Cũ + Mới = Sức mạnh

Ngay sau hai chiến thắng quan trọng trên chính trường: Tái đắc cử chức Chủ tịch đảng Dân chủ tự do (LDP) cầm quyền và Quốc hội thông qua dự luật an ninh mới, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã tiến hành cải tổ Nội các. Có thể nói, đây là đợt cải cách tái bổ nhiệm vì ngoài những nhân vật mới, bộ khung cốt cán vẫn được giữ nguyên. Điều đó khẳng định uy tín cũng như hiệu quả hoạt động của Nội các cũ thời gian qua.

Cách đây 1 năm, ông Abe đã phải đối mặt với một loạt các vụ bê bối lên quan đến những nhân vật mà ông chọn làm bộ trưởng trong lần cải tổ trước. Lúc đó, hai nữ bộ trưởng trong số 5 phụ nữ trong Nội các đã phải nhanh chóng từ chức vì liên quan đến việc sử dụng sai quy định các quỹ chính trị. Một vài thành viên khác cũng gặp phải những rắc rối tương tự như Bộ trưởng Thương mại Yoichi Miyazawa. Năm ngoái, ông phải thừa nhận nhóm quản lý quỹ của mình đã chi tiền trong một quán bar có hoạt động bạo dâm tại thành phố Hiroshima năm 2010 dưới danh nghĩa chi tiêu cho hoạt động chính trị.

Lần này, ông Abe giữ lại 9 bộ trưởng và bổ nhiệm thêm 10 người mới, trong số đó 9 người lần đầu tiên giữ chức vụ trong Nội các. Trong số 9 gương mặt cũ, 4 người đã từng phục vụ từ khi ông Abe thành lập Nội các lần đầu tiên vào tháng 12 năm 2012. Trong đó có Chánh Văn phòng Nội các Yoshihide Suga và Bộ trưởng Tài chính Taro Aso.

Nói chung, đây là điều hiếm gặp trong nền chính trị Nhật Bản vì có những bộ trưởng lưu nhiệm lâu như vậy. Theo truyền thống, các vị trí trong Chính phủ thường được đảo luân phiên trong các thành viên của đảng LDP.  Điều này để tránh sự thất vọng của nhiều nghị sĩ được tái cử nhiều lần mà vẫn phải chờ đến “lượt” vào nội các. Luật bất thành văn cho đến nay là các nghị sĩ LDP sẽ được tự động, không tính đến khả năng và chuyên môn, bổ nhiệm vào các vị trí trong Chính phủ, nếu như họ được tái cử ít nhất 5 lần tại Hạ viện hoặc từ 3 lần trở lên ở Thượng viện.

Thực tế cho thấy, ông Abe sẽ phải đối mặt với cuộc bầu cử Thượng viện vào tháng 7 tới và cần một “đội hình trong mơ” dày dặn kinh nghiệm cho các cuộc tranh luận tại Quốc hội. Việc giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tới rất quan trọng đối với LDP, vì ông Abe đang muốn xây dựng “một đảng mạnh chiếm ưu thế và nhiều đảng nhỏ” làm nền tảng vững chắc cho LDP trong việc điều hành đất nước. Mục tiêu của Thủ tướng là giành được 2/3 số ghế trong Thượng viện.

Ngoài việc sốc lại Nội các, ông cũng cải tổ những vị trí quan trọng trong đảng LDP. Năm thành viên cấp cao trong ban chấp hành tiếp tục giữ nguyên cương vị, trong đó Tổng thư ký Sadakazu Tanigaki, Phó chủ tịch Masahiko Komura và Chủ tịch Hội nghiên cứu chính sách Tomomi Inada…

3 mũi tên mới

Ông Abe đã đặt ra mục tiêu là xây dựng “một xã hội trong đó cả 100 triệu người có thể chủ động”- đây là khẩu hiệu thể hiện quyết tâm không để một người dân nào bị bỏ lại phía sau khi Nhật Bản tăng trưởng kinh tế. Theo các phụ tá thân cận, ông Abe vừa tiết lộ 3 “mũi tên” mới, trong đó đặt mục tiêu mở rộng kinh tế thêm 1/5 nữa lên 600 nghìn tỷ yen (khoảng 5 nghìn tỷ USD), tăng tỷ lệ sinh thấp nghiêm trọng và cải tổ hệ thống phúc lợi xã hội đang lung lay ở đất nước mặt trời mọc.

Đối với kinh tế, thách thức đầu tiên là khôi phục sức mạnh tài chính của Nhật Bản, vốn đang bị đánh giá là yếu nhất trong số các nước phát triển và tìm ra biện pháp đột phá để đưa nền kinh tế thoát khỏi giai đoạn giảm phát kéo dài. Đây là một nhiệm vụ khó khăn đối với Nội các mới vì cho đến nay chiến lược tăng trưởng của Abenomics giai đoạn một vẫn bị đánh giá là chưa thu được thành quả lớn và những số liệu kinh tế mới nhất trong quý III cho thấy chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tiếp tục giảm. Tuy nhiên, với việc tiến trình đàm phán Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) kết thúc, Chính phủ của Thủ tướng Abe đang kỳ vọng rằng thành công này, vốn được xem là một công cụ chủ lực của Abenomics, sẽ nhanh chóng giúp kinh tế Nhật Bản phục hồi mạnh mẽ trong thời gian tới.

Mũi tên thứ hai là tăng tỷ lệ sinh lên mức trung bình 1,8 trẻ/bà mẹ vào năm 2020 nhờ các biện pháp hỗ trợ tài chính và giáo dục cho các gia đình, từ đó duy trì dân số ở mức 100 triệu người trong vòng 50 năm tới. Theo các số liệu của Chính phủ Nhật Bản công bố vào giữa tháng 4, dân số nước này đã giảm năm thứ 3 liên tiếp, trong khi số người cao tuổi chiếm trên 1/4 tổng dân số. Theo tính toán của giới nghiên cứu, nếu tình trạng tỷ lệ sinh thấp tiếp diễn, dân số đất nước hoa anh đào sẽ giảm 30% vào năm 2060.

Giảm bớt gánh nặng dân số già lên hệ thống phúc lợi xã hội, trong đó có hệ thống lương hưu và chăm sóc y tế… là mũi tên cuối cùng. Cụ thể, trong 5 năm tới, Nhật Bản sẽ xây dựng thêm nhiều nhà dưỡng lão, tạo dựng một xã hội mà lực lượng lao động trẻ không bị chi phối quá nhiều để chăm sóc người già. Để thực hiện mục tiêu trên, Thủ tướng Shinzo Abe đã thành lập thêm một cơ quan chuyên trách về vấn đề dân số và an sinh xã hội. Nguyên Phó chánh Văn phòng nội các Katsunobu Kato, đã được Thủ tướng Abe tin tưởng giao trọng trách đứng đầu cơ quan mới này. Tuy nhiên, cũng có dư luận quan ngại rằng việc hình thành bộ mới này sẽ khiến cho nhiệm vụ giữa bộ mới chồng chéo với Bộ Phúc lợi xã hội và Bộ Kinh tế. Bên cạnh đó, việc tăng hệ thống nhà dưỡng lão và phúc lợi xã hội đòi hỏi một nguồn kinh phí lớn, một trở ngại lớn không dễ vượt qua trong nền kinh tế giảm phát của Nhật Bản hiện nay.

Dẫu có khó khăn, Thủ tướng Abe vẫn kỳ vọng, các mũi tên của mình sẽ được bắn trúng đích, từ đó thực hiện thành công kế hoạch Abenomics giai đoạn hai.

Người đại biểu nhân dân