Không “đến” mà “trở về”

Hàng loạt tờ báo đã đưa tin về chuyến thămKenyacủa ông Obama như một cuộc hồi hương về thăm quê cha của người conKenya. Như chính Obama đã nói, ông không “đến” châu Phi mà “trở về”. Trong lịch trình chuyến thămKenya, Obama đã dành thời gian đến thăm gia đình đằng nội. Said Obama, người chú 49 tuổi cùng mẹ khác cha với thân sinh của đương kim Tổng thống Mỹ cho biết, “người dânKenyađều mong chờ chuyến thăm của Obama với tình cảm thân mật hơn các nhà lãnh đạo quốc tế khác. Ai cũng tự hào về cậu ấy”.

Trọng tâm của chuyến thăm là các cuộc thảo luận giữa Tổng thống Obama với các nhà lãnh đạo Kenya, Ethiopia và Liên minh châu Phi (AU) về các biện pháp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tăng cường các thiết chế dân chủ, hợp tác chống khủng bố và cải thiện tình hình an ninh ở châu Phi. Chuyến công du còn được đánh giá là mang tính biểu tượng, với việc ông Obama trở thành Tổng thống Mỹ đầu tiên thăm Ethiopia khi còn tại nhiệm và là Tổng thống Mỹ đầu tiên phát biểu trước Liên minh châu Phi ngày 28.7 vừa qua tại Thủ đô Addis Ababa của Ethiopia.

Lục địa ở bên lề

Trong cuộc bầu cử Tổíng thống Mỹ năm 2008, chiến thắng của ông Obama từng làm dấy lên nhiều kỳ vọng về mối giao hảo sâu đậm hơn giữa Mỹ và lục địa Đen. Tuy nhiên, trong bối cảnh tình hình thế giới diễn biến phức tạp, các vấn đề ở Trung Đông và chiến lược xoay trục sang châu Á - Thái Bình Dương đã chiếm đến 3/4 các ưu tiên ngoại giao của ông Obama.

Kể từ năm 2008 đến nay, châu Phi vẫn nằm bên lề kế hoạch đối ngoại của chính quyền Obama. Trong nhiệm kỳ thứ nhất, Tổng thống Obama mới chỉ một lần ghé Nam Sahara. Chuyến đi vỏn vẹn một ngày, kèm theo một chuyến thăm ngắn tớiGhana. Sang nhiệm kỳ hai, ông Obama có những động thái tích cực hơn nhằm đưa châu Phi vào trong danh sách các ưu tiên của chính sách đối ngoại. Năm 2013, ông Obama thăm 3 nước châu Phi gồmSenegal, Nam Phi vàTanzania. Tiếp đó, ông đã mời các lãnh đạo châu Phi đếnWashingtonđể tham dự một cuộc hội đàm hồi năm ngoái. Tuy nhiên, so với những người tiền nhiệm, dấu ấn của Obama ở châu Phi cũng có phần mờ nhạt hơn. Cựu Tổng thống George W. Bush được ca ngợi nhờ công lao trong việc giúp kiềm chế sự lan tỏa căn bệnh thế kỷ HIV/AIDS ở lục địa Đen. Người tiền nhiệm Bill Clinton cũng được xem là một người bạn lớn của châu Phi, với một loạt chiến dịch phát triển kinh tế tại châu Phi trong 8 năm đương nhiệm.

Ông Obama sẽ kết thúc nhiệm kỳ Tổng thống Mỹ lần thứ hai vào năm 2016, vì vậy, rất có thể đây là chuyến thăm châu Phi cuối cùng để ông tìm lại ảnh hưởng của Mỹ ở lục địa này trước khi rời Nhà Trắng. Tuy nhiên, nỗ lực của Mỹ không phải dễ dàng, khi đối với nhiều người châu Phi, vai trò của Mỹ ngày càng bị che mờ bởi một Trung Quốc đang ráo riết mở rộng ảnh hưởng. Trở lại châu Phi lần này, Tổng thống Mỹ Barack Obama sẽ phải sử dụng lá bài thân tộc nhằm tranh thủ sự yêu mến của người dân nơi đây dành cho vị Tổng thống Mỹ da màu. 

Dấu ấn cho quan hệ Mỹ - Phi

Chuyến thăm sẽ để triển khai các dự án của cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Phi lần đầu tiên hồi tháng 8.2014. Khi đó, Mỹ đã cam kết đầu tư hơn 33 tỷ USD vào các lĩnh vực khác nhau của các nước châu Phi, trong đó, 12 tỷ USD được dùng để mở rộng Sáng kiến Năng lượng châu Phi (PAI) mà Tổng thống Obama đề xuất trong chuyến thăm châu Phi hồi tháng 6.2013. Với khoản đầu tư này, Obama cho biết, Mỹ muốn chuyển quan hệ với châu Phi từ thuần túy là “cấp và nhận viện trợ nhân đạo” sang xây dựng quan hệ đối tác kinh tế bình đẳng.

Các chiến dịch được Tổng thống Obama phát động trong khuôn khổ chuyến thăm lần này cũng được đánh giá sẽ là khuôn mẫu cho một loạt các chiến dịch giúp đỡ châu Phi sắp tới. Nổi bật là các kế hoạch chống nạn đói mang tên Feed the Future (Nuôi dưỡng tương lai) và mở rộng lưới điện mang tên Power Africa, vốn trì trệ từ năm 2013. Theo giới chuyên gia, các chương trình phát triển trên mặc dù chưa tạo ra sự thay đổi rõ rệt ngay, nhưng sẽ mang lại hiệu quả về lâu dài.

Obama còn đề ra ưu tiên giúp các quốc gia châu Phi chống nạn tham nhũng và chống khủng bố trong bối cảnh tổ chức có liên hệ với al-Qaeda như al-Shaabab hoạt động mạnh mẽ ở Nam châu Phi và sự nở rộ của một loạt chi nhánh của Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng ở phía Tây và Bắc Phi. Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Susan Rice cho biết, Mỹ sẽ huấn luyện quân đội các nước châu Phi để các lực lượng này đủ sức ngăn chặn các hoạt động của al-Shaabab. Ngoài ra,Washingtonhy vọng sẽ chia sẻ thông tin tình báo với các tổ chức an ninh ở lục địa này.

Bản thân ông Obama đã đưa ra lời hứa với người dân Kenya rằng “Tôi sẽ trở lại”, nhưng có thể với tư cách cựu Tổng thống Mỹ vào lần tới và có thể sẽ ghé thăm ngôi làng quê cha Kogelo, mà ông buộc phải bỏ qua trong lịch trình chuyến thăm vừa qua vì lý do an ninh.

 Barack Obama I - thân sinh của Tổng thống Mỹ Barack Obama, từng là du học sinh người Kenya tại Mỹ. Khi học tại Đại học Hawaii, Obama cha đã kết hôn với bà Stanley Ann Dunham. Sau khi li dị vợ và tốt nghiệp Thạc sĩ Kinh tế tại Harvard, ông trở về Kenya. Năm 1971, ông trở lại Mỹ một lần để thăm vợ cũ và con trai. Đó là lần cuối Tổng thống Mỹ được gặp cha ruột, bởi cha ông mất năm 1982 tại Nairobi sau một tai nạn giao thông nghiêm trọng. Trong cuốn hồi ký xuất bản năm 1995 mang tên Những giấc mơ của cha, Tổng thống Obama viết rằng, những ký ức ngắn ngủi về cha có ảnh hưởng lớn đến cuộc đời ông sau này

Người đại biểu nhân dân