Tất cả các ứng cử viên cho cuộc bầu cử Tổng thốngPhilippinesvào đầu tháng 5 tới đều muốn tăng cường thương mại với Trung Quốc và tranh thủ sự hỗ trợ của nước này trong quá trình cải thiện hạ tầng cơ sở trong nước. Tuy nhiên, không có ứng viên nào đưa ra quan điểm bị coi là “yếu mềm” trước những đòi hỏi về chủ quyền của Trung Quốc tại Biển Đông. Nhận định về vấn đề này, ông Richard Javad Heydarian, một chuyên gia an ninh tại Đại học De La Salle ở Thủ đô Manlia cho rằng: “Dường như đang có một ngọn giáo lớn nhằm vào Trung Quốc”.

Không phải “ao nhà” của Trung Quốc

Thượng nghị sĩ Grace Poe tuyên bố, Biển Đông không phải là “ao nhà” của Trung Quốc, và tuyên bố nếu thắng cử, bà sẽ bảo đảm rằng ngư dân Philippines hoàn toàn được đánh bắt cá tự do ở vùng biển thuộc chủ quyền của Philippines mà không sợ Bắc Kinh ức hiếp. Chính quyền mới cũng sẽ cung cấp đủ tàu tuần tra cho lực lượng bờ biển Philippines (PCG) để trợ giúp ngư dân, cùng với đó là hỗ trợ của nhà nước lắp đặt thiết bị thông tin liên lạc trên tàu cá - đó là câu trả lời của nữ ứng cử viên này trước câu hỏi của một ngư dân ở Pangasina, người bị tàu Hải cảnh Trung Quốc “hăm dọa” khi đánh cá ở vùng đặc quyền kinh tế của Philippines. Bên cạnh đó, bà Poe cũng bày tỏ sẽ yêu cầu các đồng minh củaManila“chứng tỏ” họ là bạn bè thực sự củaPhilippinesvà hỗ trợ nước này. “Chúng ta có thể kêu gọi (các đồng minh nước ngoài) giúp đỡ mà không bị mất chủ quyền. Nhưng chúng ta cũng phải chiến đấu để bảo vệ lãnh thổ”, bà nói.

Cùng quan điểm trên, nữ nghị sĩ Miriam Defensor-Santiago nhìn nhận các công cụ thực thi pháp luật không chỉ giúp khẳng định quyền đánh bắt cá của Philippines ở vùng biển thuộc chủ quyền của nước này, mà còn có khả năng chấm dứt xung đột. “Nếu như họ hiện diện trong vùng biển của chúng ta và lấy đi nguồn cá, tôi yêu cầu sự có mặt của lực lượng PCG và lệnh ném bom (các tàu này)”, bàSantiagobày tỏ. Tuy nhiên, nữ nghị sĩ vẫn đề cao đối sách ngoại giao khi nói rằng Philippines cần phải thảo luận với Trung Quốc, nói để Bắc Kinh hiểu rằng dư luận thế giới luôn đứng sau ủng hộ Manila trước những yêu sách phi lý của Trung Quốc về “đường chín đoạn”.

Sẽ có chính sách hỗ trợ ngư dân

Trong số các ứng cử viên, Phó Tổng thống Philippines Jejomar Binay được coi là người có quan điểm muốn nhanh chóng xây dựng lại mối quan hệ với Trung Quốc nhất. Trong một bài phát biểu hồi năm ngoái, ông Jejomar Binay từng thừa nhận: “Trung Quốc có tiền và chúng tôi cần vốn”. Tuy nhiên, trước sự bất bình của người dân với những động thái gần đây của Trung Quốc, ông cho biết, nếu trở thành Tổng thống, ông trước tiên sẽ đàm phán với Trung Quốc để ngư dânPhilippinestự do đánh cá ở Biển Đông. Cùng với tiến trình đàm phán này, chính quyền sẽ có hình thức hỗ trợ ngư dân: “Tôi hiểu nỗi vất vả mà các bạn phải chịu đựng… Nhưng trong khi diễn ra đàm phán, tôi sẽ thúc đẩy để bảo đảm các bạn sẽ được cung cấp tài chính đề có thể duy trì cuộc sống”.

