“Cây gậy” với chính quyền Hong Kong

Dự luật vừa được Thượng viện thông qua yêu cầu Bộ Ngoại giao Mỹ hàng năm đánh giá tình trạng kinh tế và thương mại đặc biệt của đặc khu hành chính Hong Kong dựa trên mức độ tôn trọng nhân quyền và bảo đảm tính tự chủ của chính quyền Hong Kong.

Mối quan hệ giữa Hong Kong và Washington được điều chỉnh bởi Đạo luật chính sách Mỹ - Hong Kong 1992. Đạo luật này cho phép Hong Kong được hưởng quy chế đặc biệt về thuế và visa với Mỹ. Theo đó, Hong Kong không phải chịu các biện pháp trừng phạt thuế quan mà Mỹ áp dụng đối với Trung Quốc đại lục.

Các chuyên gia cho rằng, trong trường hợp Hong Kong bị đánh giá là không đủ tự chủ và bị Mỹ tước ưu đãi thương mại, chẳng hạn như miễn thuế quan, mà Mỹ áp đặt trong thương chiến Mỹ - Trung đối với hàng hóa xuất khẩu từ Hong Kong, nhiều công ty chắc chắn sẽ rút hoạt động ra khỏi đặc khu này, gây tổn thất kinh tế rất lớn đối với đặc khu.

“Hong Kong đã được Mỹ biệt đãi trong lĩnh vực thương mại so với Trung Quốc đại lục. Tuy nhiên những điều xảy ra vài năm qua cho thấy chính quyền Bắc Kinh đang tác động tiêu cực tới quyền tự trị và tự do của Hong Kong”, Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Marco Rubio phát biểu.

Ngoài ra, dự luật này cũng cho phép Washington trừng phạt “các cá nhân nước ngoài” được cho là có trách nhiệm trong việc gây ảnh hưởng tới quyền tự trị của Hong Kong.

Bên cạnh dự luật ủng hộ Hong Kong tự trị, Thượng viện Mỹ cũng đã nhất trí thông qua Dự luật Bảo vệ Hong Kong, cấm xuất khẩu vào Hong Kong các loại vũ khí để kiểm soát đám đông như đạn cao su, hơi cay mà lực lượng cảnh sát đặc khu đang sử dụng để trấn áp người biểu tình. Theo Bloomberg, các dự luật trên đã được nhanh chóng thông qua tại Thượng viện mà không vấp phải sự phản đối của bất kỳ Thượng nghị sĩ nào. Các dự luật này sẽ cần được Hạ viện Mỹ và Tổng thống Donald Trump thông qua để chính thức có hiệu lực.

Hạ viện Mỹ hồi tháng 10 cũng đã thông qua dự luật với nội dung gần tương tự. Do hai văn bản được thông qua ở hai viện có một số điểm khác biệt, nên phe Dân chủ và Cộng hòa của hai viện sẽ họp bàn và đưa ra văn bản cuối cùng trước khi trình Tổng thống Donald Trump. Nhà Trắng cho đến nay vẫn chưa có bất kỳ phản ứng nào về việc hai viện thông qua các văn bản pháp lý nói trên cũng như không hé lộ thái độ của Tổng thống. Một nguồn tin của Nhà Trắng cho rằng, nếu văn bản trên được trình Tổng thống ban hành, chắc chắn sẽ nổ ra tranh cãi giữa các cố vấn của Tổng thống về tác động mà các đạo luật này mang lại. Theo các chuyên gia, bước đi của Thượng viện và trước đó là của Hạ viện Mỹ chắc chắn sẽ trở thành thách thức với nỗ lực của Chính quyền Mỹ và Trung Quốc trong việc tìm cách đạt được “Thỏa thuận giai đoạn 1” và tiến tới kết thúc cuộc chiến thương mại đã kéo dài gần một năm rưỡi.

