Khai thác nỗi lo Trung Quốc

Một khảo sát mới công bố của Gallup đã giúp giải thích phần nào sự nổi tiếng của ông Trump, ứng cử viên dẫn đầu của đảng Cộng hòa hiện nay trong cuộc đua vào Nhà Trắng. Có tới 50% người Mỹ tin rằng Trung Quốc là cường quốc dẫn đầu thế giới về kinh tế, trong khi chỉ 37% tin vị trí đó thuộc về Mỹ. Điều này cho thấy, người dân Mỹ cũng đặc biệt lo ngại về sự nổi lên của cường quốc châu Á, đang công khai đe dọa vị thế của Washington trong các vấn đề quốc tế. Khai thác tâm lý này, tỷ phú Trump cam kết sẽ áp thuế 45% lên các mặt hàng Trung Quốc để đối chọi với hành động thao túng tiền tệ của Bắc Kinh và đang giết chết các công ty của Mỹ. Không chỉ cáo buộc Trung Quốc “đánh cắp” việc làm của người Mỹ mà ứng viên này còn cho rằng quốc gia đông dân nhất thế giới giữ đồng nội tệ ở mức không đúng với giá trị thực của nó, khiến cho các công ty Mỹ khó có thể cạnh tranh với các đối thủ từ Trung Quốc.    

Từ góc nhìn chính trị, cũng không ít cử tri Mỹ tin rằng ứng viên đảng Cộng hòa sẽ giúp “dẹp mộng bá quyền của Trung Quốc” bằng con đường kinh tế. Là một doanh nhân bước vào nghiệp chính trị, người ta tin rằng ông Trump sẽ không dùng sức mạnh quân sự với Trung Quốc, mà áp dụng biện pháp kinh tế làm suy yếu mô hình kinh tế - xã hội chủ nghĩa pha trộn tư bản của Bắc Kinh, để kiềm chề tham vọng bá quyền của cường quốc châu Á này.

Những kế hoạch tương lai cứng rắn nhằm vào Trung Quốc và một số nước châu Á của tỷ phú địa ốc Mỹ đã khiến cho Bắc Kinh lo lắng và lên tiếng cảnh báo Mỹ không nên thông qua những chính sách tiền tệ mang tính trừng phạt vì điều đó có thể phá vỡ mối quan hệ Mỹ - Trung, khi cơ hội trở thành tổng thống của ông Trump ngày càng tăng lên. Bắc Kinh từng nói rằng ông Trump chỉ muốn “gây rối” sau khi tuyên bố quốc gia đông dân nhất thế giới đã “làm giàu” nhờ Mỹ.

Khi được hỏi Trung Quốc có quan ngại về việc ông Trump có kế hoạch áp thuế cao đối với hàng hóa của Trung Quốc, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh từng từ chối bình luận về một ứng viên cụ thể của Mỹ. Bà chỉ nhấn mạnh, cả Trung Quốc và Mỹ có “nghĩa vụ lớn” phải duy trì sự ổn định kinh tế và chính trị quốc tế.

Định hình chính sách đối ngoại mới

Các chuyên gia nhận định, niềm tin của người Mỹ cho rằng “Trung Quốc đang giết chết chúng ta” chỉ là sự hoang tưởng vì nếu so sánh về tổng sản phẩm quốc nội (GDP) bình quân đầu người, số liệu của Ngân hàng Thế giới cho thấy Mỹ đạt 54.629 USD, trong khi Trung Quốc chỉ có 7.590 USD. Bài viết trên The Federalist cho rằng, mặc dù kinh tế Mỹ thực sự cũng có những vấn đề của nó, nhưng cho rằng quyền lực của nền kinh tế Trung Quốc đứng hàng đầu thì rõ ràng là một ảo tưởng. Việc tạo ra nhận thức kiểu như thế này là một chiêu trò về chính trị, khiến cho người dân tin vào những điều không có cơ sở.

Lý do ông Trump trở nên nổi tiếng và giành được nhiều sự ủng hộ về những chính sách liên quan đến Trung Quốc, theo tờ Weekly Standard, có lẽ do người Mỹ hy vọng ông Trump sẽ kiềm chế được Trung Quốc và thành công trong việc đưa GDP của nước Mỹ tăng mạnh trở lại.

Tuy nhiên, đánh giá tổng thể bức tranh mang tên Donald Trump, giới chuyên gia nhận định sức hấp dẫn cử tri của ông một phần nhờ việc ông phản đối nguyên trạng của nước Mỹ và ứng cử viên tổng thống Mỹ hàng đầu của đảng Cộng hòa này đã phác thảo chính sách đối ngoại (mà nếu được thực thi) sẽ đánh dấu một sự thay đổi mạnh mẽ trong cách thức Washington tiếp cận các vấn đề nóng của thế giới.

Mặc dù một số đề xuất của ông Trump có vẻ “thiếu cân nhắc”, song công bằng mà nói nhiều đề xuất khác, như lệnh cấm tạm thời người Hồi giáo đến Mỹ hay chống Trung Quốc, đã được suy tính cẩn thận và hình thành nền tảng của một chính sách đối ngoại hoàn toàn mới, theo đó sẽ sắp xếp lại những ưu tiên và những mối quan hệ của nước Mỹ. Những khuynh hướng căn bản trong chính sách đối ngoại của ông Trump gồm: hợp tác với Nga, đối đầu với Trung Quốc và Mexico, đặc biệt là trong lĩnh vực mậu dịch và nhập cư. Ông cũng tỏ ra không muốn thách thức các nhà độc tài ở Trung Đông và một số nơi khác, khi nói rằng “sự thách thức đó tất yếu đẩy Mỹ vào những cuộc chiến tốn kém làm đảo lộn khu vực này”.

Cách thể hiện sức mạnh cũng như cách nói chuyện thẳng thắn đem lại cho ông Trump sức hấp dẫn đặc biệt. Những người ủng hộ thường xuyên nói rằng họ tin ông Trump sẽ vì người Mỹ đấu tranh bởi họ tin câu khẳng định của ông rằng “lâu nay các nhà lãnh đạo Mỹ đã để cho nước Mỹ bị các quốc gia khác lợi dụng”.

Đại biểu nhân dân