Cũng như Việt Nam, chuyến thăm Nhật Bản của Tổng thống Obama được đánh giá là rất quan trọng bởi Tokyo là thành viên của Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP) đồng thời là đồng minh thân cận nhất của Mỹ ở châu Á. Tổng thống Obama sẽ có cuộc hội đàm với Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe trước thềm Hội nghị thượng đỉnh G7. Nhiều vấn đề nhạy cảm trong quan hệ giữa hai nước đang chờ đợi ông Obama, từ vụ ném bom nguyên tử xuống Hiroshima cho đến sự hiện diện của quân đội Mỹ trên đất Nhật Bản. Tuần trước, Tỉnh trưởng Okinawa (Nhật Bản) đã yêu cầu được gặp trực tiếp Tổng thống Obama trong chuyến thăm của ông tới Nhật Bản để trao đổi về vụ một nhà thầu Mỹ mới đây sát hại một phụ nữ địa phương gần căn cứ không quân Mỹ Kadena tại Okinawa. Vụ việc căng thẳng tới mức Bộ Ngoại giao Nhật Bản phải triệu Đại sứ Mỹ tại Tokyo, bà Caroline Kennedy và Bộ Quốc phòng Nhật Bản cũng triệu chỉ huy lực lượng quân đội Mỹ tại Nhật Bản để phản đối. Điều đáng nói là vụ việc xảy ra trong bối cảnh làn sóng phản đối Mỹ hiện diện quân sự tạiOkinawagia tăng. Thủ tướng Abe cho biết trong cuộc gặp sắp tới, ông sẽ trực tiếp yêu cầu Tổng thống Obama có các biện pháp kỷ luật cứng rắn đối với lực lượng Mỹ tại Okinawa, chiếm hơn 1/2 trong tổng số 47.000 binh sĩ đóng tại Nhật Bản.

Xóa ký ức đau thương

Theo thông báo của Nhà Trắng, Tổng thống Obama sẽ thực hiện chuyến thăm lịch sử đến Hiroshima ngày 27.5 sau khi dự Hội nghị thượng đỉnh G7 tại Ise-Shima, nhằm khẳng định cam kết theo đuổi hòa bình và an ninh trong một thế giới không có vũ khí hạt nhân. Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe sẽ cùng đi với Tổng thống Obama. Trợ lý kiêm Phó Cố vấn An ninh quốc gia về truyền thông của Tổng thống Mỹ Ben Rhodes cho biết, Tổng thống Obama sẽ không nhắc lại vụ ném bom nguyên tử xuống hai thành phố Hiroshima và Nagasaki hồi cuối Chiến tranh Thế giới thứ Hai, thay vào đó, ông sẽ nhấn mạnh sự mất mát của cuộc chiến và đưa ra “tầm nhìn tiên tiến” cho các thế hệ tương lai của hai nước.

Thủ tướng Nhật Bản hoan nghênh chuyến thăm này, cho rằng việc Tổng thống Obama tới thăm Hiroshima, chứng kiến những hệ quả của vụ ném bom nguyên tử và thể hiện cảm xúc của ông trước toàn thế giới sẽ là một động lực lớn để thực hiện mục tiêu vì một thế giới không vũ khí hạt nhân. Thủ tướng Abe cho biết, ông không mong chờ lời xin lỗi (từ Tổng thống Obama) về vụ ném bom. Phát biểu với báo giới, ông Abe nhấn mạnh: “Thủ tướng của quốc gia duy nhất trên thế giới hứng chịu bom nguyên tử và người đứng đầu của quốc gia duy nhất trên thế giới sử dụng vũ khí nguyên tử trong chiến tranh sẽ cùng bày tỏ sự tôn trọng đối với các nạn nhân”. Theo ông, đó là cách để an ủi các nạn nhân của thảm họa bom nguyên tử cũng như những người sống sót và vẫn đang phải chịu di chứng chiến tranh.

Thông điệp cho tương lai

Người dân Nhật Bản cũng đang chờ đón thời khắc Tổng thống Obama đặt chân đến thăm Hiroshima. Theo kết quả thăm dò do đài truyền hình NHK thực hiện trong tháng này, 70% số người được hỏi muốn ông Obama thăm Hiroshima, so với chỉ 2% phản đối. Dù cho Nhà Trắng khẳng định Tổng thống Obama sẽ không đưa ra lời xin lỗi, nhưng với người dân Hiroshima, quyết định đến thăm thành phố này đã là “bước đi tích cực, bước đi đầu tiên hướng đến mục tiêu loại trừ vũ khí hạt nhân”. Thị trưởng Hiroshima Kazumi Matsui cũng ca ngợi kế hoạch của ông Obama là “quyết định táo bạo, đầy lương tâm và hợp tình hợp lý”.

Tháng trước, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry là quan chức cấp cao đầu tiên của Mỹ thăm di tích lịch sửHiroshimatrong một cuộc gặp ngoại giao để chuẩn bị cho diễn đàn G7 cũng như dọn đường cho chuyến thăm của Tổng thống Obama. Khi quyết định thăm Hiroshima và gặp gỡ những người còn sống sót sau các vụ ném bom nguyên tử, Mỹ một lần nữa muốn khẳng định nỗ lực xóa nhòa những ký ức đau thương của người Nhật Bản về Chiến tranh Thế giới thứ Hai, cũng như những nỗ lực vì một tương lai không phổ biến vũ khí hạt nhân.

Hiroshima và Nagasaki là những cái tên luôn gây nhức nhối trong quan hệ giữa Mỹ và Nhật Bản. Cách đây 71 năm, ngày 6.8.1945, Mỹ đã thả quả bom nguyên tử đầu tiên xuống thành phố Hiroshima, khiến 140.000 người thiệt mạng. Ba ngày sau đó, quân đội Mỹ thả quả bom thứ hai xuống Nagasaki, lấy đi sinh mạng của khoảng 70.000 người. Việc ném hai quả bom nguyên tử đã để lại những vết sẹo cho nhiều thế hệ người dân Nhật Bản cả về tinh thần và thể xác. Tuy nhiên, nhiều người Mỹ tin rằng điều này đã giúp nhanh chóng đặt dấu chấm hết cho Chiến tranh Thế giới thứ Hai và cứu sống nhiều người khác. Ngày 15.8.1945, Nhật Bản đã tuyên bố đầu hàng quân đồng minh

Đại biểu nhân dân