Xây dựng hạm đội tàu chiến mới

Trong khi nhấn mạnh chiến tranh với Trung Quốc không phải là lựa chọn, ứng cử viên Rodrgigo Duterte, Thị trưởng thành phố Davao cho rằng, Philippines có khả năng đạt được thỏa thuận với Trung Quốc, song đầu tiên, Bắc Kinh cần phải chấm dứt các hoạt động “bắt nạt” ngư dân Philippines và cần phải chấp nhận rằng lãnh thổ trong khu đặc quyền kinh tế của Philippines là “tài sản của nước này”. Ông cũng tin tưởng Manila sẽ giành thắng lợi trong vụ kiện Trung Quốc ra Tòa Trọng tài thường trực và nếu Bắc Kinh không tuân thủ phán quyết này, ông Duterte tuyên bố sẽ bay ra bãi cạn Scarborough/Hoàng Nham hiện bị Trung Quốc chiếm đóng thực tế và đích thân tuyên bố chủ quyền tại đây. “Các bạn biết đấy, từ lâu tôi đã có tham vọng trở thành người hùng. Nếu như tôi bị chết tại đó, thì ở đây xin các bạn hãy nhỏ lệ vì tôi”, nhân vật được ví là “Donald Trump” của Philippines bày tỏ.

Về kế hoạch cho quân đội, Thị trưởng Duterte cho biết một hạm đội tàu chiến mới sẽ được xây dựng để tuần tra trên các khu vực biển của nước này. Tuy nhiên, ông cũng cho biết quân độ Philippines sẽ tập trung xử lý các vấn đề trong nước, đồng thời khẳng định sẽ đập tan các nhóm cực đoan ở miền Nam như nhóm Abu Sayyaf.

Giải quyết tranh chấp qua cơ chế pháp lý

Cuối cùng, ứng cử viên Manuel Roxas II, Bộ trưởng Nội vụ Philippines, người nhận được sự ủng hộ của Tổng thống Aquino, cam kết sẽ tiếp tục thúc đẩy những nỗ lực của nước này trong quá trình giải quyết các vấn đề với Trung Quốc qua các cơ chế pháp lý. Lấy ví dụ về sự tham gia của Philippines trong dự án Ngân hàng đầu tư cơ sở hạ tầng châu Á (AIIB), một sáng kiến của Trung Quốc, ông Manuel Roxas cho rằng chính quyền của Tổng thống Aquino đã đạt được sự đồng thuận với Trung Quốc ở một số vấn đề. Và nếu trúng cử Tổng thống, ông Roxas cam kết sẽ tiếp tục theo đuổi “các cơ hội phát triển và kinh tế” với Trung Quốc. Bên cạnh đó, ông cũng cam kết sẽ có hỗ trợ thường trực đối với cư dân nước này đang bị các tàu của Trung Quốc “đe nẹt” tại vùng đặc quyền kinh tế.

Mối quan hệ Trung Quốc -Philippinesđã trở nên căng thẳng dưới thời Tổng thống sắp mãn nhiệm Benigno Aquino III. Trong thời gian cầm quyền, ông Aquino luôn theo đuổi chiến lược củng cố sức mạnh cho quân đội nước này, cũng như tăng cường quan hệ với Mỹ và các đồng minh trong khu vực. Tháng trước, Nhật Bản đã đồng ý choPhilippinesthuê máy bay để tiến hành tuần tra trên Biển Đông. Trước đó, Tổng thống Aquino cũng nhất trí đệ đơn kiện những đòi hỏi về chủ quyền của Trung Quốc tại Biển Đông lên Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) ở La Hay (Hà Lan), cũng như có nhiều phát biểu mạnh mẽ nhằm vào Bắc Kinh.

Đại biểu nhân dân