Nền chính trị ngày càng tôn giáo hóa

Không khí trước ngày bầu cử căng thẳng như dây đàn bởi mâu thuẫn gia tăng giữa cộng đồng người theo đạo Phật và nhóm người thiểu số theo đạo Hồi. Một tuần trước ngày bầu cử, ứng cử viên của đảng đối lập Liên đoàn Dân chủ quốc gia (NDL) đã bị một nhóm người tấn công bằng dao tại thành phốYangon. Trong khi đó, một số ứng cử viên của đảng NDL vận động tranh cử ở bang Kachin cũng phàn nàn về việc trở thành mục tiêu tấn công. Nhiều người Hồi giáo ở Meiktila, nơi từng xảy ra bạo động tôn giáo cách đây hơn 2 năm, làm 44 người thiệt mạng và ít nhất 60 người bị thương, cho biết, họ không dám bỏ phiếu cho đảng đối lập NDL, do lo ngại có thể làm bùng phát bạo lực tôn giáo trong khu vực Mandalay.

Tình hình chính trị ởMyanmartrở nên phức tạp bởi sự trỗi dậy mạnh mẽ của nhóm phật tử theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan mang tên Ma Ba Tha ở một số vùng. Các phật tử thuộc nhóm Ma Ba Tha đã kích động phong trào kỳ thị người Hồi giáo ở Myanmar thời gian qua, dẫn đến những vụ tấn công, đốt làng của người Hồi giáo, gây ra làn sóng người Rakhine di cư tị nạn ồ ạt vô cùng thương tâm năm 2013. Nhóm cực đoan này kịch liệt phản đối NDL và chỉ trích mạnh mẽ thủ lĩnh NDL - bà Aung San Suy Kyi vì lên tiếng bảo vệ người Hồi giáo và bày tỏ mong muốn hòa giải giữa hai nhóm tôn giáo. Thậm chí, có phật tử còn cảnh báo, bất cứ Chính phủ mới nào tìm cách tái lập quyền tự do kết hôn hay sửa đổi luật pháp bảo vệ người theo đạo Hồi sẽ bị lật đổ. Vì vậy, đảng cầm quyền Liên minh Đoàn kết và phát triển và đảng đối lập chính NDL cũng không đưa ra bất kỳ ứng viên người Hồi giáo nào.

Các nhà quan sát cho rằng, chủ nghĩa tôn giáo cực đoan đang trở thành nhân tố tác động mạnh tới đời sống chính trị ởMyanmar. Đầu tháng 10, hơn 10.000 nhà sư và những người ủng hộ đã tuần hành để ăn mừng thành công trong việc vận động Quốc hội thông qua 4 luật phân biệt đối xử nhằm vào người Hồi giáo, nhóm thiểu số chiếm 5% dân số. Một trong những luật này trao cho Chính phủ quyền quyết định khi nào phụ nữ theo đạo Hồi được phép có con. Bên cạnh đó, lần đầu tiên, 1,3 triệu người Rohingya thiểu số theo đạo Hồi không được phép tranh cử vào Quốc hội, mặc dù các nhà quan sát cho hay, có thêm vài nghìn người khác bị loại khỏi danh sách đăng ký.

Phép thử đối với Chính phủ dân sự

Mặc dù lo ngại về nguy cơ bạo lực có thể xảy ra, song hầu hết cử tri Myanmar vẫn háo hức đi bỏ phiếu nhằm bày tỏ chính kiến trong cuộc tổng tuyển cử thứ hai được tổ chức kể từ khi nước này bắt đầu tiến trình chuyển tiếp chính trị vào năm 2011. Các nhà bình luận cho rằng, tâm trạng chung của cử triMyanmarlà sự hy vọng về những thay đổi tích cực trong tiến trình dân chủ của đất nước mà cuộc bầu cử này sẽ mang lại. Bởi lẽ, đây là cuộc bầu cử có cạnh tranh thực sự, với sự tham gia của 6.000 ứng cử viên thuộc 91 chính đảng đăng ký tranh cử.

Sau chiến thắng vang dội trong cuộc bầu cử bổ sung năm 2012, đảng NDL của bà San Suy Kyi được dự đoán sẽ giành chiến thắng với đa số ghế tại Quốc hội, song điều chắc chắn là nữ thủ lĩnh đối lập này sẽ không thể giữ chức Tổng thống, do bị hạn chế bởi quy định của Hiến pháp. Mặt khác, ảnh hưởng của quân đội trên chính trườngMyanmarchưa bị thu hẹp, khi giới tướng lĩnh vẫn nắm giữ 25% số ghế trong Quốc hội, do Hiến pháp bảo đảm. Vì vậy, ngay cả khi NDL giành chiến thắng vang dội trong cuộc bầu cử, chính quyền tương lai do đảng của bà Aung San Suy Kyi lãnh đạo sẽ đối mặt với khó khăn trong việc thành lập Chính phủ và chỉ định Tổng thống mới, nếu không có sự ủng hộ của quân đội. Trong khi đó, thời gian qua, giữa phe đối lập và quân đội chưa tiến hành bất kỳ cuộc đàm phán nào về việc lèo lái đất nước trong thời gian tới.

Cuộc bầu cử lần này ở Myanmar cũng được xem như phép thử đối với Chính phủ dân sự do quân đội hậu thuẫn của Tổng thống Thein Sein. Trong 5 năm qua, Thủ tướng Thein Sein đã có nhiều động thái nhằm mở cửa đất nước, thúc đẩy tự do báo chí, trả tự do cho một số tù nhân chính trị và đàm phán hòa bình với các nhóm sắc tộc có vũ trang. Tuy nhiên, nhiều người vẫn nhìn nhận Chính phủ của ông Thein Sein như một “chế độ mới với những gương mặt cũ” và xem 5 năm qua chỉ như khoảng thời gian nối dài của 5 thập kỷ nằm dưới sự kiểm soát của quân đội. Trong cuộc bầu cử tới, cử tri sẽ quyết định lực lượng chính trị nào sẽ lên điều hành đất nước. Dù đảng phái chính trị nào giành chiến thắng trong cuộc bầu cử, nguyện vọng của người dânMyanmarvẫn là một đất nước hòa bình, ổn định và phát triển.

Người đại biểu nhân dân