Nỗi lo của đối tác

Theo giới chức cấp cao Mỹ, chuyến thăm của ông Kerry diễn ra đúng vào thời điểm khu vực Trung Á đang tìm kiếm một sự bảo đảm từ bên ngoài. Tăng trưởng kinh tế của khu vực sụt giảm mạnh do chịu ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng giá dầu mỏ và những hiệu ứng dây chuyền từ các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Nga. Trong khi đó, Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng đang tuyển mộ các tay súng trong khu vực, làm dấy lên lo ngại về “bóng ma” bạo lực cực đoan sẽ bao phủ khu vực. Chính vì vậy, một quan chức cấp cao Mỹ cho biết, chuyến thăm của Ngoại trưởng Kerry nhằm trấn an các đối tác tại Trung Á rằng việc Mỹ rút quân khỏiAfghanistankhông đồng nghĩa với việc chú Sam giảm quan tâm tới các nhu cầu an ninh và kinh tế của những quốc gia này.

Washington lo ngại rằng, nếu không trấn an kịp thời, những nền cộng hòa non trẻ ở Trung Á có thể sẽ phản ứng thái quá trước cuộc khủng hoảng, kích động bạo lực tôn giáo tại những khu vực có đông người Hồi giáo sinh sống. Đây cũng là nguyên nhân khiến các quốc gia láng giềngPakistanvàAfghanistanrơi vào vòng xoáy xung đột. Theo ước tính, có khoảng từ 2.000 đến 4.000 chiến binh IS đến từ các nước Trung Á. Trong cuộc chiến chống IS hiện nay, Nga cũng như Mỹ đều rất chú trọng đến các nước Trung Á.

Cạnh tranh ảnh hưởng

Chuyến thăm của ông Kerry tới Kyrgyzstan, Uzbekistan, Kazakhstan, Tajikistan và Turkmenistan là chuyến thăm đầu tiên của một ngoại trưởng Mỹ tới cả 5 nước cộng hòa thuộc Liên Xô trước đây. Chuyến đi diễn ra trong bối cảnh cơ quan an ninh Nga vừa đưa ra cảnh báo về nguy cơ những phần tử thuộc nhóm IS thâm nhập vào các nước Trung Á từ khu vực biên giới phía BắcAfghanistan. Mặc dù giới chức Nga khẳng định, lời cảnh báo hoàn toàn xuất phát từ các nguy cơ khủng bố, chứ không phải vì cuộc cạnh tranh địa chính trị, song chính quyền Mỹ lại nghi ngờ Nga đang tìm cách thổi phồng mối nguy cơ an ninh liên quan tới nhóm cực đoan IS để gia tăng ảnh hưởng tại khu vực, nhất là khi Afghanistan - người bạn của Mỹ ở Trung Á - đang quay sang tìm sự bảo trợ của Nga. Theo các quan chức hai nước, Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani mới đây đã yêu cầu Moscow gửi những thiết bị quân sự (như pháo, vũ khí hạng nhẹ và cả trực thăng chiến đấu Mi-35) cho quân đội Afghanistan sau khi Mỹ và đồng minh rút quân và cắt giảm hỗ trợ tài chính cho Kabul.

Trước đó, hồi giữa tháng 10, Tổng thống NgaVladimirPutin cũng đã có chuyến thăm khu vực Trung Á nhân Hội nghị thượng đỉnh Cộng đồng các quốc gia độc lập tổ chức ởKazakhstan. Phát biểu tại hội nghị này, ông Putin cho rằng tình hình an ninh ở khu vực Trung Á đang trở nên vô cùng đáng lo ngại, khi các nhóm chiến binh Hồi giáo tìm cách mở rộng tầm hoạt động trong khu vực này. Vì vậy, Nga cần sẵn sàng có những phản ứng kịp thời trước kịch bản đó.

Không phải vô cớ mà giới quan sát cho rằng, Mỹ đang cạnh tranh ảnh hưởng với Nga ở khu vực vốn được xem là “sân sau” của Nga, bởi chuyến công du của ông Kerry diễn ra chỉ hai tuần sau khi nhà lãnh đạo Nga tới khu vực này. Trong bối cảnh chiến dịch quân sự của Mỹ ởAfghanistanđang bước vào giai đoạn cuối, không ít giới chức Mỹ lo ngạiWashingtonsẽ đánh mất lợi ích của mình tại khu vực. Giới chức Mỹ thì khẳng định, chuyến thăm của Ngoại trưởng Kerry nhằm “trấn an” các đối tác, song dường như nó cho thấy sự “bất an” của Mỹ trước ảnh hưởng ngày càng được khẳng định của Nga ở khu vực.

Người đại biểu nhân dân