Quyết định đáng lo ngại

Theo trang Passblue, hai tuần sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump gửi bức thư chỉ trích đặc biệt đến Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus, cáo buộc ông không đủ năng lực để đối phó với cuộc khủng hoảng Covid-19, danh tiếng của cơ quan này thực ra ít bị tổn hại hơn nhiều so với hình ảnh của Mỹ trong mắt các chuyên gia y tế cộng đồng toàn cầu.

Những ngày sau đó, bức thư dài 4 trang chỉ trích ông Tedros tạo ra những làn sóng xung kích. Nó kết thúc với lời buộc tội WHO đã lặp đi lặp lại sai lầm trong cách xử lý dịch Covid-19, gây tốn kém cho thế giới. Trong thư, Mỹ cho lãnh đạo WHO 30 ngày để cải tổ cơ quan này. Tuy nhiên, sau đó, Tổng thống Donald Trump, vốn đang ngày càng lo lắng về con đường chính trị của mình, thậm chí không chờ được quá nửa thời gian, đã quyết định rút Mỹ khỏi tổ chức y tế quan trọng bậc nhất thế giới.

Quyết định đưa ra chiều 29.5, thời điểm ít người chú ý nhất. Bởi nước Mỹ đang mải dõi theo vụ Minneapolis, thành phố lớn nhất bang Minnesota chìm trong các cuộc bạo động và biểu tình chống phân biệt chủng tộc. Bên cạnh đó, hơn 102.000 dân Mỹ đã tử vong vì Covid-19, mà lịch sử sẽ ghi nhận là hậu quả của công tác đối phó chưa nhanh nhạy, thiếu kế hoạch thích hợp. Chưa hết, Mỹ hiện cũng trong tình trạng tỷ lệ thất nghiệp cao nhất từ trước đến nay và những trường hợp mắc Covid-19 mới tăng đột biến.

Những người thân cận và cố vấn chính trị của Tổng thống Donald Trump lo ngại, ông có thể sẽ gặp rắc rối khi mà các cuộc thăm dò ý kiến công chúng gần đây đã bắt đầu cho thấy điều đó.

Khoảnh khắc lớn của Tổng thống Donald Trump trong lĩnh vực du hành vũ trụ như việc phóng tên lửa của doanh nghiệp tư nhân đầu tiên vào Trạm vũ trụ Quốc tế đã bị hủy vì thời tiết xấu. Theo các nhà phân tích, điều này khiến cho việc “đánh lạc hướng” về những bất ổn ở Mỹ của Tổng thống Donald Trump sẽ phải tính cách khác.

Lâu nay, ông Donald Trump luôn phê phán và đe dọa WHO rằng, cơ quan này sẽ mất vĩnh viễn các khoản phí và quyên góp của Mỹ. Bình thường, tổng số tiền góp phí thành viên và đóng góp tự nguyện của Mỹ chiếm khoảng 22% toàn bộ ngân sách chương trình của WHO (hiện tại được đặt ở mức khoảng 4 tỷ USD/năm), nhưng chính quyền Washington đã giữ lại quỹ đóng góp năm 2019 và 2020.

Cho đến thời điểm hiện tại, Mỹ luôn được coi là nhà lãnh đạo về y tế cộng đồng toàn cầu. Vì vậy, các mối đe dọa trực tiếp đối với WHO, trong đó có quyết định rút khỏi cơ quan này của xứ sở cờ hoa, thực sự gây choáng váng và đáng lo ngại.

Ông David Nabarro, chuyên gia về sức khỏe và phát triển của Anh, người được Tổng Giám đốc WHO Tedros bổ nhiệm làm đặc phái viên về Covid-19 hồi tháng 2, cho biết trước khi Tổng thống Donald Trump có quyết định đầy bốc đồng: “Đột nhiên, chúng tôi được nói là "Xin lỗi, chúng ta phải cắt giảm 20% tiền mặt". Chúng tôi đã rối tung lên. Chúng tôi không làm được gì tốt cả”. Ông nói: “Bạn có thể tự hỏi, điều gì dẫn đến việc một quốc gia, vốn từng là lãnh đạo quan trọng đối với y tế toàn cầu, giờ lại chỉ muốn nói rằng "Chúng tôi sẽ rút"?”.

Thực ra, nhiều nhà bình luận nhận định, quyết định của Mỹ rút khỏi WHO thực tế là để trừng phạt Trung Quốc hơn là tấn công WHO dưới thời Tổng Giám đốc Tedros. Ông Tedros bị cuốn vào cuộc chiến chéo khi Tổng thống Donald Trump di chuyển mục tiêu, tìm kiếm vật tế thần cho một thảm họa y tế mà Mỹ đang phải đối mặt.

