“Cuộc ly hôn” được báo trước

Theo kết quả công bố ngày 18.9, đảng Dân chủ Thiên chúa giáo (CDU) chỉ nhận gần 18% số phiếu - thấp nhất kể từ năm 1990 và giảm so với con số 23,3% trong cuộc bầu cử tương tự năm 2011. Đây là thất bại thứ tư liên tiếp của CDU trong thời gian qua.

Cùng với CDU, đảng Dân chủ Xã hội (SPD) - đối tác của CDU trong liên minh cầm quyền, cũng mất đi sự ủng hộ, giảm từ 28,3% xuống còn 22,4%. Mặc dù SPD vẫn giành số phiếu cao nhất và giữ chiếc ghế Thị trưởng, nhưng sự sụt giảm uy tín của 2 đảng lớn nhất khiến cho nền chính trị Đức có nguy cơ phân rã và tạo ra những liên minh khác trong tương lai. Hồi tháng 8, chính Thị trưởng Berlin Michael Muller, thuộc SPD đã từng thông báo, ngay cả khi phe cầm quyền giành chiến thắng, ông vẫn muốn chấm dứt liên minh giữa SPD và CDU vốn lãnh đạo Thủ đô từ năm 2011. Với kết quả trên, giả thiết về một liên minh mới giữa SPD với đảng Xanh và đảng cực tả Die Linke nhiều khả năng thành hiện thực. Trong cuộc bầu cử hôm 18.9, cả đảng Xanh và Die Linke giành được số phiếu ủng hộ khá ấn tượng với lần lượt 15,6% và 15,2%. Khi đó, cuộc ly hôn giữa SPD và CDU tại khu vực mang tính biểu tượng như Thủ đô liên bang, sẽ không phải là một tin tốt lành đối với bà Merkel trong bối cảnh bà vẫn đang điều hành chính phủ liên minh với SPD.

Sự lên ngôi của cực hữu

Trong khi đó, đảng Sự lựa chọn khác cho Đức (AfD), được thành lập năm 2013 với quan điểm cực đoan và bài nhập cư, lại giành tới 14,2% số phiếu của cử tri. Mặc dù con số này chưa ấn tượng như các kết quả thăm dò, vốn cho thấy đảng này phải giành trên 15%, song nếu so với cuộc bầu cử năm 2013 khi đảng này bị nhấn chìm, thì đây đã là một thành công vang dội. “Từ con số 0 lên thành 2 con số, thật là một việc có một không hai ở Berlin. Liên minh lớn đã thất bại dù chưa phải ở cấp quốc gia. Nhưng điều này sẽ xảy ra trong năm tới” - ứng cử viên đảng AfD, Georg Pazderski tỏ vẻ vui mừng.

Với thành tích ở Berlin, AfD có đường lối chống người nhập cư đã bước chân vào nghị viện của 10 trên tổng số 16 bang của Đức. Theo các nhà bình luận, kết quả này cho thấy đảng AfD có thể xuất hiện trong Hạ viện vào năm 2017. “Đảng AfD đã củng cố vị trí và cho thấy họ có thể thu hút cử tri” - ông Thomas Jaeger, nhà khoa học chính trị tại Đại học Cologne nhận định.

Mặc dù SPD vẫn nắm giữ vị trí lãnh đạo, nhưng bước tiến ngoạn mục của một đảng cực hữu tại Đức là một dấu hiệu nữa cho thấy sự nhạy cảm của dân chúng với những chủ đề đang chiếm lĩnh xã hội châu Âu hiện nay - đó là nhập cư, khủng bố và bản sắc. Lần này, các chuyên gia còn đặc biệt lo ngại khi đó là sự trỗi dậy của tư tưởng cực hữu ở ngay giữa Thủ đô.

Nhiều ngày trước cuộc bầu cử, Thị trưởng Berlin Michael Muller đã cảnh báo, thế giới sẽ nhìn nhận việc cử tri Đức nghiêng về phía AfD “như một dấu hiệu cho sự quay trở lại của phe cực hữu và chủ nghĩa quốc xã Đức”. “Berlin không phải bất kỳ thành phố nào khác. Berlin chính là thành phố đã tự thay đổi từ Thủ đô Đức quốc xã của Hitler thành một ngọn hải đăng của sự tự do, lòng khoan dung, sự đa dạng và gắn kết xã hội” - chính trị gia đảng SPD Muller viết trên Facebook. Ông cho rằng, nếu để phe cực hữu chiếm lĩnh chính trường nơi đây, Berlin sẽ “thất thủ”.

Áp lực đối với Thủ tướng Merkel

Sau thất bại tại các bang Mecklenburg-Vorpommern, Rhineland-Westphalia và Baden-Wurttemberg, kết quả tại Berlin là đòn thứ tư liên tiếp tấn công vào đảng trung hữu của bà Merkel. Cách đây 3 năm, đảng của bà Merkel gần như đạt được sự ủng hộ tuyệt đối tại Berlin.

Kết quả này làm tăng thêm áp lực đối với Thủ tướng Merkel và có thể làm sâu sắc thêm sự chia rẽ trong liên minh bảo thủ của bà trong bối cảnh chỉ còn một năm nữa là bước vào cuộc tổng tuyển cử. Bộ trưởng Tài chính xứ Bavaria cho rằng: “Sự mất mát lớn và lâu dài trong lòng tin của các cử tri đang đe dọa khối bảo thủ” và liên minh quốc gia tả - hữu của bà Merkel phải giành lại sự ủng hộ bằng cách thay đổi phương hướng của chính sách nhập cư.

Hai tuần trước, sau khi CDU thất bại tại “tiền đồn” Mecklenburg-Vorpommern, đảng đồng minh CSU của phe cầm quyền đã lên tiếng kêu gọi bà Merkel phải điều chỉnh theo hướng cứng rắn hơn trong chính sách nhập cư. Cụ thể, họ chỉ muốn nhận khoảng 200.000 người tị nạn mỗi năm. Tuy nhiên, Thủ tướng đã bác bỏ và tiếp tục bảo vệ cách tiếp cận của mình đó là tìm giải pháp châu Âu trong vấn đề di cư bằng cách bảo đảm biên giới từ bên ngoài lục địa, đồng ý thỏa thuận về người di cư với các nước như Thổ Nhĩ Kỳ cũng như phân bổ hạn ngạch người tị nạn trên khắp châu Âu.

Tuy nhiên, cú giáng lần thứ tư tại Berlin có thể sẽ buộc tất cả những đối tác của bà đặt câu hỏi: Liệu bà Merkel sẽ sẵn sàng cho nhiệm kỳ thứ 4, và tiếp tục là nhà lãnh đạo mạnh mẽ hàng đầu châu Âu hay không? Gần đây, đảng của bà tính đến một vài lựa chọn thay thế, nhưng cho đến nay, bà Merkel vẫn là ứng cử viên sáng giá nhất.

Đại biểu nhân dân