Những chữ ký miễn cưỡng

Phát biểu tại lễ ký trước sự chứng kiến của các nhà lãnh đạo, ngoại giao và phóng viên các nước trong khu vực, Tổng thống Kiir cho biết, Thỏa thuận Hòa bình vừa được ký vẫn còn nhiều điểm bất cập và nếu không được xem xét kỹ sẽ ảnh hưởng tới hòa bình lâu dài tại Nam Sudan. Những điểm bất cập mà Tổng thống Kiir nói tới là điều khoản yêu cầu phi quân sự hóaJubavà buộc ông phải tham vấn Phó tổng thống thứ nhất trong các vấn đề về chính sách.

Ông Salva Kiir miễn cưỡng đặt bút ký thỏa thuận do sức ép lớn từ cộng đồng quốc tế, đặc biệt là từ phía Liên Hợp Quốc (LHQ). Hôm 17.8, thủ lĩnh phiến quân Riek Machar đã ký thỏa thuận trên tại Thủ đôAddis AbabacủaEthiopia, nhưng Tổng thống Kiir chỉ ký tắt một phần văn kiện. Ông yêu cầu có thêm thời gian tham vấn trước khi ký toàn bộ nội dung. Tuy nhiên, LHQ cảnh báo sẽ áp đặt lệnh trừng phạt nếu Tổng thống Kiir, người lãnh đạo Nam Sudan kể từ khi nước này tách khỏi Sudan năm 2011, không ký thỏa thuận trong vòng hai tuần. Trước đó, cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Susan Rice đã cáo buộc chính quyền của Tổng thống Kiir đang “lãng phí” cơ hội để kết thúc cuộc xung đột đã cướp đi sinh mạng của hàng chục nghìn người, đẩy đất nước rơi vào hỗn loạn. Liên minh châu Phi cũng cảnh báo sự bế tắc của tiến trình hòa bình báo hiệu một tương lai thảm họa đối với Nam Sudan và người dân nước này, với những hệ lụy đối với an ninh và ổn định khu vực. Mặc dù chấp nhận ký Thỏa thuận ngày 26.8 vừa qua, nhưng sức ép đối với Tổng thống Kiir vẫn tiếp tục gia tăng khi HĐBA ấn định thời hạn chót 1.9 để ông Kiir rút lại các điều kiện đi kèm.

Ánh sáng le lói 

Nam Sudan bắt đầu rơi vào bất ổn kể từ khi Tổng thống Salva Kiir quyết định giải tán Nội các, cách chức Phó tổng thống Riek Machar hồi tháng 7.2013 do ông này công khai chỉ trích Chính phủ. Đây cũng là nguyên nhân châm ngòi cho tình trạng rạn nứt chính trị ở Nam Sudan.

Nội chiến chính thức bùng phát từ tháng 12.2013 khi Tổng thống Kiir cáo buộc ông Machar âm mưu đảo chính. Các cuộc tấn công giữa hai bên cùng những vụ xung đột sắc tộc giữa các các cộng đồng dân cư nhỏ đã cướp đi sinh mạng của hàng chục nghìn người ở Nam Sudan. LHQ cho biết hiện có tới 70% dân số 12 triệu người của quốc gia non trẻ này cần viện trợ khi phải vật lộn với tình trạng thiếu lương thực và bệnh tật hoành hành, trong khi 2,2 triệu người phải rời bỏ nhà cửa đi lánh nạn. Ước tính 1 triệu trẻ em dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng nghiêm trọng và cần được tiếp nhận chăm sóc y tế. Nam Sudan bên bờ vực thiếu thốn lương thực tồi tệ nhất châu Phi kể từ những năm 80 của thế kỷ trước. Trong khi đó, qua nhiều vòng đàm phán, các bên ở Nam Sudan từng đạt được ít nhất 7 thỏa thuận ngừng bắn, song tất cả đều bị phá vỡ ngay sau khi có hiệu lực.

Xung đột vũ trang còn ảnh hưởng mạnh đến hoạt động sản xuất dầu mỏ vốn là “xương sống” của nền kinh tế, với sản lượng sụt giảm gần 30%. Nam Sudan hiện đang sản xuất khoảng 175.000 thùng dầu mỗi ngày. Con số này đã giảm từ 245.000 thùng dầu mỗi ngày vào thời điểm trước khi xung đột nổ ra. Giao tranh đã đe dọa cắt đứt nguồn mạch kinh tế quan trọng vốn chiếm tới gần 99% ngân sách của Chính phủ Nam Sudan. Trong khi đó, nhiều cơ sở hạ tầng cũng đã bị phá hủy nghiêm trọng sau các cuộc giao tranh.

Việc Chính phủ và phiến quân ký đạt được Thỏa thuận Hòa bình tạm được coi là ánh sáng mỏng manh cuối đường hầm. Tuy nhiên, ngay cả khi Tổng thống Kiir không tỏ thái độ miễn cưỡng với thỏa thuận, tiến trình thực hiện thỏa thuận cũng sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Không chỉ bị chia rẽ bởi hai lực lượng đối đầu chính là Tổng thống Kiir và cựu Phó tổng thốngMachar,NamSudan- quốc gia đa sắc tộc, non trẻ và không có nền tảng kinh tế vững vàng, còn bị xâu xé bởi mâu thuẫn sắc tộc thâm căn cố đế và xung đột triền miên. Đó là lý do sau 4 năm tuyên bố độc lập, Nam Sudan vẫn “trắng tay” - không có gì ngoài bạo lực, nạn nghèo, bệnh tật và dòng người tị nạn cứ dài ra mãi.

Người đại biểu nhân dân