“Nàng dâu” bị bắt cóc

Theo thông tin từ Tổ chức Giám sát nhân quyền Syria (SOHR), hôm 21.6, các chiến binh IS đã gài bom ở xung quanh và bên trong nhà hát La Mã cổ đại thuộc thành phố Palmyra.

Từng là điểm dừng chân của các đoàn biểu diễn Carnaval đi qua sa mạcSyriathời cổ đại,Palmyratừ đó được đặt tên là “nàng dâu sa mạc”. Ốc đảo sa mạc xinh đẹp này có 2.000 năm lịch sử và là địa danh được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp Quốc (UNESCO) công nhận là di sản thế giới. Đền Bel và những cột mặt trời xung quanh cùng lâu đài tọa lạc trên đồi cát là giấc mơ của biết bao du khách thập phương. Nhưng biểu tượng đó của thế giới giờ đây nằm dưới quyền sinh sát của một nhóm khủng bố đang cố tạo ra một thứ “công nguyên” riêng trong khu vực.

Những cổ vật chưa kịp được di dời đến địa điểm an toàn sẽ biến thành những món hàng làm lợi cho IS. Việc phá hủy các di tích không thể bị đánh cắp và bán đi các cổ vật là chuyện gần như không thể tránh khỏi. Trên đất nướcIraq, từ các bảo tàng của thành phốMosulcho đến thành phốNimrudcủa nền văn minh cổ đạiAssyria, IS chỉ mất vài tiếng đồng hồ để biến hàng trăm năm lịch sử loài người thành cát bụi. Giờ đây, một trong những di tích lịch sử nổi tiếng bậc nhất ở Trung Đông, thành Venice cát ở Palmyra, đang đứng trước nguy cơ chính nó trở thành lịch sử.

Tuy nhiên, cách thức IS đối xử với các di tích tạiSyriarất khác so với việc làm của chúng tạiIraq. Thay vì phá hoại mọi di tích cổ như một sự thách thức, IS giờ đây bắt đầu tính toán khi nắm trong tay những công trình được cả thế giới quan tâm. Nhóm khủng bố có thể đang âm mưu biến “nàng dâu” Palmyra trở thành “con tin” để gây sức ép với chính quyền Syria và liên quân do Mỹ đứng đầu. Việc cài thuốc nổ, bom gần các di tích cổ của IS chắc chắn sẽ khiến quân đội Chính phủ phải thận trọng và e dè trước các đợt tấn công của mình. Người đứng đầu Tổ chức Giám sát nhân quyền Syria Rami Abdel Rahman khẳng định với hãng tin Reuters, những ngày gần đây, lực lượng Chính phủ Syria đã tăng cường binh sĩ ở phía Tây thành phố cổ để chuẩn bị cuộc phản công mạnh mẽ.

Chiến lược và biểu tượng

Palmyrathất thủ, hoặc nếu bị phá hủy sẽ là một sự kiện vừa mang tính chiến lược, vừa mang tính biểu tượng. Về mặt chiến lược, Viện Nghiên cứu Chiến tranh đã mô tả sự thất thủ này là một “thất bại lớn với chính quyền Assad”, và thất bại này sẽ có thể đe dọa khả năng duy trì một thành trì ở Deir-ez-Zour. Con đường đếnHomsnằm ngay phía trước và một cơ số cơ sở quân sự cũng như các mỏ khí tự nhiên xung quanh al-Hail vàArakgiờ đây nằm trong tay IS.

Sự hiện diện của nhóm khủng bố cũng kéo theo cuộc tàn sát lớn tại nơi đây. Theo kênh truyền thông NPR, người dân ở thành phố cổPalmyrathức giấc phải chứng kiến cảnh những thi thể mất đầu trên phố. Từ loa phát thanh của nhà thờ Hồi giáo, tiếng của lực lượng IS kêu gọi mọi người “gia nhập đội quân hoặc chịu chung số phận”. Tình huống đó, một lần nữa nhắc nhở chúng ta rằng, dù có điều gì xảy ra với các di tích và lịch sử đi chăng nữa, những dân thường vô tội mới là đối tượng phải trả giá nặng nhất trong cuộc xung đột chết chóc này.

Sự thất thủ củaPalmyracũng tiếp tục làm dấy lên những câu hỏi không chỉ về sức mạnh lực lượng của Tổng thống Syria Assad, mà còn về tương lai chiến dịch chống IS của liên quân do Mỹ đứng đầu. Ngay từ đầu, trong cuộc chiến với IS, chính sáchSyriacủa Mỹ đã thiếu đi sự mạch lạc so với chính sáchIraq. Nếu như phản ứng của liên quân trước sự thất thủ của Ramadi là những kế hoạch tăng cường sức mạnh cho lực lượng của Thủ tướng Haidar al-Abbadi thì tại Syria, đó là một chiến lược bất hợp tác với Tổng thống Assad.

Phá hủy lịch sử còn là một phần trong việc tái hình dung lại lịch sử theo ý đồ của IS và mỗi một địa danh, một công trình bị “bắt cóc” hay phá hủy đi sẽ trở thành một chiến thắng biểu tượng của lực lượng thánh chiến này. Tại Trung Đông, nơi từng là Con đường Tơ lụa trứ danh giờ đây đang trở thành con đường khủng bố. Số phận của Palmyra vẫn còn nằm ở phía trước. Nhưng một điều chắc chắn: mộtPalmyrakhông còn lịch sử sẽ không bao giờ là mộtPalmyracủa ngày hôm nay

Người đại biểu nhân dân