Đối đầu được báo trước

Liên minh đối lập MUD từng cam kết sẽ đem lại nhiều thay đổi choVenezuelasau 17 năm dưới chính quyền cánh tả. Chủ tịch Quốc hội mới, thuộc phe đối lập, Henry Ramos Allup, cho biết MUD quyết tâm tìm cách buộc Tổng thống Maduro phải từ nhiệm trước khi nhiệm kỳ của ông kết thúc vào năm 2019.

Mặc dù việc MUD giành đa số ghế tại Quốc hội đặt ra thách thức lớn đối với Tổng thống Maduro và công cuộc cải cách do PSUV thực thi trong gần hai thập niên qua, song trong hệ thống chính trị Venezuela, vai trò của Tổng thống khá lớn và không bị ảnh hưởng nhiều bởi cuộc bầu cử Quốc hội. Chủ tịch Quốc hội mãn nhiệm Diosdado Cabello nói: “Quốc hội có thể thông qua mọi điều luật mà họ muốn song Tổng thống mới là người phê chuẩn cuối cùng... Nếu giữa hai bên có bất đồng, Tổng thống có thể phủ quyết dự luật, hoặc chuyển cho Tòa án Tối cao”. Ông Maduro đã cam kết sẽ bảo vệ chương trình phúc lợi của “cuộc cách mạng” xã hội chủ nghĩa do người tiền nhiệm Hugo Chavez khởi xướng. Tuy nhiên, cử tri đã quay lưng với ông vì tình trạng kinh tế tồi tệ của đất nước, đẩy chính quyền cánh tả đương nhiệm đứng trước thách thức lớn chưa từng có. 

Phiên họp đầu tiên của Quốc hội diễn ra trong bầu không khí khá căng thẳng khi hai phe tiếp tục chỉ trích lẫn nhau. Thậm chí, nhiều nhà lập pháp trung thành với ông Maduro đã rời khỏi buổi Khai mạc Kỳ họp để phản đối việc các nhà lập pháp đối lập yêu cầu ân xá cho nhiều chính trị gia mà họ coi là tù nhân chính trị.

Các bước phòng bị

Trước khi Quốc hội mới tuyên thệ nhậm chức, Tổng thống Maduro đã tìm cách kiềm chế quyền lực của phe đối lập bằng việc ban hành sắc lệnh cho phép ông có quyền chỉ định Thống đốc Ngân hàng Trung ương. Điều này giúp hạn chế tầm ảnh hưởng của phe đối lập trong việc ban hành hoặc thay đổi các chính sách tiền tệ, một trong những yếu tố quan trọng tác động tới bối cảnh cuộc khủng hoảng hiện nay. Tổng thống Maduro còn tuyên bố sẽ yêu cầu Quốc hội thông qua kế hoạch kinh tế khẩn cấp mới, và nhiều người lo ngại đây sẽ lại là “mồi lửa” thổi bùng những tranh cãi chính trị mới. Ông cũng yêu cầu Tòa án Tối cao cấm 4 nghị sĩ - 3 người thuộc phe đối lập và 1 người ủng hộ chính quyền - nhậm chức do các nhân vật này vướng phải cáo buộc gian lận bầu cử. Việc tạm thời mất 3 ghế nghị sĩ khiến phe đối lập chỉ nắm giữ thế đa số 3/5 tại Quốc hội, tỷ lệ cho phép phe đối lập có quyền bãi nhiệm các vị trí bộ trưởng. Tuy nhiên, thiệt hại, ít nhất là trong ngắn hạn, là phe đối lập không hội đủ 2/3 số ghế Quốc hội cần thiết để tổ chức trưng cầu dân ý và triệu tập hội nghị để soạn thảo Hiến pháp mới.

Cần hợp tác để vượt qua thách thức

Sau hơn một thập kỷ phát triển dưới sự lãnh đạo của cố Tổng thống Hugo Chavez, kinh tếVenezuelađang phải đối mặt nhiều khó khăn.Venezuelalà một trong năm thành viên sáng lập Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) và dầu mỏ là mặt hàng xuất khẩu chiến lược, chiếm tới 96% nguồn thu ngoại tệ của đất nước. Do vậy, việc giá dầu lao dốc là thách thức không nhỏ với nền kinh tế nước này. Ước tính, khi giá dầu giảm 1 USD/thùng,Venezuelathất thu khoảng 720 triệu USD/năm. Kim ngạch xuất khẩu dầu từ đầu năm 2015 đến nay mới đạt khoảng 42,5 tỷ USD, thấp hơn nhiều con số 74 tỷ USD của năm 2014. Tình trạng khan hiếm lương thực, nhu yếu phẩm và tình trạng lạm phát ở mức cao (khoảng 80%) đang khiến cuộc sống của người dânVenezuelakhó khăn chồng chất. Dự trữ ngoại tệ củaVenezuelahiện chỉ đạt gần 15 tỷ USD, mức thấp nhất kể từ năm 2003.

Bên cạnh đó, tình hình chính trị của Venezuela cũng tiềm ẩn nhiều bất ổn, khi phe đối lập được sự hỗ trợ từ bên ngoài có những hành động chống phá, hạ thấp uy tín của Tổng thống đương nhiệm Nicolas Maduro và Chính phủ do PSUV lãnh đạo. Ngoài ra, một số vụ bạo lực xảy ra cũng khiến dư luận quan ngại, trong đó mới nhất là vụ lãnh đạo đảng Hành động Dân chủ đối lập bị sát hại khi đang tiến hành vận động tranh cử.

Những khó khăn cả về kinh tế và xã hội trên đang đặt công cuộc cải cách tiến bộ tại Venezuela trước một cuộc thử thách đầy cam go. Chính vì vậy, một số nhà phân tích cho rằng, thay vì tiếp tục tìm cách hạ bệ và chỉ trích lẫn nhau, Quốc hội do MUD kiểm soát và Chính phủ của PSUV cần hợp tác để vượt qua một loạt thách thức đang đặt ra.

Trong cuộc bầu cử 6.12.2015, PSUV cầm quyền chỉ giành được 46 ghế tại Quốc hội, trong khi liên minh đối lập MUD đã giành đa số ghế trong cuộc bầu cử, với 99/167 ghế. Đây là lần đầu tiên sau 17 năm liên tục, PSUV cầm quyền mất ưu thế đa số trong Quốc hội, bắt đầu làm việc từ tháng 1.2016, với nhiệm kỳ 5 năm.

Đại biểu nhân dân