Cơ hội cho nữ giới

Trong lá thư chung gửi tới 193 nước thành viên LHQ, Chủ tịch Đại hội đồng LHQ (ĐHĐ LHQ), Đại sứ Đan Mạch Mogens Lykketoft và Chủ tịch Hội đồng Bảo an LHQ (HĐBA LHQ), Đại sứ Mỹ Samantha Power đã kêu gọi tất cả các nước thành viên tham gia đề cử ứng viên cho vị trí Tổng thư ký LHQ, đồng thời cam kết bảo đảm cuộc đua minh bạch và toàn diện. Ngoài ra, Chủ tịch ĐHĐ LHQ và Chủ tịch HĐBA LHQ còn nhấn mạnh việc bảo đảm cơ hội công bằng cho nữ giới cũng như nam giới tiếp cận những vị trí ra quyết định cấp cao và khuyến khích các nước thành viên cân nhắc đến ứng cử viên nữ. Trong suốt 70 năm tồn tại và phát triển của LHQ, chưa có phụ nữ nào đảm nhiệm vị trí ngoại giao hàng đầu này.

Các quan chức LHQ hy vọng danh sách ứng cử viên sẽ hoàn tất trong tháng 3.2016. Các ứng cử viên sẽ có cơ hội gặp gỡ không chính thức các nước thành viên và HĐBA sẽ bắt đầu quá trình tuyển chọn vào tháng 7 năm sau. Các ứng cử viên sẽ phải trình bày quan điểm về các ưu tiên của LHQ, khả năng lãnh đạo, quản lý cũng như kinh nghiệm trong quan hệ quốc tế. Điểm đặc biệt cần lưu ý là cuộc bầu cử người đứng đầu LHQ còn phải bảo đảm các nguyên tắc về địa lý. Cụ thể, Tổng thư ký tiếp theo sẽ là người Đông Âu.

Đã xuất hiện nhiều ứng cử viên nữ cho vị trí Tổng thư ký LHQ, trong số đó có Thủ tướng Đan Mạch Helle Thorning-Schmidt, quan chức quản lý Chương trình Phát triển LHQ ở Canada Helen Clark, đại diện của nhóm các nước Đông Âu, Tổng thống Litva Dalia Grybauskaite, Ủy viên EU Kristalina Georgieva và Giám đốc Tổ chức Khoa học, văn hóa và giáo dục LHQ (UNESCO) Irina Bokova (cả 2 đều là công dân Bulgaria). Ngoài ra, còn một số nhân vật tự ứng cử như Bộ trưởng Ngoại giao Croatia Vesna Pusic, cựu Tổng thống Argentina Michelle Bachelet.

Có suy đoán chủ quan cho rằng, theo tương quan hiện nay thì cơ hội lớn sẽ thuộc về bà Bokova, vì có nhiều kinh nghiệm trong việc điều hành các tổ chức quốc tế lớn như UNESCO. Bà Bokova sinh năm 1952, tốt nghiệp Học viện Ngoại giaoMoscow, có tình cảm với nước Nga. Chính vì vậy, các nhà lãnh đạo và ngoại giao Nga cũng đã nhiều lần bày tỏ ủng hộ ứng cử viên Bokova. Giới quan sát cho rằng, người có khả năng cạnh tranh cao với bà Bokova có thể là ứng cử viên đồng hương Kristalina Georgieva.

Sứ mệnh không nhẹ nhàng

Tiến trình lựa chọn người đứng đầu LHQ năm nay diễn ra trong điều kiện không thuận lợi. Trong thế kỷ XXI, LHQ phải đối mặt với những thách thức, khó khăn nhất trong lịch sử phát triển của mình, như không đủ khả năng thực hiện vai trò trọng tài chính trị, với chức năng chính là giữ gìn sự ổn định mối quan hệ quốc tế trên toàn cầu. Phần lớn các nhà ngoại giao đều đồng tình với ý kiến rằng, LHQ là một công cụ quốc tế phổ biến hợp pháp duy nhất. Chính bởi vậy, tương lai của tổ chức này đang là sự quan tâm lớn đối với tầng lớp chính trị gia của hầu hết các nước trên thế giới. Rõ ràng, nhiều hoạt động của LHQ phụ thuộc vào ý thức chủ quan cá nhân của người lãnh đạo, quyền hạn và khả năng sử dụng một cách hiệu quả các tiềm năng của tổ chức này. Trong bối cảnh như vậy, người kế nhiệm Tổng thư ký Ban Ki-moon sẽ phải đối mặt với những nhiệm vụ không dễ dàng.

Về mặt pháp lý, ĐHĐ LHQ là cơ quan bổ nhiệm Tổng thư ký, nhưng phải dựa trên khuyến nghị đề cử của HĐBA LHQ. 5 nước ủy viên thường trực HĐBA gồm Trung Quốc, Nga, Mỹ, Anh và Pháp sẽ có tiếng nói cuối cùng vì mỗi thành viên có thể bác bỏ bất kỳ ứng cử viên nào.

“Quá trình hiện tại là một chu trình hoàn toàn khép kín và có mẫu số chung thấp nhất trong quy trình mà theo các nhà phân tích, cần phải được thay đổi”, ông William Pace thuộc Viện Chính sách toàn cầu cho biết. Ông Pace đã dành nhiều thập kỷ vận động cải tổ tại LHQ. Ông muốn một quá trình lựa chọn “chính thức hơn”, với đơn ứng cử và các cuộc phỏng vấn, và việc quyết định được mở ra cho nhiều nước tham gia hơn. Theo ông Pace, “quá trình hiện tại rất nguy hiểm khi quan hệ giữa các nước thành viên HĐBA có quyền phủ quyết trở nên xấu đi”.

Giáo sư Nick Rees, chuyên gia về các vấn đề quốc tế, đã nghiên cứu về hoạt động của LHQ trong suốt 7 thập kỷ, cho rằng LHQ là lực lượng bảo đảm sự ổn định về chính trị quốc tế và là lực lượng chính hướng tới sự thay đổi, tìm cách nêu ra và xử lý các vấn đề quốc tế quan trọng.

Thực tế là LHQ, trong vai trò quan trọng ngăn ngừa xung đột, bảo đảm hòa bình. Trong thập niên đầu của thế kỷ XXI, số người thiệt mạng do các vụ xung đột thấp hơn so với các thập niên trong thế kỷ XX. Vấn đề lớn nhất hiện nay của LHQ là khả năng thích ứng trước thế giới đang thay đổi. Điều này đặt gánh nặng lên vai Tổng thư ký.

Đại biểu nhân dân