Thắng lợi mang tính biểu tượng

Ủy ban Bầu cử Trung ương Belarus đã công bố danh sách 110 ứng cử viên trúng cử trong cuộc bầu cử Quốc hội vừa qua. Trong đó, Tổng thống Lukashenko đã tái trúng cử vào Quốc hội với số phiếu lên đến 83,49%. Phe đối lập chỉ giành hai ghế trong Quốc hội khóa mới, là bà Anna Konopatskaya và bà Yelena Anisim, lần lượt là thành viên đảng Dân sự liên minh và Xã hội Ngôn ngữ Belarus.

Theo các nhà quan sát, kết quả này của phe đối lập mang tính biểu tượng, bởi lần đầu tiên trong vòng 20 năm qua, lực lượng này giành ghế trong Quốc hội. Mặc dù, sự hiện diện của phe đối lập trong cơ quan lập pháp Belarus sẽ không làm thay đổi bức tranh toàn cảnh nền chính trị nước này, nhưng cho thấy chính quyền Minsk sẵn sàng có những điều chỉnh thực tế, trước hết nhằm phục vụ bộ máy cầm quyền, sau đó là bảo vệ lợi ích quốc gia.

Trong cuộc bầu cử vừa qua, khoảng 500 ứng cử viên tranh cử vào 110 ghế Quốc hội. Theo Bộ Ngoại giao Belarus, hàng trăm quan sát viên quốc tế đã tham gia giám sát cuộc bầu cử này, trong đó có 333 quan sát viên của Cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG), khoảng 400 quan sát viên thuộc Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE), 19 người từ Hội đồng Nghị viện châu Âu. Các ý kiến đánh giá nhất trí rằng, cuộc bầu cử đã diễn ra minh bạch, không có sai phạm nghiêm trọng và Belarus đã thực hiện đúng các cam kết dân chủ của mình.

Chuyển hướng thực dụng

Belarus đang phải đối mặt với khó khăn kinh tế do chịu ảnh hưởng từ tình hình kinh tế sa sút của Nga - đối tác thương mại chủ chốt chiếm 40% kim ngạch xuất khẩu của Minsk. Năm ngoái, kinh tế Belarus đã suy giảm 3,9%. Theo thăm dò dư luận, gần một nửa số người Belarus đổ lỗi cho Tổng thống về các vấn đề kinh tế trong nước hiện nay. Kể từ cuộc bầu cử tháng 10 năm ngoái, uy tín của ông Lukashenko giảm gần 20% xuống còn 27,3%. Trước đó, vào thời điểm tháng 9 năm ngoái, ngay trước thềm cuộc bầu cử tổng thống, tỷ lệ người được hỏi ủng hộ ông Lukashenko là 45,7%. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sự suy giảm uy tín của Tổng thống đương nhiệm Belarus là do người dân mất niềm tin vào nhà lãnh đạo.

Điều đáng nói là người dân Belarus không đổ lỗi những khó khăn hiện nay cho tác động bên ngoài. Gần 50% cho rằng khủng hoảng trong chính phủ đã làm tình hình kinh tế- xã hội của đất nước xấu đi. Tỷ lệ này tại thời điểm bầu cử tổng thống là 40%. Trong khi đó, số người đổ lỗi cho Tổng thống làm đất nước rơi vào khủng hoảng kinh tế là 34% tại thời điểm tháng 9.2015, và tăng lên 47% tại thời điểm hiện nay. Tuy nhiên, người dân Belarus lại không ủng hộ các nhà lãnh đạo phe đối lập, khi chỉ 6,9% tín nhiệm (cao nhất trong các cuộc thăm dò) dành cho bà Tatiana Karatkevich - cựu ứng cử viên đối lập cực đoan.

Nghiên cứu của IISEPS cũng cho thấy, dù vẫn đứng về phía Nga, song Belarus đã ít nhiều bị ảnh hưởng bởi châu Âu. Chỉ 24,8% ủng hộ mối liên kết với Nga trong khi có tới 52,4% chống lại chủ trương này. Tỷ lệ này tháng 12.2015 lần lượt là 29,7% ủng hộ và 51,5% không ủng hộ. Trong khi đó, Nga - đồng minh lớn của Belarus - cũng đang gặp nhiều khó khăn do lệnh trừng phạt của phương Tây liên quan tới cuộc xung đột tại miền Đông Ukraine.

Trong bối cảnh như vậy, chính quyền Minsk đã có những điều chỉnh khôn khéo khi mở cánh cửa hẹp cho phe đối lập tham gia Quốc hội, nhằm gây dựng bầu không khí hòa hợp và tạo ra hình ảnh mới mẻ về một Belarus đang trên đường củng cố dân chủ.

Bên cạnh đó, quan hệ giữa Belarus và phương Tây đã có nhiều cải thiện sau cuộc bầu cử tổng thống năm ngoái. Tháng 2 vừa qua, Liên minh châu Âu (EU) đã dỡ bỏ các lệnh cấm vận chống Belarus. Cũng không thể bỏ qua vai trò trung gian hòa giải tích cực của Minsk trong cuộc khủng hoảng Ukraine. Với nhiều chuyên gia, cuộc bầu cử Quốc hội ở Belarus mang màu sắc đối ngoại nhiều hơn đối nội, nhằm đổi lấy những khoản vay của cộng đồng quốc tế, trong đó có 3 tỷ USD từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). 

Đại biểu nhân dân