Vừa tự hào vừa trăn trở

5 năm - quãng thời gian không quá dài cũng đủ để QH hoàn thành một khối lượng công việc khổng lồ trên cả 4 lĩnh vực lập hiến, lập pháp, giám sát, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước và đối ngoại. Và ở lĩnh vực nào QH cũng đều gặt hái được những thành tựu đáng nhớ, đáng tự hào, để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng cử tri và nhân dân. Như chia sẻ của nhiều ĐBQH trên nghị trường, đó là cảm xúc vừa tự hào vừa trăn trở. Tự hào vì đã vinh dự là một trong số gần 500 ĐBQH Khóa XIII bấm nút thông qua Hiến pháp năm 2013 - bản Hiến pháp của thời kỳ hội nhập, kế thừa được tinh hoa của các bản Hiến pháp trước, có sự bổ sung, phát triển đáp ứng yêu cầu tiếp tục đổi mới, phát triển của đất nước. Khoảnh khắc quý giá và có lẽ không bao giờ có thể quên trong cuộc đời làm người đại biểu của dân, đó là cả hội trường gần 500 ĐBQH không ai bảo ai đồng loạt đứng dậy vỗ tay không dứt chào mừng bản Hiến pháp mới vừa được QH bấm nút thông qua. Đây là công sức, trí tuệ của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, trong đó có phần đóng góp của các ĐBQH Khóa XIII. Và xem xét thông qua Hiến pháp mới là một trong nhiều quyết đáp của QH trong nhiệm kỳ Khóa XIII đã được phản ánh khá đầy đủ, chân thực trong Báo cáo công tác nhiệm kỳ Khóa XIII của QH, các cơ quan của QH.

Để tổng kết và đánh giá hoạt động, cách thức phổ biến và đơn giản nhất có lẽ chính là liệt kê những đầu việc QH, các cơ quan của QH đã làm trong 5 năm qua. Đặc biệt với Khóa XIII, nhiệm kỳ có nhiều đổi mới chưa có tiền lệ, thì có lẽ không cần nệ vào văn bản cũng có thể kể ngay. Đó là lần đầu tiên QH tiến hành lấy phiếu tín nhiệm các chức danh do QH bầu hoặc phê chuẩn. Lần đầu tiên QH tiến hành tái giám sát tổng thể việc thực hiện các nghị quyết về giám sát chuyên đề, chất vấn và trả lời chất vấn từ đầu nhiệm kỳ Khóa XIII… Và lần đầu tiên, QH bàn và quyết về công tác nhân sự bộ máy nhà nước - công việc thường được tiến hành vào kỳ họp đầu tiên của nhiệm kỳ mới - vào kỳ họp cuối cùng của một nhiệm kỳ với mong mỏi giảm tối đa khoảng thời gian để cử tri và nhân dân phải chờ bộ máy nhà nước ổn định…

Nhưng ngày hôm qua, nhiều ĐBQH đã không chọn cách thức đơn giản ấy. Thay vào đó là sự nhìn thẳng vào những điểm còn hạn chế, yếu kém, đưa ra giải pháp khắc phục trong nhiệm kỳ tới.

Còn nặng nợ với cử tri

Với ĐB Trần Khắc Tâm (Sóc Trăng), 5 năm là khoảng thời gian vừa ngắn vừa dài. Ngắn là dù đã cố gắng, nỗ lực nhưng QH, từng ĐBQH chưa đáp ứng được gửi gắm, mong muốn, kỳ vọng, yêu cầu của cử tri. Dài là khi những vấn đề bức xúc trong đời sống xã hội, bất cập trong chính sách, được nêu hoài, nêu mãi, kỳ họp sau nối tiếp kỳ họp trước mà chưa được giải quyết, khiến cử tri thất vọng, nản lòng, còn đại biểu thì có cảm giác lực bất tòng tâm. 

Ghi nhận những nỗ lực và kết quả đạt được trong hoạt động giám sát, song ĐB Đỗ Mạnh Hùng (Thái Nguyên) cho rằng, QH có thể làm tốt hơn nữa. Không chỉ giám sát những vấn đề vĩ mô, QH cần quan tâm, giám sát những vấn đề, vụ việc cụ thể. Có như vậy, QH, các ĐBQH sẽ thật sự gần dân, sát dân hơn. Đây là điều QH Khóa XIII đã làm được nhưng chưa nhiều.

