Bộ máy hành chính tiếp tục phình ra

Trước năm 2007, Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND đã từng được tách thành hai cơ quan độc lập. Trong giai đoạn này, cả nước có 44 địa phương thực hiện mô hình Văn phòng Đoàn ĐBQH theo Nghị quyết 416 của UBTVQH và 22 địa phương thực hiện Văn phòng chung là Văn phòng HĐND và Đoàn ĐBQH hoặc Văn phòng HĐND và UBND. Việc tổ chức thành 2 cơ quan độc lập ở giai đoạn đó đã làm phình đầu mối quản lý và bộ máy hành chính ở địa phương. Do đó, tại Hội nghị lần thứ 4, Ban Chấp hành Trung ương Đảng (Khóa X) đã ban hành Nghị quyết số 10, trong đó quy định hợp nhất Văn phòng Đoàn ĐBQH và Văn phòng HĐND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Thể chế hóa chủ trương của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, UBTVQH đã ban hành Nghị quyết 545 về việc thành lập và quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND.

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện Nghị quyết của UBTVQH đã phát sinh nhiều vấn đề mới. Cụ thể, dù Nghị quyết quy định Văn phòng có 3 phòng, cần thiết mới thành lập thêm phòng, nhưng các địa phương có sự vận dụng khác nhau về cơ cấu tổ chức và biên chế. Nhiều Văn phòng thành lập 3 - 4 phòng, nhưng cũng không ít Văn phòng thành lập đến 6, thậm chí 8 phòng, dẫn đến ở một số địa phương, số lượng biên chế Văn phòng tăng khá nhiều so với tổng biên chế của hai văn phòng trước đây, có địa phương tăng lên gấp đôi (chưa kể hợp đồng lao động). Văn phòng phải thực hiện chức năng tham mưu, phục vụ cho nhiều chủ thể, nhiều đầu mối, nên chất lượng tham mưu đôi lúc chưa sâu, công tác chỉ đạo, điều hành hoạt động của Văn phòng đôi khi thiếu sự điều hòa, phối hợp. Và từ thực tế công tác tại địa phương, Tổng thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm VPQH Nguyễn Hạnh Phúc cho biết, việc nhập hai văn phòng lại cũng khiến trong một cơ quan có 2 chế độ thụ hưởng khác nhau giữa người giúp việc cho Đoàn ĐBQH và HĐND. Điều này khiến cán bộ, công chức, người lao động trong Văn phòng nhìn nhau làm việc, thiếu hợp tác chặt chẽ.

Từ thực tế này, các Ủy viên UBTVQH cho rằng, tại Nghị quyết thành lập và quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của Văn phòng Đoàn ĐBQH tỉnh, thành phố cần quy định rõ, thành lập Văn phòng Đoàn ĐBQH tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trên cơ sở tách Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh, thành phố hiện nay.

Thống nhất đầu mối quản lý và ngân sách

Trong quá trình xây dựng Dự thảo Nghị quyết, các nội dung về cơ cấu, tổ chức, biên chế và kinh phí hoạt động được quyết định bởi cơ quan nào hiện chưa thống nhất ý kiến. Theo Tờ trình của Dự thảo Nghị quyết thành lập và quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của Văn phòng Đoàn ĐBQH tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, biên chế của Văn phòng nằm trong tổng biên chế công chức của địa phương do Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định sau khi trao đổi thống nhất với Trưởng Đoàn ĐBQH. Dự thảo Nghị quyết cũng quy định cứng số lượng Chánh Văn phòng, Phó chánh Văn phòng, số lượng phòng chuyên môn. Văn phòng Đoàn ĐBQH cũng sẽ là cơ quan tương đương cấp Sở. Tuy nhiên, kinh phí hoạt động của Văn phòng Đoàn ĐBQH sẽ vẫn do VPQH cấp thông qua Đoàn ĐBQH.