Đàm phán thương mại gặp khó

Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã nhiều lần cảnh báo nước này sẽ có “biện pháp đối phó mạnh mẽ” nếu Mỹ thông qua dự luật ủng hộ người biểu tình Hong Kong. Trong một phản ứng gần như ngay lập tức, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã lên án quyết định của Thượng viện Mỹ, gọi đó là hành động “vi phạm luật pháp quốc tế và các chuẩn mực thông thường về quan hệ ngoại giao” và “áp dụng tiêu chuẩn kép”. Ông Cảnh Sảng cảnh báo Mỹ ngừng can thiệp vào vấn đề Hong Kong và các vấn đề nội bộ khác của Trung Quốc “nếu không muốn bị gậy ông đập lưng ông”; đồng thời tuyên bố Trung Quốc sẽ tiếp tục sử dụng những biện pháp đối phó mạnh mẽ để “bảo vệ chủ quyền, an ninh và sự phát triển của đất nước”.

Jude Blanchette, một chuyên gia về Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, bình luận: “Những điều vốn đã phức tạp nay lại càng phức tạp hơn, và việc thông qua dự luật ủng hộ Hong Kong sẽ trở thành lý do mới khiến ông Trump và ông Tập khó tìm tiếng nói chung”.

Trên thực tế, “Thỏa thuận giai đoạn 1” giữa Washington và Bắc Kinh vốn đã đối mặt với nhiều rào cản, trong đó có sự bất đồng về số lượng nông sản Trung Quốc sẽ mua của Mỹ, hay bảo vệ tài sản trí tuệ. Nhận định trên được giới chuyên gia đưa ra sau cuộc điện đàm “mang tính xây dựng” giữa Phó Thủ tướng Lưu Hạc, Đại diện Thương mại Robert Lighthizer và Bộ Trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin cuối tuần qua.

“Bắc Kinh và Washington đã không thể đi đến thống nhất về những vấn đề rộng lớn, như sẽ có bao nhiêu nông sản Mỹ được Trung Quốc mua, hay như Bắc Kinh có sửa đổi điều luật của nước này nhằm bảo vệ tài sản trí tuệ theo yêu cầu từ phía Washington, và Trung Quốc sẽ mở rộng ngành tài chính của nước này ra sao để Mỹ - Trung cùng có lợi”, chuyên gia về quan hệ quốc tế Shi Yinhong thuộc Đại học Nhân dân tại Bắc Kinh cho biết. “Và sẽ là cả một chặng đường dài để Bắc Kinh và Washington đi tiếp nhằm thiết lập một thỏa thuận thương mại bền vững”, ông Shi nói thêm.

Mỹ và Trung Quốc đã trải qua 13 vòng đàm phán, lần gần đây nhất là hôm 11.10 tại Washington, khi Tổng thống Mỹ Donald Trump gặp phái đoàn đàm phán Trung Quốc. Đầu tháng này, Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết hai bên đã nhất trí sẽ dỡ bỏ một số mức áp thuế khi Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình ký kết thỏa thuận tạm thời. Tuy nhiên ngay sau đó, ông Donald Trump phủ nhận tuyên bố trên, đồng thời cho biết sẽ không rút lại những mức thuế như phía Trung Quốc mong muốn.

Theo kế hoạch, việc Mỹ tăng 15% thuế với lượng hàng hóa Trung Quốc trị giá 156 tỷ USD sẽ có hiệu lực vào ngày 15.12 tới. Nếu điều này xảy ra, Bắc Kinh sẽ trả đũa bằng cách nhằm vào 120 tỷ USD hàng hóa Mỹ, chủ yếu là nông sản. Tình trạng hòn bấc ném qua, hòn chì ném lại, cùng với những diễn biến nhạy cảm liên quan đến tình hình Hong Kong khiến không thể lạc quan về việc Mỹ - Trung sẽ đạt được thỏa thuận thương mại trong ngắn hạn.

daibieunhandan.vn