Sau các vụ tấn công ở Paris, Tổng thống Pháp Francois Hollande đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp trên toàn quốc trong ba tháng, thắt chặt kiểm soát biên giới và đẩy mạnh chiến dịch không kích Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng tại Syria. Ông Hollande còn kêu gọi Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc (HĐBA LHQ) nhanh chóng ra nghị quyết chống chủ nghĩa khủng bố, đồng thời tuyên bố sẽ phối hợp với các lực lượng của Nga và Mỹ trong chiến dịch ở Syria.

Ông Hollande tuyên bố, Hiến pháp của Pháp cần phải được sửa đổi nhằm đối phó hiệu quả hơn trong các tình huống khủng hoảng. Theo Tổng thống Hollande, luật pháp của nước này nên cho phép tước quyền công dân Pháp đối với những người có hai quốc tịch nếu họ bị kết tội khủng bố và những đối tượng này sẽ bị cấm vào Pháp nếu như bị tình nghi là “nguy cơ khủng bố”. Ngoài ra, Tổng thống Pháp cũng cam kết tăng ngân sách cho các lực lượng an ninh và quân đội nước này. Nhà lãnh đạo này cũng cho rằng cần phải đóng cửa các thánh đường Hồi giáo cực đoan và trục xuất công dân nước ngoài bị tình nghi là nguy cơ đe dọa an ninh quốc gia Pháp.

Sự nghi ngại

Những biện pháp này khiến dư luận Pháp quan ngại về một bản sao của Đạo luật Yêu nước của Mỹ, ra đời sau sự kiện 11.9. Các ý kiến lo lắng tập trung vào hai yếu tố. Thứ nhất, những biện pháp này cũng đồng nghĩa tăng quyền hạn cho các cơ quan an ninh và lấy lý do an ninh để biện minh cho các hoạt động giám sát công dân, nghe lén… vi phạm quyền tự do cá nhân, vấn đề gây tranh cãi tại Mỹ trong suốt một thập kỷ chống khủng bố vừa qua.

Cố vấn pháp lý Serge Slama cho rằng, từ góc độ dân chủ, những biện pháp này không mang lại lợi ích. Việc triển khai triệt để các biện pháp trên có thể là cần thiết trong tình trạng an ninh tiềm ẩn nhiều nguy cơ hiện nay, nhưng nếu lạm dụng có thể dẫn tới cái gọi là “giám sát quốc gia”, được hiểu là giám sát có hệ thống, tăng quyền hạn cho các cơ quan công quyền trong hoạt động điều tra, ảnh hưởng tới cuộc sống người dân. Các khảo sát cho thấy, trong năm 2013, chiểu theo Đạo luật Yêu nước, các điều tra viên tại Mỹ đã thực hiện 11.129 vụ bắt bớ nghi can, nhưng thực tế chỉ có 51 trường hợp (tương đương 0,5%) là khủng bố thực sự.

Mối lo ngại thứ hai là nguy cơ phản tác dụng khi cổ súy cho tâm lý bài Hồi giáo vốn đang lan rộng trong xã hội Pháp, từ đó kích động làn sóng thánh chiến trong lòng nước Pháp. Ở Tây Âu, Pháp là nước có số dân theo đạo Hồi nhiều nhất (khoảng 5 triệu - 6 triệu người). Từ trước đến nay, Pháp vẫn đề cao những giá trị của nền cộng hòa được mọi người dân ủng hộ và mong muốn giữ gìn. Vì thế, trong mối quan hệ giữa các cộng đồng sắc tộc,Paristheo đuổi cách tiếp cận thế tục và đồng hóa mạnh mẽ.Parisbác bỏ ý tưởng xây dựng một xã hội đa văn hóa, bởi lo ngại điều đó có thể hủy hoại những giá trị của nền cộng hòa.

Đối với người theo đạo Hồi, thật khó để thể hiện đặc trưng tôn giáo của mình một cách công khai trong xã hội Pháp. Khăn trùm đầu bị cấm trong trường học, trang phục nữ (hijab) hoàn toàn không được xuất hiện ở nơi công cộng. Đây là căn nguyên cho những mâu thuẫn âm ỉ trong lòng xã hội Pháp hiện đại. Sự kỳ thị và e ngại tín đồ đạo Hồi gia tăng sau các vụ khủng bố tại Mỹ, vai trò đồng minh của Pháp trong các sứ mệnh ở Trung Đông, các bức tranh biếm họa trên tạp chí châm biếm Charlie Hebdo… có thể được ví như những mồi lửa cho những tư tưởng cực đoan thánh chiến. Đây cũng là yếu tố quan trọng khiến các chính đảng cực hữu ở Pháp ngày càng giành được sự ủng hộ của cử tri, tạo nên vòng luẩn quẩn khiến xã hội Pháp bị chia rẽ sâu sắc.

Một báo cáo của Thượng viện Pháp hồi tháng 4 vừa qua ước tính, toàn bộ 1.430 trong tổng số 3.000 người gồm cả phần tử thánh chiến châu Âu đến Syria và Iraq để gia nhập IS đều là người Pháp. Thậm chí, điều đáng sợ hơn là tình báo Pháp cho rằng ít nhất 200 tay súng thánh chiến người Pháp sau thời gian gia nhập IS đã trở về nước. Nước Pháp không thể hòa nhập số dân Hồi giáo lớn của mình vào dòng chảy của đất nước (người Hồi giáo chiếm 7,5% tổng dân số) biến nơi đây thành mảnh đất màu mỡ cho những kẻ khủng bố kết nạp thêm người. Kinh hoàng hơn, người ta ước tính rằng 70% tù nhân trong các nhà tù của Pháp là người Hồi giáo, nơi đây đang trở thành “lò nuôi dưỡng” các tay súng thánh chiến cực đoan. Nếu như sự chia rẽ trong xã hội Pháp đang làm cho đất nước này trở nên dễ bị tổn thương trước những cuộc tấn công khủng bố, thì vai trò lãnh đạo mạnh mẽ của Pháp trong cuộc chiến chống chủ nghĩa cực đoan cũng là nguyên nhân chính dẫn tới việc nước này trở thành mục tiêu tấn công khủng bố. Với các đặc thù văn hóa - xã hội và vị trí địa lý, Pháp cần phải thận trọng và linh hoạt hơn trong các quyết sách của mình, thay vì đưa ra các biện pháp an ninh kiểu Mỹ.

Đại biểu nhân dân