Khi thẩm tra Dự thảo Nghị quyết này, tại Ủy ban Pháp luật cũng có hai luồng ý kiến khác nhau. Bên cạnh những ý kiến tán thành với Tờ trình Dự thảo Nghị quyết, thì một số ý kiến đề nghị, Văn phòng Đoàn ĐBQH là đơn vị thuộc VPQH, góp phần để công tác tham mưu, phục vụ ĐBQH có thể được tiến hành thống nhất, thông suốt từ Trung ương đến địa phương. Do đó, phải cân nhắc việc quy định Chủ tịch UBND tỉnh bổ nhiệm, miễn nhiệm Chánh, Phó chánh Văn phòng Đoàn, vì đây không phải là cơ quan trực thuộc UBND cấp tỉnh. Hơn nữa, về mặt nguyên tắc, cơ quan nào bảo đảm tiền lương và kinh phí hoạt động, thì cơ quan đó có thẩm quyền quản lý về công tác cán bộ.

Theo phương án được Tờ trình Dự thảo Nghị quyết đưa ra, thì cơ cấu, tổ chức và biên chế của Văn phòng Đoàn ĐBQH sẽ do UBND cấp tỉnh quyết định, còn kinh phí do VPQH cấp thông qua Đoàn ĐBQH. Nhưng Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Phùng Quốc Hiển phân tích, về lý, với các quy định của Luật Tổ chức QH năm 2014, thì Đoàn ĐBQH sẽ lãnh đạo hoạt động của Văn phòng, không phải Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Văn phòng Đoàn ĐBQH sẽ phục vụ Đoàn ĐBQH, với kinh phí do VPQH cấp thông qua Đoàn ĐBQH. Do đó, tổ chức Văn phòng phải đổi mới theo hướng quyền lực, tổ chức và kinh phí hoạt động do một đầu mối quyết định, không thể giữ tình trạng “tiền một ông, thờ một ông” - Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh.

Văn phòng Đoàn ĐBQH là cơ quan hoạt động tại địa phương, nên bên cạnh sự chỉ đạo của Đoàn ĐBQH và VPQH, thì sẽ chịu sự tác động nhất định của chính quyền địa phương. Nhưng nếu tổ chức văn phòng theo hướng song trùng lãnh đạo (UBND cấp tỉnh và VPQH cùng quản lý), thì có nghĩa một số vướng mắc hiện tại của mô hình Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương sẽ lặp lại, dù đã có tên gọi khác. Vì vậy, các Ủy viên UBTVQH thống nhất cho rằng, Văn phòng Đoàn ĐBQH nên là “cánh tay nối dài” của VPQH để có sự chỉ đạo tập trung và thống nhất trong hoạt động. Tất nhiên, sự chỉ đạo, quản lý của VPQH với Văn phòng Đoàn ĐBQH phải trên cơ sở thống nhất ý kiến với Trưởng Đoàn ĐBQH ở địa phương; giúp tạo ra bộ máy giúp việc tinh gọn, mang lại hiệu quả cao hơn.

 CHỦ TỊCH  QH NGUYỄN SINH HÙNG:  Không thể để biên chế của Văn phòng Đoàn ĐBQH nhiều hơn số lượng ĐBQH

Văn phòng Đoàn ĐBQH nên thuộc VPQH, để góp phần giúp công tác tham mưu, phục vụ ĐBQH có thể được tiến hành thống nhất, thông suốt từ Trung ương đến địa phương. Về biên chế, Văn phòng Đoàn ĐBQH chỉ nên có 1 Chánh Văn phòng, 1 Phó chánh Văn phòng, nơi nào có số lượng ĐBQH trên 20 người có thể có 2 Phó chánh Văn phòng. Văn phòng Đoàn ĐBQH không nên có các Trưởng phòng, Phó trưởng phòng. Chúng ta phải quản lý chặt chẽ biên chế. Biên chế của Văn phòng Đoàn ĐBQH nhiều hơn số lượng ĐBQH của địa phương là không được. Tổ chức Văn phòng Đoàn ĐBQH phải rất gọn, chỉ nên giới hạn mức chung số lượng biên chế từ 8 - 12 người, tùy theo quy mô của Đoàn ĐBQH. Nếu không tổ chức chặt chẽ, giới hạn số lượng biên chế, thì Phó chánh Văn phòng sẽ chỉ huy Trưởng phòng, Trưởng phòng chỉ huy Phó trưởng phòng và Phó trưởng phòng chỉ huy 1 chuyên viên. Để Trưởng phòng và Phó trưởng phòng chỉ chỉ huy 1 chuyên viên là không được.

Đại biểu nhân dân