh động và nghiêm trọng, gây hoang mang cho xã hội. Đối tượng gây ra các vụ bạo lực học đường chủ yếu là học sinh cuối cấp THCS và THPT - độ tuổi dễ bị rủ rê, lôi kéo. Đáng chú ý, tính chất các vụ việc táo bạo hơn (dùng hung khí) và đối tượng là nữ giới ngày càng tăng. Đại tá Phạm Mạnh Thường dự báo, bạo lực học đường sẽ gia tăng, không chỉ về số vụ mà cả tính chất, mức độ.

Gia đình “thả nổi”, nhà trường “lãng quên”

Đi tìm nguyên nhân của tình trạng bạo lực học đường hiện nay, các đại biểu đều cho rằng trước hết là do giáo dục trong gia đình đang bị thả nổi. Như Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, TN, TN và NĐ Triệu Thế Hùng nhận định, trẻ em đang bị “đói” giáo dục từ gia đình. Do khó khăn về kinh tế, nhiều phụ huynh mải bươn chải cuộc sống, nên với con cái có sinh mà không có dưỡng, “khoán trắng” việc quản lý, giáo dục con em cho nhà trường. Số khác quan tâm con cái nhưng không biết cách giáo dục, dẫn đến hậu quả con cái tự sống, tự hành xử. Có gia đình chuyên áp chế, bạo lực với con cái, khiến con cái dễ đổ bức xúc ở gia đình sang bạn bè...

Lâu nay ta vẫn quen đổ lỗi cho thầy cô nhiều hơn là làm rõ trách nhiệm của cha mẹ. Phải học tập các nước tiên tiến, mọi hành vi của trẻ vị thành niên, cha mẹ đều phải chịu trách nhiệm theo những điều luật cụ thể, buộc cha mẹ phải tìm cách phối hợp với nhà trường, nhà tư vấn tâm lý để giải quyết vấn đề của con em mình” - TS. Nguyễn Tùng Lâm, Hội Tâm lý Giáo dục học Hà Nội kiến nghị.

Tất nhiên, để xảy ra bạo lực học đường còn có trách nhiệm từ phía nhà trường. Bên cạnh cách giáo dục nặng về kiến thức văn hóa mà đôi khi lãng quên nhiệm vụ giáo dục con người, theo TS. Nguyễn Tùng Lâm, nguồn lực con người và cơ sở vật chất phục vụ cho nhiệm vụ giáo dục đạo đức học sinh còn yếu và thiếu. Ở trường lớp, nếu trong sinh hoạt hàng ngày, học sinh có nhỡ va chạm nhau, thầy cô tìm mọi hình thức kỷ luật thật nặng để răn đe, thay vì tìm hiểu ngọn ngành từ cá tính, tính nết hoàn cảnh của từng em mà có biện pháp giáo dục cho phù hợp. “Với thanh thiếu niên, không biện pháp nào quan trọng bằng giáo dục. Gia đình và nhà trường phải tạo cho các em một nhân cách phát triển hài hòa, luôn tôn vinh những phẩm giá tốt đẹp, có đủ kỹ năng sống để thể hiện những phẩm giá tốt đẹp đó”.

“Năng lực thực thi pháp luật chưa tốt”

Rà soát hệ thống chính sách, pháp luật về phòng, chống bạo lực học đường, Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật Nguyễn Văn Hiển cho rằng “đã tương đối đầy đủ, chế tài nghiêm khắc”, cả về phòng ngừa và xử lý hành vi vi phạm. Cao nhất, Điều 37, Hiến pháp 2013 quy định: “Trẻ em được Nhà nước, gia đình và xã hội bảo vệ, chăm sóc và giáo dục; được tham gia vào các vấn đề về trẻ em. Nghiêm cấm xâm hại, hành hạ, ngược đãi, bỏ mặc, lạm dụng, bóc lột sức lao động và những hành vi khác vi phạm quyền trẻ em”. Ngoài ra còn có các quy định trong Luật Giáo dục, Luật Trẻ em, Luật Bình đẳng giới, Luật Người khuyết tật… cùng với hàng loạt nghị định, chỉ thị, chương trình hành động của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo liên quan đến vấn đề này. Điểm yếu của chính sách, pháp luật, theo ông Nguyễn Văn Hiển, là các quy định nằm tản mát nằm ở nhiều văn bản, đánh giá tính chất, mức độ hành vi không tương thích, và đặc biệt là “năng lực thực thi pháp luật chưa tốt”, khiến tình trạng bạo lực học đường gia tăng.

Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, TN, TN và NĐ Trịnh Ngọc Thạch cũng “chưa thấy lỗi lắm ở pháp luật”, mà lỗi cơ bản nằm ở phía thực thi chính sách. Vì thế, ông Trịnh Ngọc Thạch đề nghị cần có đánh giá tổng thể về việc thực thi pháp luật hiện nay liên quan đến bạo lực học đường, từ đó đề xuất giải pháp toàn diện, thay vì giải quyết theo vụ việc như thời gian qua.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, TN, TN và NĐ Triệu Thế Hùng cho biết, hội nghị “Thực trạng và giải pháp hoàn thiện chính sách, pháp luật về phòng, chống bạo lực học đường” nằm trong khuôn khổ thực hiện Đề tài cấp bộ “Phòng chống bạo lực học đường - Những vấn đề lý luận và thực tiễn”. Thời gian tới, Ban chủ nhiệm Đề tài sẽ tổ chức hội nghị chuyên sâu về việc thực thi chính sách pháp luật trong lĩnh vực này, để từ đó tìm ra nguyên nhân và đề xuất giải pháp khắc phục, nhằm góp phần xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện.

daibieunhandan.vn