Gia tăng bạo lực nhằm vào người di cư

Bà Aneta Moura, một người gốc Hy Lạp di cư sang Thụy Điển cách đây 43 năm, hiện đang sống tại một khu phố nhỏ ở vùng ngoại ô Rosengard, thành phốMalmolớn thứ ba của quốc gia Bắc Âu này. Cụ bà 81 tuổi này cho biết, những người dân bản xứ cuối cùng đã rời khỏi đây sau khi người di cư đến và trên đường phố chỉ toàn thanh niên di cư.

Kể từ khi cuộc khủng hoảng người di cư tại châu Âu bùng phát cho tới nay, Thụy Điển đã tiếp nhận hàng chục nghìn người tị nạn. Các vấn đề xã hội đã nảy sinh và tạo ra hố sâungăn cách trong xã hội nước này. Tuy nhiên, tại nhiều thị trấn như Munkedal hoặc các khu vực có cộng đồng dân cư thiểu số sinh sống, những người di cư phải đối mặt với không ít hiểm nguy, thậm chí là cả tính mạng. Nhiều người di cư lưu trú tại quốc gia này đang sống trong lo sợ trước hàng loạt vụ tấn công nhằm vào các trung tâm tiếp nhận người tị nạn chưa có dấu hiệu ngừng lại, trong đó nhiều vụ tấn công chưa tìm ra thủ phạm.

Mustafa, sinh viên ngành máy tính đến từ Dải Gaza, hiện đang lưu trú tại trung tâm tiếp nhận người tị nạn Munkedal, nằm sâu trong rừng và giữa các vùng nông nghiệp ở phía Tây Nam Thụy Điển cho biết: “Ngày đầu tiên đến đây, tôi cảm thấy thật thoải mái và an toàn, nhưng đến hôm sau ngôi nhà đã bị phóng hỏa giữa đêm”. Tại thời điểm bị phóng hỏa, ngôi nhà này là nơi lưu trú của 14 người chờ xin tị nạn. Sau vụ tấn công trên, những người tị nạn ở trong ngôi nhà này phải đi lục soát khắp khu vực xung quanh vào mỗi đêm, khi nhiệt độ ngoài trời xuống gần 0 độ C, để chắc chắn rằng không có những kẻ quá khích âm mưu đốt phá nơi ở của họ. Đây chỉ là một trong rất nhiều vụ tấn công xảy ra ở các trung tâm tiếp nhận người tị nạn đang có xu hướng gia tăng ở Thụy Điển.

Do lo ngại về các vụ tấn công, Cơ quan Di trú Thụy Điển phải áp dụng chính sách giữ bí mật về thông tin địa chỉ của các trung tâm tiếp nhận người tị nạn mới, nơi người di cư tạm thời lưu trú trong khi chờ hồ sơ xin tị nạn được xét duyệt. Tuy nhiên, các trung tâm này còn đối mặt với việc thiếu nhân viên an ninh và luôn trong tình trạng quá tải. Các công ty cung cấp dịch vụ an ninh ở Thụy Điển đang ra sức hỗ trợ lực lượng cảnh sát địa phương, vốn luôn trong tình trạng thiếu nhân sự và quá tải công việc, nhằm bảo vệ các trung tâm tiếp nhận người tị nạn.

Phép thử với giá trị cốt lõi

Mặc dù các vụ tấn công và phóng hỏa nhằm vào các trung tâm tiếp nhận người tị nạn không hiếm xảy ra ở nhiều quốc gia châu Âu khác, trong đó có Đức, song những vụ việc vừa qua ở Thụy Điển này đang tác động mạnh tới tâm lý người dân nước này, vẫn luôn coi Thụy Điển như biểu tượng của lòng khoan dung châu Âu. Thủ tướng Thụy Điển thuộc phái trung tả Stefan Lofven tuyên bố: “Đây không phải là một Thụy Điển mà chúng ta biết, cũng không phải là một Thụy Điển mà tôi luôn tự hào”.

Người di cư đến đồng nghĩa với người dân địa phương mất việc làm và những mâu thuẫn nảy sinh do khác biệt về văn hóa, tôn giáo, ngôn ngữ. Đây cũng chính là những rào cản đối với sự hòa nhập xã hội của người nhập cư. Tâm lý bài người di cư đã trở thành một trong những vấn đề gây nhiều quan ngại nhất trong xã hội Thụy Điển, đất nước trong nhiều thập kỷ qua luôn tự hào với lý tưởng chủ nghĩa bình quân cũng như việc không có lao động phổ thông, nhằm xây dựng một xã hội đẳng cấp. Giờ đây, người dân và giới hoạch định chính sách Thụy Điển phải đối diện với thực tế là người nhập cư đang dần trở thành một lực lượng không nhỏ trong xã hội và thị trường lao động. Hơn nữa, việc nhiều người di cư không được giáo dục, thậm chí mù chữ, có thể làm ảnh hưởng tới thị trường lao động chất lượng cao lâu nay của Thụy Điển. Số liệu thống kê cho thấy, hơn nửa số người tị nạn tại Thụy Điển vẫn thất nghiệp sau 7 năm đến nước này và cũng chỉ có 60% người tìm được việc sau 15 năm định cư.

Ông Andreas Bergh, giáo sư kinh tế tại Đại học Lund, thừa nhận: “Những gì chúng tôi từng cho là tốt cho Thụy Điển như xóa bỏ công việc giản đơn, thì giờ đây lại là thách thức lớn nhất khi không thể tạo công ăn việc làm cho người di cư, khiến họ khó gia nhập thị trường việc làm”. Việc người di cư thất nghiệp và bị gạt ra bên lề xã hội đi ngược lại mục tiêu cao cả của Thụy Điển là tạo cơ hội bình đẳng cho tất cả mọi người, đồng thời gây sức ép lên quỹ an sinh xã hội khi phải hỗ trợ người thất nghiệp, người di cư...

Vấn đề người di cư còn đe dọa hình ảnh đất nước Thụy Điển khoan dung. Trong các cuộc khảo sát trên phạm vi toàn cầu, Thụy Điển luôn đứng đầu danh sách quốc gia có lòng khoan dung. Tuy nhiên, những gì đang xảy ra cho thấy sự bao dung với các nền văn hóa có thể là một trong những nguyên nhân dẫn tới nạn phân biệt chủng tộc. Aje Carlbom, chuyên gia nhân loại học tại Đại học Malmo, sống ở Rosengard, đã chỉ trích chính sách đa văn hóa của Chính phủ đã khuyến khích người di cư giữ bản sắc văn hóa tại nước khác và không chịu hòa nhập với văn hóa của nước sở tại. Điều này cản trở sự thấu hiểu và chia sẻ giữa các nền văn hóa và sắc tộc khi không có sự giao thoa.

Dự kiến trong năm nay, Thụy Điển sẽ đón tiếp con số kỷ lục lên tới 190.000 người tị nạn. Dân số Thụy Điển hiện hơn 10 triệu người, song quốc gia này đã đón tiếp số lượng người xin tị nạn nhiều hơn mọi quốc gia khác thuộc Liên minh châu Âu (EU). Tuy nhiên, những vấn đề liên quan tới người di cư đang khiến chính sách mở cửa mà Thụy Điển theo đuổi đối mặt với không ít áp lực, nhất là từ phía đảng Dân chủ Thụy Điển, một trong ba chính đảng lớn nhất ở Thụy Điển có ảnh hưởng không nhỏ trong Nghị viện và có tư tưởng phản đối nhập cư.

Đại biểu nhân dân