Thách thức trong nước

Ông Norbert Roettgen, chính trị gia cấp cao trong đảng Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo (CDU) của Thủ tướng Merkel tiết lộ, bà Merkel sẽ tái tranh cử Thủ tướng và hành động như một nhà lãnh đạo có trách nhiệm. Các đồng minh của Thủ tướng cũng dự đoán bà sẽ tham gia cuộc bầu cử quốc gia vào mùa thu 2017, bất chấp tỷ lệ ủng hộ sụt giảm kể từ khi dòng người nhập cư số lượng lớn vào Đức năm ngoái. Hiện chưa chính thức công bố việc ra tranh cử, song bà Merkel dự định sẽ công bố tại đại hội đảng CDU vào tháng 12 tới. 

Dòng người tị nạn ồ ạt đổ vào Đức có thể đã giảm, song những lo ngại và căng thẳng mà nó gây ra xem ra vẫn còn rất lớn. Dự báo, đảng cầm quyền CDU sắp bước vào một năm bầu cử đầy khó khăn.

Đảng Xã hội Thiên chúa giáo (CSU) bang Bavaria trong liên minh cầm quyền của Thủ tướng Merkel đã khởi động mùa tranh cử năm tới trong kỳ Đại hội đảng ngày 4.11 vừa qua. Đây cũng là lần đầu tiên trong suốt 16 năm lãnh đạo đảng cầm quyền bà Merkel không có tên trong danh sách khách mời. Dấu hiệu này cho thấy, chính sách mở cửa cho người di cư của bà Merkel tạo điều kiện cho gần 900.000 người xin tị nạn tới Đức hồi năm ngoái, gây ra một làn sóng giận dữ kéo dài. Lúc đỉnh điểm, Thủ tướng Đức đã phải hứng chịu một bài chỉ trích kéo dài gần 15 phút của lãnh đạo CSU, Thủ hiến bang Bavaria Host Seehofer.

Mặc dù việc mở cửa cho người tị nạn được nhiều người hoan nghênh, song cũng gây quan ngại sâu sắc và làm tăng thanh thế cho đảng cánh hữu mới thành lập - đảng dân túy “Sự lựa chọn vì nước Đức” (AfD). Công khai phản đối người di cư và Hồi giáo, AfD đang nổi lên là nhân tố gây bất ngờ trong kỳ bầu cử vào tháng 9.2017.

Tỷ lệ người ủng hộ bà Merkel đã tăng trở lại khi số lượng người di cư giảm xuống do Đức siết chặt các quy chế tị nạn, với mức dự kiến cho cả năm nay chỉ khoảng 300.000 người nhập cư. Theo điều tra của hãng DeutschlandTrend, tỷ lệ ủng hộ bà Merkel hồi tháng 9 đã giảm xuống mức thấp nhất trong vòng 5 năm qua song hiện đã đạt trở lại mức 54%. Chuyên gia Oskar Niedermayer của trường Đại học Tự do ở Berlin nói: “Bà Merkel đã suy yếu song vẫn đứng hàng đầu, không ai trong phe bảo thủ có thể sánh với bà”. Theo chuyên gia chính trị học này, xu hướng cho thấy cuộc khủng hoảng người di cư đang dần không còn là vấn đề cấp bách đối với các cử tri nữa. Vì vậy, đảng CDU có thể vẫn là mạnh nhất. Tuy nhiên, ông cảnh báo, nhiều điều có thể xảy ra trong một năm tới.

Khó khăn từ châu Âu

Trên bình diện châu Âu, khó khăn đối với bà Merkel là không nhỏ. Lâu nay, “bà đầm thép” này đại diện cho chính sách khắc khổ của Đức và việc mở cửa biên giới châu Âu. Hai chính sách đó đang trở thành lý do để các đảng phái theo chủ nghĩa dân túy gia tăng chỉ trích, kích động tinh thần dân tộc trỗi dậy trên khắp EU. Giới chức tại một số quốc gia thuộc châu lục thậm chí còn cho rằng, chính những chính sách này đã tác động tới tâm lý cử tri Anh, khiến họ quyết định bỏ phiếu rời EU.

Gần một thập kỷ qua, bà Merkel luôn là người định hướng cho châu Âu, từ phản ứng của khối được đưa ra tại Berlin trước cuộc khủng hoảng đồng euro, cho tới thỏa thuận Minsk để ổn định tình hình tại miền Đông Ukraina và Hiệp ước EU - Thổ Nhĩ Kỳ nhằm hạn chế dòng người nhập cư vào châu Âu năm 2015. Tuy nhiên, Hội nghị Thượng đỉnh EU tại Bratislava vừa qua đã cho thấy, chính những vấn đề mà nhà lãnh đạo Đức phải đối mặt trong nước đang làm xói mòn ảnh hưởng của bà trên trường quốc tế. Một cựu quan chức EU từng hợp tác chặt chẽ với bà trong suốt cuộc khủng hoảng khu vực đồng euro cho biết: “Từ kết quả cuộc khủng hoảng người di cư, bà Merkel đang nhận ra rằng không có nhiều người ủng hộ mình ở châu Âu. Và bà cần những người bạn và các đồng minh trong rất nhiều vấn đề khác”. Ông cho biết, không thấy ai trong số các thành viên CDU, hay tại Đức và châu Âu đủ sức thay thế Thủ tướng Đức đương nhiệm. Tuy nhiên, ông dự đoán sự phản đối nhằm vào nhà lãnh đạo này sẽ tiếp tục gia tăng.

Một phép thử khác đối với bà Merkel và EU đó là Brexit. Sau cuộc trưng cầu ý dân ở Anh hồi tháng 6.2016, bà có thêm ưu tiên là tìm kiếm thỏa thuận với London. Tuy nhiên, chính trị gia này phải đối mặt với các chỉ trích mạnh mẽ, nhất là từ Pháp, nước đã cam kết sẽ khiến người Anh phải trả một giá đắt vì đã chọn Brexit. Quan hệ Berlin - Paris trong hàng thập kỷ qua là động lực của sự hội nhập châu Âu, nay có thể sẽ là nhân tố giúp khối tìm cách đương đầu với nguy cơ tan rã. Mối quan hệ đó cũng có thể giúp xác định được xem liệu bà Merkel còn có thể tiếp tục đóng một vai trò quan trọng trong việc xây dựng chính sách ở châu Âu hay sẽ trở thành một nhân vật ít tiếng nói và bị cô lập hơn. Ông Hollande sẽ rời vị trí lãnh đạo vào đầu năm 2017. Nếu người thay thế ông là Alain Juppé, cựu Thủ tướng có tư tưởng ôn hòa, nhiều khả năng bà Merkel sẽ tái thiết lập một mức độ đồng thuận và hướng đi mới cho châu Âu. Cựu quan chức EU giấu tên nói trên cho rằng: “Nếu như bà Merkel tái đắc cử và ông Juppé giành chiến thắng, Đức và Pháp có thể một lần nữa trở thành đầu tàu của châu Âu”.

Trong thời gian khủng hoảng, lịch sử cho thấy một Merkel đầy bản lĩnh, luôn vượt qua mọi khó khăn. Mỗi khi có khủng hoảng, bà luôn bị đánh giá sẽ thất bại, nhưng lại luôn đứng dậy được. Từ Brexit cho đến khủng hoảng khối châu Âu, bà luôn chiếm được sự tin tưởng. Đây cũng là lý do để tin rằng Thủ tướng Đức vẫn ở “chiếu trên”.

Đại biểu nhân dân