Những hứa hẹn

Tại cuộc họp báo bên lề Hội nghị Thượng đỉnh hạt nhân vừa khai mạc hôm 1.4, Brian Deese, cố vấn đặc biệt về biến đổi khí hậu cho Tổng thống Mỹ Barack Obama đã tiết lộ thông tin về việc 2 nền kinh tế lớn của thế giới Mỹ, Trung Quốc đã lên kế hoạch ký thỏa thuận khí hậu Paris vào ngày 22.4 tới. Thỏa thuận kỳ vọng hạn chế tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu ở mức dưới 20C vào cuối thế kỷ XXI so với thời kỳ tiền công nghiệp 1850 - 1990.

Buổi lễ ký kết thỏa thuận chống biến đổi khí hậu vào ngày 22.4 tới dự kiến diễn ra tại trụ sở Liên Hợp Quốc (LHQ) tạiNew York. Tính tới thời điểm ông Brian Deese phát ngôn trước báo giới đã có hơn 30 vị nguyên thủ quốc gia xác nhận tham dự buổi lễ, trong đó có đại diện Mỹ và Trung Quốc. Giấy mời có chữ ký của Tổng thư ký LHQ Ban Ki-moon, Tổng thống Pháp Francois Hollande và Bộ trưởng Môi trường Pháp Segolene Royal đã được gửi tới nguyên thủ của tất cả các nước trên thế giới. Thỏa thuận kêu gọi các nước lên lộ trình cụ thể mỗi năm cho kế hoạch chống biến đổi khí hậu của quốc gia từ năm 2020.

Theo bà Segolene, hội nghị trong tháng 4 này sẽ chỉ thành công khi ít nhất 55 quốc gia đặt bút ký vào thỏa thuận và tổng lượng khí gây hiệu ứng nhà kính do các nước đã ký kết phải chiếm 55% lượng đang thải ra môi trường. Việc Mỹ và Trung Quốc, hai nền công nghiệp phát thải tới hơn 40% lượng khí gây hiệu ứng nhà kính ra hành tinh xanh chấp thuận thỏa thuận này tương đương với hơn 40% của 55% nói trên đã được bảo đảm.

 Trung Quốc đã vượt Mỹ để nắm danh hiệu “quốc gia phát thải khí nhà kính nhiều nhất thế giới” từ năm 2007 và vẫn giữ danh hiệu này suốt 8 năm qua. Theo tính toán, Trung Quốc chiếm 28% lượng phát thải CO2 toàn cầu. Trong khi đó, Mỹ chiếm 14% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính. Tính trung bình, mỗi người Mỹ thải ra 17 tấn CO2 mỗi năm, còn con số này ứng với mỗi người Trung Quốc là 6 tấn. Trước đó, tại COP21, Trung Quốc đã có một bước đi chấn động khi tuyên bố cắt giảm phát thải khí nhà kính trên mỗi đơn vị GDP từ 60 - 65% trước năm 2030, con số này so với mức phát thải năm 2005. Trong khi Mỹ hứa hẹn giảm lượng khí thải CO2 xuống từ 26 - 28% tính tới năm 2025 so với mức phát thải năm 2005. Người đứng đầu nhóm tư vấn E3G, đại diện ngoại giao về khí hậu Anh Liz Gallagher cho hay, cam kết của Mỹ, Trung Quốc tại hội nghị COOP21 và thông báo vừa qua bên lề Hội nghị Thượng đỉnh An ninh sẽ bảo đảm cho thành công của Hội nghị Paris sắp tới.

Mối nối cần tháo gỡ

Một trong những mối nối cần tháo gỡ để các quốc gia trên thế giới trong đó có Mỹ và Trung Quốc bảo đảm cam kết giảm phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính chính là nền công nghiệp than. Than là nguồn nhiên liệu chính được sử dụng trong công nghiệp và đời sống từ trước khi điện được phổ biến. Theo nghiên cứu của CoalSwarm, hoạt động của các nhà máy sản xuất và sử dụng than gây tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng khiến số người tử vong mỗi năm do các bệnh hô hấp sẽ tăng thêm 130.000 người.

Theo phân tích của tờ Thinkprogress, Mỹ từng cam kết có kế hoạch sử dụng năng lượng sạch nhưng chưa có thông tin chính xác về kế hoạch ngừng sử dụng than; tuy nhiên thực tế cũng cho thấy nỗ lực điều tiết của Chính phủ Mỹ nhằm giảm lượng than sử dụng trong công nghiệp.

Trong khi đó, quá trình nỗ lực giảm phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính của Bắc Kinh cũng được thể hiện rõ khi các báo cáo tài chính của ngành công nghiệp than cho thấy sự sụt giảm đáng kể về nhu cầu tiêu thụ than của người dân Trung Quốc liên tiếp trong 2 năm 2014 và 2015. Nhiều nhà máy sản xuất than của Trung Quốc rơi vào tình trạng dư thừa công suất. Cũng như Trung Quốc, nhu cầu sử dụng than trên toàn thế giới đã thay đổi khi các nhà máy sử dụng than để vận hành đang mai một, thay vào đó là sử dụng các nguồn năng lượng khác.

Việc sản xuất và sử dụng than thực sự đang là mối nối khó gỡ trong tiến trình “làm sạch” thế giới – một trong những kỳ vọng đạt được của thỏa thuận khí hậu toàn cầu. Trong khi Scotland đóng cửa nhà máy điện đốt than cuối cùng, Anh khẳng định không sử dụng than trong thập kỷ tới thì Nhật Bản lại là một trong những nước phản đối cam kết ngừng tài trợ cho các nhà máy than do áp lực công nghiệp. Nước này đang lên kế hoạch xây dựng 45 nhà máy than trong nước và xem xét đầu tư một dự án lớn tạiIndonesia. Lượng tiêu thụ than của Nhật Bản trong năm 2015 đã tăng gần 5%. Lý giải cho việc sử dụng than ở Nhật Bản là do những áp lực từ điều kiện lịch sử như thảm họaFukushimanăm 2011. Việc tất cả nhà máy điện hạt nhân Nhật Bản ngừng hoạt động buộcTokyotìm đến than đá như giải pháp nhằm bảo đảm điện năng cho người dân. Đây không phải tin tốt cho nỗ lực của thỏa thuận khí hậu. Nhiều người phản đối dự án xây dựng nhà máy than đã tập trung trước Đại sứ quán Nhật Bản ởWashingtonvới hy vọng gây được sự chú ý với Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, người đang tham dự Hội nghị Thượng đỉnh an ninh hạt nhân tại đây.

Đại biểu nhân dân