Nhân vật gây chia rẽ

Kể từ khi Donald Trump bất ngờ nổi lên thành ứng cử viên sáng giá với những phát ngôn gây sốc, không giống bất kỳ ứng viên tổng thống trong lịch sử bầu cử nước Mỹ, không ít người Mỹ đã đặt dấu hỏi rằng phải chăng đảng Cộng hòa đang dùng quân bài Donald Trump để thu hút cử tri cho chiến dịch tranh cử sơ bộ vốn chỉ toàn những gương mặt chính khách nhạt nhòa của họ.

Trên thực tế, tính cho tới nay số cử tri tham gia các cuộc bỏ phiếu của đảng Cộng hòa thường cao gấp đôi số cử tri có mặt tại các điểm bỏ phiếu của đảng Dân chủ. Tất cả được cho là nhờ sức hút của tỷ phú bạo miệng, nhiều tai tiếng, Donald Trump. Tuy nhiên, bản thân đảng Cộng hòa không ngờ Donald Trump lại nổi lên như một “cơn sóng thần”, giành chiến thắng trên quy mô rộng lớn từ một bang nghèo nhưAlabamađến một bang giàu nhưMassachusetts. Điều này chứng tỏ thực tế nhà tỷ phú không chỉ nhận được sự ủng hộ của tầng lớp người nghèo da trắng, như kết quả của các cuộc khảo sát trước đó, mà cả của những trí thức giàu có. Lần đầu tiên trong nhiều năm trở lại đây, đảng Cộng hòa có nguy cơ phải đề cử một ứng cử viên mà họ không thể kiểm soát nổi.

Ông Donald Trump từng tuyên bố mình là “người tập hợp lực lượng” nhưng trên thực tế, ông lại là nhân vật gây chia rẽ trong chính đảng của ông. Trong những ngày qua, nhiều nhà lãnh đạo trong đảng Cộng hòa, bao gồm cả Chủ tịch Hạ viện Paul Ryan và Thượng nghị sĩ bang Nam Carolina Lindsey Graham đã lên tiếng phản bác các chính sách và quan điểm gây tranh cãi của ông Trump. Ông Graham cảnh báo, phe Cộng hòa sẽ thua Hillary Clinton nếu để ông Trump trở thành ứng cử viên của đảng.

Những tranh cãi càng trở nên căng thẳng thời gian gần đây sau khi ông Trump chấp nhận sự ủng hộ của David Duke, lãnh đạo đảng phân biệt chủng tộc Ku Klux Klan (KKK). Một số thượng nghị sĩ Cộng hòa cảnh báo rằng, bộ đôi Trump và Duke sẽ biến nước Mỹ trở nên vô nhân đạo, phân biệt chủng tộc và bài ngoại. Nghị sĩ Peter King, một người có tầm ảnh hưởng trong đảng thì nửa đùa nửa thật rằng ông sẽ rời khỏi chính trường nếu ông Trump giành được đề cử tổng thống của đảng.

Ngày 3.3, tại Viện Diễn đàn chính trị Hickley ở Salt Lake City, bang Utah, cựu ứng cử viên tổng thống Mỹ của đảng Cộng hòa Mitt Romney cũng tham gia vào các nỗ lực nhằm ngăn tỷ phú Donald Trump giành tấm vé của đảng này. Ông gọi ứng cử viên Donal Trump là “một gã lừa đảo, gian lận” và rằng “những lời hứa của ông Trump hoàn toàn vô giá trị cũng như tấm bằng của trường Đại học Trump”.

Trong khi đó, nhóm 60 nhà ngoại giao kỳ cựu của đảng Cộng hòa đã đồng ý ký tên trong đơn thỉnh nguyện công bố tối 3.3 để phản đối ông Trump và cảnh báo rằng, tỷ phú này sẽ khiến cho nước Mỹ trở nên thiếu an toàn và suy giảm vị thế toàn cầu. Trong danh sách những người ký tên có cả những tên tuổi đáng lưu ý như cựu Bộ trưởng An ninh nội địa Michael Chertoff, cựu Chủ tịch Ngân hàng Thế giới kiêm Thứ trưởng Ngoại giao Robert Zoellick và cựu quan chức cấp cao của Lầu Năm Góc Dov Zakheim.

