Tổng thống Kazakhstan Nazarbaev đang có kế hoạch tiến hành sửa đổi Hiến pháp, theo đó ông sẵn sàng san sẻ một phần quyền lực của Tổng thống cho Chính phủ và Quốc hội. Ông Nazarabaev từng tuyên bố công khai vấn đề này tại cuộc gặp lãnh đạo các nước SNG. Từ khi thành lập (tháng 12.1991) đến nay,Kazakhstantheo chế độ Cộng hòa Tổng thống với cấu trúc quyền lực theo chiều dọc rất vững chắc. Tuy nhiên, với đà lớn mạnh của tầng lớp trung lưu, đã đến lúc cần phải giảm bớt quyền lực của Tổng thống và trao quyền nhiều hơn cho Chính phủ và Quốc hội.

Nhà lãnh đạo Kazakhstan khẳng định công tác chuẩn bị cho việc phân chia lại quyền lực đang được xúc tiến và trong tương lai bộ máy nhà nước sẽ được cải cách từ trên xuống dưới theo hướng bảo đảm cơ hội thăng tiến bình đẳng cho tất cả những người có năng lực, thay vì bổ nhiệm theo mối quan hệ như hiện nay. Đồng thời, ông cũng nhấn mạnh quá trình cải cách sẽ diễn ra công khai, minh bạch với việc cho phép người dân và các tổ chức xã hội được tiếp cận thông tin tối đa. Trong khi đó, vấn đề ngân sách cũng sẽ được quyết định công khai ở tất cả các cấp.

Hơn 20 năm kể từ khi tuyên bố độc lập, dưới sự chèo lái của Tổng thống Nazarabaev, Kazakhstan đã đạt được thành tựu nhiều mặt: chính trị - xã hội ổn định, các sắc tộc và tôn giáo chung sống hòa hợp, kinh tế phát triển vượt bậc, trở thành một quốc gia giàu có, thịnh vượng và ổn định nhất khu vực Trung Á. Hiện nay, khi tầng lớp trung và thượng lưu đã lớn mạnh, họ mong muốn có sự thay đổi, được tham gia vào công việc hoạch định chính sách, điều hành quản lý nhà nước. Đây là một đòi hỏi khách quan, và nếu đáp ứng được yêu cầu này sớm thì quá trình chuyển giao quyền lực sẽ diễn ra êm thấm và tránh được các hiệu ứng phụ không mong muốn.

Trước thềm cuộc bầu cử Tổng thống trước thời hạn cuối tháng 4 vừa qua, lần đầu tiên ông Nazarabaev đề cập khả năng tiến hành cải cách Hiến pháp. Ông cũng cho biết quá trình này sẽ diễn ra từng bước, phù hợp với kết quả cải cách thể chế và nền kinh tế. Hiện chính quyềnKazakhstanvẫn chưa có bước đi thực tế nào để triển khai kế hoạch này, mới dừng lại ở lời tuyên bố để thăm dò phản ứng của dư luận xã hội trước khi hành động cụ thể.

Giới chuyên gia cho rằng mô hình quyền lực thích hợp nhất choKazakhstanlà thể chế “Cộng hòa Nghị viện - Tổng thống” với một nghị viện có quyền lực mạnh mẽ. Chính quyền ông Nazarabaev kỳ vọng rằng một cơ quan lập pháp mạnh sẽ trở thành nền tảng vững chắc bảo đảm cho việc cải cách thành công cả hệ thống hành chính nhà nước. Tuy nhiên, cũng có một vấn đề đặt ra là quốc hội chỉ thực sự mạnh khi có cạnh tranh chính trị và độc lập tương đối với chính quyền hành pháp. Trong khi đó, đa số ghế trong Quốc hội hiện nay thuộc về đảng Nur Otan (Tổ quốc tươi sáng) thân Tổng thống.

Ngoài ra, Kazakhstan cũng đang đứng trước sự lựa chọn khá khó khăn là tiến hành cải cách Hiến pháp trước hay bầu Quốc hội trước, rồi tiếp đó mới chuyển giao quyền lực? Câu trả lời đến nay vẫn bỏ ngỏ, và cũng vì thế nhất cử nhất động trên chính trường quốc gia được mệnh danh là “trái tim” của lục địa Á -Âu này được theo dõi sát sao.

Người đại biểu nhân dân