Hai xã hội trong lòng Argentina

Cuộc bầu cử đã khép lại 3 tháng đấu đá quyết liệt giữa các ứng cử viên với thắng lợi thuộc về Liên minh trung hữu “Thay đổi” đối lập, nhưng dường như chưa khép lại sự chia rẽ trong lòng xã hội Argentina.

Đây là lần đầu tiên trong lịch sử Argentina, các cử tri phải đi bỏ phiếu vòng hai để bầu ra Tổng thống nắm quyền điều hành quốc gia có nền kinh tế lớn thứ 3 Mỹ Latin trong vòng 4 năm tới. Kết quả bầu cử cho thấy, ông Mauricio Macri thuộc Liên minh trung hữu “Thay đổi” đối lập đã giành chiến thắng với cách biệt vỏn vẹn 2,9% số phiếu so với đối thủ Daniel Scioli, ứng cử viên Liên minh cánh tả Mặt trận vì Thắng lợi cầm quyền (FpV). Cách biệt khiêm tốn này đã đủ nói lên sự chia rẽ trong xã hội Argentina.  

Một nữ sinh viên, 23 tuổi cho biết, cô đã khóc cả đêm vì kết quả bầu cử. Bên cạnh cô là một sinh viên khác vẫn đang mặc trên mình chiếc áo in hình Tổng thống Nestor Kirchner, chồng của Tổng thống mãn nhiệm Cristina Fernandez. Hai sinh viên này đều cho biết, tới đây họ sẽ trở thành lực lượng đối lập và tiếp tục ủng hộ tư tưởng tiến bộ của FpV. Tại khu Quảng trường tháng Năm, ngay trước Nhà Hồng (Phủ Tổng thống), một nhóm thanh niên tụ tập hô vang khẩu hiệu ủng hộ gia đình Kirchner, họ bày tỏ lo ngại trước khả năng Chính phủ mới của Tổng thống Marci, người ủng hộ cơ chế thị trường, sẽ xóa bỏ các chính sách an sinh xã hội được thực thi suốt 12 năm qua ở Argentina.

Trong khi đó, chỉ cách đó một con đường, tại một tiệm cà phê trên Đại lộ tháng Năm, một bồi bán của quán cho biết, anh cũng đã khóc nhưng khóc vì hạnh phúc. Giống như 13 triệu trong tổng số 32 triệu cử tri đã bỏ phiếu cho Marci, người đàn ông 45 tuổi này cho rằng, anh chọn Macri không phải vì họ ủng hộ một người của cánh hữu, đơn giản vì những chính sách mà ông Macri theo đuổi là những thay đổi mà nền kinh tế lớn thứ ba Mỹ Latin rất cần sau 3 nhiệm kỳ liên tiếp của gia đình ông bà Kirchner. Những chính sách của Tổng thống Cristina Fernandez và chồng bà, cố Tổng thống Nestor Kitchner, hướng tới việc thiết lập một sự công bằng nhất định trong xã hội, đề cao vai trò điều tiết của nhà nước, tăng cường liên kết Mỹ Latin và giảm sự phụ thuộc vào Mỹ. Trong khi đó, ông Macri ủng hộ chủ nghĩa tự do mới, mở cửa thị trường trong nước, theo đuổi chính sách tư nhân hóa, không đề cao vai trò nhà nước trong nền kinh tế và thân Mỹ.

Thoái trào của cánh tả Mỹ Latin?

Trong hơn 15 năm qua, phong trào cánh tả tiến bộ Mỹ Latin đã trỗi dậy mạnh mẽ và gặt hái được nhiều thành quả kinh tế - xã hội không thể phủ nhận. Tuy nhiên, do tác động từ sự giảm tốc của nền kinh tế toàn cầu, giá các nguyên liệu - mặt hàng xuất khẩu chủ lực của khu vực - lao dốc, thâm hụt ngân sách do phải chi trả nhiều cho các chương trình phúc lợi xã hội đã đẩy nhiều quốc gia theo đường lối cánh tả và tiến bộ vào giai đoạn vô cùng khó khăn như Argentina, Brazil và Venezuela.  

Khó khăn kinh tế đã dẫn tới khủng hoảng chính trị. Mặc dù, đa phần các nước Mỹ Latin chống đỡ khá tốt với cuộc khủng hoảng kinh tế, tài chính toàn cầu, nhưng các quốc gia này lại thiếu cơ chế chính trị để củng cố những cải cách mới tiến hành, cho phép điều tiết việc phân chia của cải trong xã hội một cách hợp lý và tiếp tục thúc đẩy tăng trưởng kinh tế để tạo ra tâm lý tích cực trong xã hội. Các nước Mỹ Latin này đã không tận dụng thời cơ để thay đổi cơ cấu kinh tế vĩ mô mà chỉ chú trọng tới công tác xóa đói giảm nghèo, giảm thiểu bất bình đẳng xã hội và tăng cường hòa hợp xã hội.   

Một vấn đề mà nhiều chuyên gia nhấn mạnh trong giai đoạn hiện nay là khi tầng lớp trung lưu gia tăng đáng kể, việc giáo dục tư tưởng không theo kịp những thay đổi trong xã hội sẽ dẫn đến việc chính tầng lớp trung lưu quay lưng lại với những chính phủ tiến bộ đã giúp cho họ có cuộc sống tốt đẹp hơn. Với một xã hội tiêu dùng, thì tình trạng nền kinh tế trì trệ kéo dài sẽ khiến họ vỡ mộng, căng thẳng trong xã hội sẽ bùng phát và đây chính là những gì đã diễn ra trong cuộc bầu cử vừa kết thúc tạiArgentina. Những lực lượng chính trị truyền thống thân Mỹ đang tìm cách trở lại cầm quyền tại khu vực.    

Sự chuyển giao quyền lực ở Argentina có thể có tác động khắp Nam Mỹ, nơi các chính phủ thiên tả khác như Venezuela và Brazil cũng đang phải đương đầu với tình trạng chấm dứt thời kỳ hàng hóa bùng nổ kéo dài cả thập kỷ qua cũng như những cáo buộc về việc quản lý tài chính yếu kém.

Cuộc chiến giữa hai trào lưu sẽ còn tiếp tục, cụ thể nhất là vào ngày 6.12 tới khi diễn ra cuộc bầu cử Quốc hội tạiVenezuela. Thời gian sẽ kiểm nghiệm sự lựa chọn của các cử tri.

Ông Macri, 56 tuổi, Thị trưởng Buenos Aires, kỹ sư xây dựng, xuất thân từ một gia đình giàu có nổi tiếng ở Argentina, là người luôn đối đầu với những chính sách kinh tế của Tổng thống sắp mãn nhiệm Cristina Fernandez. Ông từng giữ chức Chủ tịch câu lạc bộ bóng đá nổi tiếng Boca Juniors từ năm 1995 tới năm 2008, giai đoạn được cho là thành công nhất của câu lạc bộ này. Ông từng là nghị sĩ Quốc hội từ năm 2005 đến năm 2007 trước khi làm Thị trưởng Buenos Aires.

Đại biểu nhân dân