QH Khóa XIII là nhiệm kỳ đầy sôi động, dân chủ, quyết liệt và tiến bộ hơn các nhiệm kỳ trước. Theo ĐB Đào Tấn Lộc (Phú Yên), đây là thành quả dễ lý giải, bởi QH Khóa XIII được đứng trên vai QH các khóa trước. Nhưng không có nghĩa QH Khóa XIII có thể chủ quan, hay bằng lòng với kết quả đạt được. Cần có cách nhìn khác, nghiêm khắc hơn, để QH thật sự xứng đáng với niềm tin và kỳ vọng của nhân dân và đất nước. Tăng tỷ lệ đại biểu hoạt động chuyên trách là cần thiết, nhưng quan trọng hơn đó phải là một QH chuyên nghiệp. Một QH với tỷ lệ lớn đại biểu chuyên trách mà không chuyên nghiệp, nay thay, mai đổi sẽ không hiệu quả. Nói như ĐB Trần Du Lịch (TP Hồ Chí Minh) là cần xem xét, tính toán kỹ, vì nếu tiếp tục công chức hóa đại biểu chuyên trách như hiện nay thì chỉ tăng bộ máy nặng nề thêm, không phải tăng hiệu quả.

5 năm, nếu nhẩm con số cơ học, QH, mỗi ĐBQH sẽ có 1.825 ngày để hoạt động, cống hiến. Vậy nhìn lại 1.825 ngày qua, mỗi đại biểu có quyền tự hào được là ĐBQH Khóa XIII chưa? QH, các cơ quan của QH và từng ĐBQH đã cải tiến, đổi mới, toàn tâm, toàn ý phục vụ nhân dân chưa? Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng đã nêu vấn đề như vậy khi bàn về tổng kết nhiệm kỳ Khóa XIII tại một phiên họp của UBTVQH. Đây có lẽ không phải là những câu hỏi chỉ đặt ra cho nhiệm vụ tổng kết nhiệm kỳ QH mà còn là sự tự vấn đối với từng cá nhân ĐBQH. Để trả lời, mỗi đại biểu sẽ có cách tự đánh giá khác nhau.

Dẫu trả lời thế nào, thì mỗi ĐBQH thẳng thắn trực tiếp ở nghị trường, hay âm thầm lặng lẽ làm nhiệm vụ đại biểu giữa đời thường đều mong muốn QH, ĐBQH phải thực sự là đại biểu của dân, nói được tiếng nói của dân và bảo vệ được quyền lợi chính đáng của dân. Mong muốn là vậy. Nhưng giữa mong muốn và thực tế bao giờ cũng có khoảng cách. Vậy nên, nhiều ĐBQH đã nói rằng, nhiệm kỳ QH Khóa XIII sắp kết thúc nhưng đại biểu vẫn còn nặng nợ với cử tri.

Dẫu biết rằng, sự đánh giá của cử tri đôi lúc nghiệt ngã nhưng cũng rất công bằng và độ lượng, ĐB Huỳnh Nghĩa (Đà Nẵng) tin rằng trong nhiệm kỳ tới, chất lượng, bản lĩnh, trí tuệ của ĐBQH Khóa XIV sẽ được nâng lên, đáp ứng tốt hơn yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Mỗi ĐBQH sẽ tự vươn lên mạnh mẽ hơn trong trường học lớn QH, góp sức cùng QH có những quyết sách đúng và hợp với lòng dân. Đặc biệt khắc phục triệt để tư tưởng xuân thu, nhị kỳ đi họp QH nhưng không thể hiện chính kiến, gây lãng phí thời gian, công sức của nhân dân và cơ hội của đại biểu khác. Đây là một trong những bài học quý có ý nghĩa sâu sắc, lâu bền QH Khóa XIII trao truyền cho QH khóa sau.

ĐBQH Trần Khắc Tâm (Sóc Trăng): QH và bộ máy nhà nước phải vận hành trơn tru, hiệu quả hơn

Tại thời điểm QH đang họp kỳ cuối cùng của nhiệm kỳ thì Tây Nguyên đang khát cháy, đồng bằng sông Cửu Long, vốn là vùng sông nước trù phú, mênh mang, nay đã phải đối mặt với nạn xâm nhập mặn chưa từng có, làm cho mía cháy, lúa khô, dân khát bởi tác động của biến đổi khí hậu. Ngoài Biển Đông, tàu, thuyền của ngư dân vẫn luôn bị đe dọa…

Tôi cảm nhận rằng, những thử thách, khó khăn của nhiệm kỳ tới là không hề nhỏ, khiến QH và toàn thể bộ máy nhà nước phải vận hành trơn tru hơn, quyết liệt hơn, chính xác hơn, hiệu quả hơn để ứng phó với tình hình. Hy vọng rằng, cùng với thành công của Đại hội Đảng, cuộc bầu cử ĐBQH Khóa XIV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2016 - 2021 tới đây được tổ chức thực sự dân chủ, sẽ lựa chọn được đội ngũ tốt nhất, tạo ra niềm hứng khởi cho nhiệm kỳ mới bắt đầu.

Đại biểu nhân dân