Tôi cơ bản tán thành với Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XII, trong đó, Dự thảo Báo cáo chính trị đề ra nhiệm vụ tổng quát phát triển đất nước từ năm 2016 - 2020 là: Tăng trưởng kinh tế cao hơn 5 năm trước trên cơ sở giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế; đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, chú trọng công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới; phát triển kinh tế tri thức, nâng cao trình độ khoa học, công nghệ của các ngành, lĩnh vực; nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế; xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, phát triển nhanh, bền vững, tham gia có hiệu quả vào mạng sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu. Đồng thời, tôi xin tham gia ý kiến về 3 vấn đề sau:

Phân biệt chuyển dịch cơ cấu kinh tế và tái cơ cấu kinh tế

Tôi đề nghị, trong Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XII cần phân biệt rõ chuyển dịch cơ cấu kinh tế và tái cơ cấu nền kinh tế. Thực tế, khi làm việc, giám sát tại các bộ, ngành, địa phương, có thể nhận thấy nhiều cán bộ không phân biệt được tái cơ cấu kinh tế khác với chuyển dịch cơ cấu kinh tế như thế nào. Nếu chuyển dịch cơ cấu kinh tế cũng giống như tái cơ cấu kinh tế thì vì sao Đảng cần ra Nghị quyết riêng về tái cơ cấu kinh tế. Nội hàm và yêu cầu của tái cơ cấu kinh tế khác với chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Tái cơ cấu kinh tế đòi hỏi những giải pháp mạnh mẽ, quyết liệt, đột phá, tập trung vào một giai đoạn nhất định để có sự thay đổi rõ rệt về một cơ cấu kinh tế hợp lý, làm cho nền kinh tế chất lượng hơn, hiệu quả hơn, có sức cạnh tranh cao hơn. Tái cơ cấu kinh tế phải gắn với mô hình tăng trưởng mới. Đó là sự khác biệt quan trọng. Trong Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XII cần tập trung đánh giá về tái cơ cấu kinh tế. Có địa phương chỉ đánh giá đơn giản rằng cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực. Như vậy đã đúng chưa? Tái cơ cấu kinh tế không phải là chuyển dịch cơ cấu kinh tế một cách tự nhiên, tuần tự, bình thường. Nhờ tái cơ cấu, kinh tế mới có sự phát triển đột phá, mới chuyển đổi được mô hình tăng trưởng; đồng thời, mô hình tăng trưởng mới sẽ dẫn dắt quá trình tái cơ cấu kinh tế. Từ nhận thức không đúng, không đầy đủ sẽ dẫn đến lúng túng, chậm trễ trong hành động hoặc hành động sai. Kết quả tái cơ cấu kinh tế trong thời gian qua đã phần nào chứng minh điều đó.                                   

Kinh tế vùng là một nội dung của tái cơ cấu nền kinh tế

Trong tái cơ cấu kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, tôi nhận thấy Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng đã có sự quan tâm đến kinh tế vùng. Kinh tế vùng cũng là một nội dung của tái cơ cấu, cùng với tái cơ cấu các ngành, các lĩnh vực, tái cơ cấu doanh nghiệp. Hiện nay chúng ta đang lúng túng trong cơ chế điều phối vùng vì thiếu thể chế vùng. Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XII có giao trách nhiệm cho cấp chính quyền địa phương thực hiện cơ chế điều phối vùng. Tôi cho rằng, đây là việc cần sự chỉ đạo, chủ trì của Trung ương. Ví như: Phó thủ tướng Chính phủ phải đứng ra chủ trì, các địa phương trong vùng kinh tế cùng đánh giá, xác định nhiệm vụ, yêu cầu tái cơ cấu, phát triển kinh tế vùng. Đơn cử, chương trình phát triển Vùng duyên hải miền Trung, giao Đà Nẵng chủ trì, chắc gì các tỉnh khác đã nghe? Phải có quy định của luật về cơ chế chủ trì, điều hòa, phối hợp kinh tế vùng. Đại hội Đảng lần thứ XII cũng cần bàn sâu về vấn đề này, nhấn mạnh kinh tế vùng, chấm dứt tình trạng đầu tư dàn trải ở các vùng kinh tế, địa phương nào giáp biển cũng muốn có cảng biển, địa phương nào cũng muốn có sân bay, khu kinh tế, khu công nghiệp… Khi giải được bài toán phát triển kinh tế vùng sẽ giảm thiểu được đầu tư trùng lặp, lãng phí. Kinh tế không thể phát triển theo địa giới hành chính, mà cần được xác định theo tiêu chí vùng. Vùng đồng bằng sông Cửu Long có trách nhiệm và vai trò lớn khi tập trung vào sản xuất lúa gạo, đừng yêu cầu phải có nhiều khu công nghiệp. Bù lại, Nhà nước cần có chính sách ưu tiên đầu tư phát triển vùng đồng bằng sông Cửu Long, khi vì bảo đảm an ninh lương thực mà nguồn thu của các địa phương ở đây không thể tăng nhanh như các địa phương có nhiều dự án công nghiệp. Đã đến lúc phải tránh hội chứng tỉnh nào cũng vì công nghiệp hóa mà lấy đất lúa làm khu công nghiệp. Các địa phương cần phát huy thế mạnh cũng như khắc phục những hạn chế của mình để liên kết với các địa phương khác trong vùng. 

Không bị che lấp bởi con số tăng trưởng

Đây là vấn đề các nhà quản lý, các chuyên gia, các nhà kinh tế đang băn khoăn, lo ngại về sự phát triển của công nghiệp nước nhà. Việt Nam đang thu hút nhiều nhà đầu tư nước ngoài vào sản xuất công nghiệp, nhưng chính ViệtNamlại chưa tham gia nhiều vào chuỗi giá trị sản xuất công nghiệp đó. Tại Hà Tĩnh có khu kinh tế Vũng Áng, Tập đoàn Formosa đã đầu tư vào đây trên 10 tỷ USD, với hầu hết máy móc, thiết bị, vật liệu đều nhập khẩu từ Đài Loan và các nước khác, hầu như công nghiệp cơ khí nước ta không đóng góp gì vào quy trình sản xuất ở đó. Hay tại Thái Nguyên, Công ty Samsung Thái Nguyên có lẽ chủ yếu chỉ tuyển nhân công tham gia quy trình sản xuất, còn các thiết bị, linh kiện, phụ kiện đi kèm sản phẩm của Samsung đều do các công ty nước ngoài cung cấp. Công nghiệp hỗ trợ nước ta chưa đáp ứng được tiêu chí sản phẩm của nhà đầu tư, thì không thể tham gia chuỗi giá trị sản xuất của họ. Nhìn thẳng vào thực tế, các nhà hoạch định chính sách đang bị che lấp bởi con số tăng trưởng giá trị xuất khẩu sản phẩm công nghiệp, trong khi đó, khoảng 70% giá trị sản phẩm xuất khẩu là của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Khi doanh nghiệp nước ngoài rút vốn, không đầu tư sản xuất tại ViệtNamnữa, công nghiệp ViệtNamsẽ còn gì? Định hướng phát triển công nghiệp của nước ta trong tái cơ cấu nền kinh tế là gì? Công nghiệp cơ khí có còn được khuyến khích phát triển? Công nghiệp hỗ trợ sẽ như thế nào?… Đây là những nội dung cần được nhấn mạnh trong Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XII.

Người đại biểu nhân dân