“Đốt đền” để nổi tiếng?

Chiến thắng của ông Trump đặc biệt gây tranh cãi bởi ông đã lợi dụng “sự tức giận, định kiến, sự tò mò” của người dân, và cả bằng tiền của chính ông. Trong cuốn tự truyện “Nghệ thuật của đàm phán” xuất bản năm 1987, ông Trump viết: “Nổi danh nhờ thành tích tốt thường được mọi người ưa thích hơn là nổi danh với thành tích xấu. Nhưng về cơ bản, nổi danh với thành tích xấu còn hơn là không có tiếng tăm gì. Nói ngắn gọn là những gì gây tranh cãi thường bán rất chạy”. Dường như ông sẵn sàng là kẻ “đốt đền” để được biết đến, bằng cách này hay cách khác.

Hồi tháng 3.2014, Tổng thống Obama từng xuất hiện trên chương trình truyền hình thực tế ăn khách Between two ferns. Khi đó, dẫn chương trình Zach Galifianakis đã có cuộc phỏng vấn đầy châm biếm và chế nhạo như việc hỏi ông Obama rằng, ông sẽ cảm thấy thế nào nếu khi ông “về hưu” và mọi người không ai để ông chiến thắng trong các trận bóng rổ nữa. Hãng tin Fox news theo cánh hữu và người dẫn chương trình nổi tiếng theo cánh tả Stephen Colbert khi đó đã chỉ trích Tổng thống tự hạ thấp vị trí của mình khi tham gia chương trình nhảm nhí đó. Nhưng thực tế, chương trình này tính đến nay đã có 13,5 triệu lượt xem trên trang youtube. Và đó là cách Obama tiếp thị một hình ảnh khác của mình.

Ông Trump biết rõ và có thể cả Nhà Trắng hồi tháng 3.2014 cũng hiểu, rằng, đôi khi “sự vô lễ được cho phép” có thể biến thành lợi thế. Nó giúp người dân nhìn họ với cái nhìn khác so với phong thái “cứng nhắc” thông thường của chính khách; cho cảm giác rằng chính khách cũng “thích đùa” và khiến họ trở nên thiện cảm hơn trong mắt người dân, đặc biệt là giới trẻ.

Tác giả Norman Mailer trong cuốn “Hồ sơ tổng thống” xuất bản năm 1963 từng viết: “Chính trị là sự tính toán, nhưng chính trị cũng là sự khoa trương, đam mê và là ý tưởng đặc biệt để thổi bùng sức tưởng tượng của hàng triệu người”. Có thể khi đó ông Mailer không nghĩ tới những người như ông Trump, nhưng ông Trump là người phù hợp với quan điểm của ông Mailer. Ông Trump đã bày tỏ sự say mê, hoặc ít nhất là tỏ ra một cách thuyết phục rằng ông say mê về một số vấn đề, như việc trục xuất người Mexico phạm tội, ngăn cấm người Hồi giáo vào Mỹ, hủy bỏ chương trình Obamacare và “mang lại thứ gì đó tốt đẹp hơn”.

Trong cuốn “Nghệ thuật của đàm phán”, ông Trump viết: “Tôi thể hiện lại những tưởng tượng của người dân - và đó là một cách quảng bá rất hiệu quả”. Ông đánh trúng tâm lý của bộ phận lớn cử tri. Cho họ cái họ muốn. Điều này giải thích tại sao ông thu hút người dân, khiến họ bỏ phiếu cho ông, dù đôi khi đó không phải ý định nghiêm túc của họ.

Ông Trump không phải là chính khách, chưa từng có kinh nghiệm làm việc trong Chính phủ, nhưng vấn đề ở đây không phải liệu ông Trump có làm tốt hơn hay không, mà là người dân Mỹ đã chán nản và mệt mỏi với những gì giới chính khách hiện nay nói và làm. Họ cần tìm một người hoàn toàn khác lạ, không theo kiểu chính khách. Và đó là Donald Trump.

Đại biểu nhân dân