Kinh tế bị lãng quên

Có lẽ vì kinh tế Mỹ đã phục hồi 7 năm sau cuộc đại khủng hoảng tài chính 2008 - 2009 cho nên trong các chương trình vận động tranh cử của các ứng cử viên tổng thống, vấn đề này đều bị cả hai phía đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa xếp vào hàng thứ yếu. Nước Mỹ sau gần hai nhiệm kỳ của Tổng thống Barack Obama tạm thời được xem như một “ốc đảo bình yên”, với tỷ lệ tăng trưởng kinh tế 2,4% trong năm 2015; tạo thêm được 2,7 triệu việc làm trong năm qua. Do vậy, cho đến nay, các ứng cử viên tổng thống muốn kế nhiệm ông Barack Obama vẫn chưa “trình làng” chính sách kinh tế cho nhiệm kỳ 4 năm sắp tới. Và có thể do vậy, điều kỳ diệu sẽ chưa xuất hiện.

Cử tri lưỡng lự

Nhiều người cho rằng sau 8 năm đảng Dân chủ cầm quyền, đảng Cộng hòa có hy vọng nhiều hơn. Tuy nhiên, tình hình hiện nay đã khác. Lực lượng bị coi là thiểu số về màu da hay giới tính nay có thế lực hơn và họ thường bỏ phiếu cho đảng Dân chủ. Trong khi đó, số cử tri da trắng, ngoan đạo và trọng kỷ cương đã giảm bớt.

Đa số cử tri không còn tin tưởng vào các chính khách chuyên nghiệp, dù họ đã từng có kinh nghiệm và thành tích, như đã làm thống đốc tiểu bang. Người dân hiện tìm đến các chính trị gia có vẻ thiếu chuyên nghiệp nhưng lại đưa ra được các khẩu hiệu hấp dẫn. Đảng Cộng hòa còn có đặc tính chung là bên cạnh việc thiếu tinh tế trong cách diễn giải chương trình hành động, họ còn tranh luận gay gắt về các lập trường cá nhân nên tạo ra một hình ảnh không đáng tin cậy.

Còn về phía đảng Dân chủ, sự khác biệt giữa hai ứng cử viên đang dẫn đầu là bà Hillary Clinton và Thượng nghị sĩ Bernie Sanders cũng là yếu tố bất ngờ của cuộc tranh cử. Bernie Sanders là người không có thành tích gì ngoài lập trường cực tả, và trước đây còn gần với tư tưởng Cộng sản, mà nay vẫn được hơn 40% thành viên đảng Dân chủ ủng hộ. Trái lại, dù giữ được ưu thế vì nổi tiếng từ hơn 20 năm nay và được sự hậu thuẫn của đa số các cơ quan truyền thông chính thống, song bà Clinton lại có quá nhiều “tỳ vết” trong lý lịch. Tuy nhiên, xem ra đảng Dân chủ vẫn có lợi thế hơn đảng Cộng hòa, ít nhất là trong khả năng tập trung lá phiếu.

Nội bộ Cộng hòa phân hóa

Các chủ đề chính thường được đề cập trong các cuộc tranh luận của ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng hòa thường là chương trình chăm sóc sức khỏe, chính sách nhập cư và chính sách đối ngoại của Mỹ. Hiện tỷ phú Donald Trump đang dẫn dầu danh sách ứng cử viên tiềm năng của đảng Cộng hòa khi dành chiến thắng tại 3 bang (New Hampshire, Nevada và South Carolina) trong tổng số 4 bang đã bầu cử sơ bộ, với số phiếu cách biệt tương đối so với các đối thủ trong đảng. Vấn đề là các ứng cử viên đảng Cộng hòa nhiều hơn gấp đôi của đảng Dân chủ khiến khả năng tập trung lá phiếu đại biểu cho ứng cử viên đảng này không cao. Hiện đảng Dân chủ có 2 ứng cử viên tổng thống đang chạy đua, trong khi đảng Cộng hòa có tới 5 người. Và họ cần phải tốn công sức để loại bỏ đối thủ trong đảng của mình trước khi “so găng” với đối thủ của chính đảng khác.

Cuộc “so găng” chưa tới

Dù gì thì đại diện chính thức của hai đảng Dân chủ và Cộng hòa mới là người phải làm điều quan trọng: ngồi được vào chiếc ghế tổng thống tại Nhà Trắng. Hiện bà H.Clinton và ông Trump đều đạt được những thành tựu có phần nào đó giống nhau, cùng chiến thắng ở 3 trong 4 bang đã bầu cử sơ bộ, cả hai đều giành thế áp đảo so với các ứng cử viên đối thủ trong đảng của mình. Nhưng vẫn chưa có gì cho thấy sự xuất chúng từ các ứng cử viên của cả hai đảng.

Chỉ thấy rõ là họ đã bắt đầu công kích nhau, ví dụ như trong bài phát biểu chiến thắng ở bang Nam Carolina mới đây, bà H.Clinton nói: “Bất chấp những gì các bạn nghe thấy, chúng ta không cần phải đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại. Nước Mỹ chưa bao giờ ngừng vĩ đại”. Mặc dù không đề cập đến tên của ông Donald Trump, song rõ ràng bà H.Clinton đang “châm chọc” khẩu hiệu tranh cử của ông, đó là “Đưa nước Mỹ trở lại vĩ đại”. 

Cuộc tranh cử tổng thống giữa ông Trump và bà H.Clinton sẽ là tiêu biểu cho cuộc đối đầu giữa hai người trong và ngoài giới tinh hoa chính trị trên chính trường Mỹ. Vì vậy, có lẽ ngày “Siêu thứ Ba” chưa hẳn sẽ tạo ra điều kỳ diệu như những gì mà cử tri Mỹ và thế giới mong đợi. Điều kỳ diệu sẽ nằm ở ngày tổng tuyển cử 8.11 tới.

Đại biểu nhân dân