Tài nguyên, đất đai… vẫn lãng phí vô cùng

- Tài nguyên, môi trường, đất đai… - những lĩnh vực quan trọng nhất, thuộc về tài sản của quốc gia đều do Bộ Tài nguyên và Môi trường quản lý. Nhìn lại nhiệm kỳ của Bộ này, ông đánh giá như thế nào?

- Thành tựu lớn nhất của Bộ Tài nguyên và Môi trường, theo tôi là đã có nhiều nỗ lực trong việc đề xuất, soạn thảo để trình Chính phủ, QH ban hành, hoàn thiện chính sách, pháp luật về tài nguyên, môi trường. Có thể kể ra rất nhiều luật quan trọng đã được Bộ này soạn thảo trình QH thông qua như: Luật Đất đai (sửa đổi); Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi); Luật Tài nguyên, môi trường biển và hải đảo; Luật Khí tượng, thủy văn.

- Có thể thấy, chính sách, pháp luật thì đã khá hoàn thiện. Nhưng sự chuyển biến trên thực tế của các lĩnh vực mà Bộ này quản lý thì dường như còn “vênh” khá nhiều, thưa ông?

- Quả thực, quản lý nhà nước về tài nguyên, môi trường hiện còn nhiều tồn tại, yếu kém. Ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng. Chất thải rắn, chất thải lỏng, chất thải nguy hại có ở hầu khắp khu công nghiệp, sông ngòi. Đa dạng sinh học bị tàn phá nghiêm trọng. Khai thác tài nguyên khoáng sản trái phép vẫn diễn ra ở nhiều nơi. Đặc biệt, quản lý đất đai còn nhiều hạn chế. Điều đáng nói là, trong khi nhiều nơi, nông dân không có đất màu mỡ để canh tác, sản xuất thì tỷ lệ lấp đầy ở các khu công nghiệp hiện chỉ đạt khoảng 48%, nhiều khu công nghiệp và khu chế xuất, khu kinh tế san lấp mặt bằng xong rồi… để đấy. Lãng phí vô cùng.

- Đơn cử, đợt hạn hán, xâm nhập mặn gây thiệt hại nặng nề nhất trong lịch sử đồng bằng sông Cửu Long hiện nay, theo ông, có trách nhiệm của ngành tài nguyên, môi trường hay không?

Tôi nghĩ tình trạng này có nguyên nhân không nhỏ từ công tác quản lý của ngành tài nguyên, môi trường, bắt đầu từ khâu quy hoạch khai thác, sử dụng nước. Hiện nay, công tác quy hoạch về quản lý nước, quản lý thủy lợi, quy hoạch phát triển các ngành kinh tế còn thiếu và chưa đồng bộ; chưa có quy hoạch tài nguyên nước đồng bằng sông Cửu Long làm cơ sở để quản lý việc khai thác, sử dụng nguồn nước một cách hiệu quả. Theo tôi biết, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có kịch bản ứng phó với biến đổi khí hậu và nước biển dâng từ năm 2012 nhưng việc ứng phó chưa được cụ thể hóa trong các quy hoạch, kế hoạch. Vậy nên, việc phòng, chống xâm nhập mặn vừa qua rất bị động.

Quản lý lỏng lẻo, hậu quả khôn lường

- Có thể thấy, lĩnh vực tài nguyên, môi trường cũng đang ngổn ngang nhiều chuyện. Vậy, theo ông, tư lệnh ngành tài nguyên, môi trường tới đây nên làm thế nào để có thể khắc phục được những hạn chế, yếu kém mà ông đã nêu? 

- Tài nguyên, môi trường là lĩnh vực quan trọng, phức tạp. Vì thế, việc quản lý, điều hành lĩnh vực này có nhiều khó khăn, nhất là khi, tài nguyên, môi trường luôn được đặt ở vị trí đối trọng với các ngành kinh tế khác. Siết chặt quá thì các ngành kinh tế khác sẽ bị ảnh hưởng. Mà buông lỏng quản lý hay chỉ cần quản lý không chặt tay một chút thôi là hậu quả sẽ khôn lường. Vì thế, tôi hy vọng, trên cơ sở đánh giá đúng tầm quan trọng của quản lý tài nguyên, môi trường đối với sự phát triển bền vững của đất nước; xác định đúng thực trạng, những việc đã làm được và cả những việc chưa làm của nhiệm kỳ này, tân Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường phải nhập cuộc mạnh mẽ, quyết liệt hơn; đặc biệt là phải có giải pháp để xử lý các mâu thuẫn, xung đột trong quản lý tài nguyên, môi trường và phát triển kinh tế. Cùng với đó là phải đổi mới phương thức quản lý, ổn định tổ chức bộ máy theo hướng cải cách hành chính… tạo chuyển biến tích cực trong lĩnh vực quản lý, đáp ứng kỳ vọng của cử tri cả nước.

- Xin cảm ơn ông!

Thời gian qua, các tổ chức quốc tế đã hỗ trợ nguồn lực khá lớn cả về vốn và công nghệ để giúp Việt Nam ứng phó với biến đổi khí hậu. Chúng ta cũng đã có những kịch bản dự báo tác động của biến đổi khí hậu và giải pháp ứng phó, đặc biệt là đối với khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Tuy nhiên, việc triển khai các giải pháp chưa đồng bộ, chưa kết nối một cách có hệ thống giữa các địa phương. Tôi cũng không tán thành lắm với việc chúng ta quá chú trọng vào các giải pháp công trình mà xem nhẹ các giải pháp phi công trình. Theo quan điểm của tôi, trong bối cảnh nguồn lực đầu tư cho ứng phó với biến đổi khí hậu còn hạn chế thì cần chú trọng các giải pháp phi công trình vì các giải pháp này vừa ít tiền, dễ triển khai nhưng tính bền vững lại cao hơn. 
Phó chủ nhiệm Ủy ban KH, CN và MT Phùng Đức Tiến

Đại biểu nhân dân