 Rất nhiều điều đã xảy ra kể từ khi Tổng thống Donald Trump chỉ trích Tổng Giám đốc WHO Tedros, và câu chuyện không kết thúc tốt đẹp cho Washington. Hôm 19.5, một ngày sau khi bức thư được gửi đi, Hội đồng Y tế Thế giới, cơ quan điều hành của tất cả quốc gia thành viên, nơi quyết định quy tắc cho các quan chức WHO, đã thông qua bản danh sách hành động dài cho các chính phủ thành viên thực hiện nhằm đối phó với Covid-19. Thỏa thuận cũng cho biết, sẽ “khởi xướng sớm nhất quá trình đánh giá khách quan, độc lập và toàn diện” về cách WHO xử lý khủng hoảng (trong khi đó, Tổng thống Donald Trump cho biết, ông sẽ có đánh giá độc lập của Mỹ).

Vào ngày 26.5, WHO đã tạm dừng thử nghiệm hydroxychloroquine, loại thuốc Tổng thống Mỹ Donald Trump quảng cáo là có khả năng chống lại virus, vì một số nghiên cứu cho thấy nó có khả năng gây nguy hiểm. Ngày hôm sau, ông Thomas Zeltner, cựu Bộ trưởng Bộ Y tế Thụy Sĩ và là Tổng Giám đốc Cơ quan Y tế Quốc gia Thụy Sĩ, tuyên bố thành lập Quỹ WHO độc lập và sẽ gây quỹ cho cơ quan này từ công chúng.

Trên khắp thế giới, câu chuyện trên không chỉ xoay quanh mỗi Mỹ và WHO. Tại Singapore, bà Noeleen Heyzer, phụ nữ đầu tiên lãnh đạo Ủy ban Kinh tế và Xã hội LHQ khu vực châu Á -Thái Bình Dương cho rằng, nhiều vấn đề rộng lớn hơn đang bị đe dọa. Theo bà, Hội đồng Bảo an LHQ cũng đang thất bại trong khi thực thi nhiệm vụ. Bà nói, các nhà lãnh đạo ở Đông Nam Á “hy vọng sự lãnh đạo mạnh mẽ hơn của Mỹ trong an ninh y tế toàn cầu vào thời khắc lịch sử này, khi mà họ đã nhìn thấy các đại dịch nguy hiểm trước đây được thảo luận tại Hội đồng Bảo an như Ebola hay HIV/AIDS. Tuy nhiên, thay vào đó, chính quyền của Tổng thống Donald Trump đã chặn một dự thảo nghị quyết của Hội đồng Bảo an kêu gọi “chấm dứt tình trạng thù địch trên toàn thế giới để có thể tập trung hoàn toàn vào việc chống lại đại dịch thế kỷ Covid-19”.

Theo bà Heyzer, sự thất bại trong việc đạt được thỏa thuận làm suy yếu nhu cầu cấp thiết về một phản ứng phối hợp toàn cầu tại thời điểm thế giới phải đối mặt với cuộc khủng hoảng chưa từng có và đang bước vào thời kỳ cực kỳ nguy hiểm. “Đây là thời gian để lãnh đạo đa phương có trách nhiệm. Hội đồng Bảo an nên có khả năng thực hiện nhiệm vụ của mình mà không bị cản trở bởi chính trị và sự đối địch của các thế lực lớn”, bà nói.

Nhiều nhà khoa học và chính trị gia thế giới cho rằng, hành động của Tổng thống Donald Trump vì mục đích chính trị hơn là lợi ích sức khỏe cộng đồng. Ngày 30.5, Liên minh châu Âu (EU) kêu gọi Mỹ xem xét lại quyết định rút tư cách thành viên của WHO. Trong một tuyên bố chung, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen và Đại diện cấp cao về chính sách đối ngoại và an ninh của EU Josep Borrell nhấn mạnh, WHO cần tiếp tục giữ vững vai trò dẫn dắt các nỗ lực ứng phó của cộng đồng quốc tế đối với đại dịch Covid-19, cả hiện tại và trong tương lai. Các nhà lãnh đạo châu Âu nêu rõ, khi thế giới vẫn đang vật lộn chiến đấu chống đại dịch, các quốc gia, các thể chế càng cần tăng cường hợp tác và hướng tới những giải pháp chung, tránh hành động làm suy yếu thành quả quốc tế.

daibieunhandan.vn