Từ mối quan hệ phát triển tốt đẹp...

Thiết lập quan hệ ngoại giao từ năm 1973, song quan hệ Việt Nam - Nhật Bản thật sự phát triển từ những năm 1990 với dấu mốc là việc Nhật Bản mở lại viện trợ cho Việt Nam. Từ đó đến nay, quan hệ hai nước phát triển nhanh, ngày càng thực chất trên cơ sở sự tin cậy, tôn trọng, hiểu biết lẫn nhau, hợp tác hiệu quả và cùng có lợi. Nhật Bản luôn là quốc gia hỗ trợ ODA lớn nhất cho ViệtNam. Kể cả trong giai đoạn gặp khó khăn về kinh tế do ảnh hưởng nặng nề từ thiên tai, sóng thần... thì lượng ODA mà Nhật Bản ưu tiên dành cho ViệtNamkhông hề giảm. Nhiều công trình do Nhật Bản hỗ trợ đã đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế của ViệtNam. Tiêu biểu phải kể đến các công trình như tuyến đường cao tốc Bắc -Nam, cầu Nhật Tân, Nhà ga T2 Nội Bài... Trong lĩnh vực kinh tế, thương mại, Nhật Bản là đối tác kinh tế quan trọng hàng đầu của Việt Nam và là nước G7 đầu tiên công nhận quy chế kinh tế thị trường của Việt Nam (từ tháng 10.2011). Xác định quan hệ hợp tác kinh tế với Việt Nam là trọng tâm trong việc thúc đẩy quan hệ song phương, hiện hai nước đã ký Hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư, Hiệp định đối tác kinh tế Việt - Nhật và đang tích cực cùng các đối tác sớm kết thúc đàm phán tiến tới ký thành công Hiệp định Đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP). Trong chuyến thăm Nhật Bản tháng 7 vừa qua, Thủ tướng hai nước đã nhất trí cơ bản kết thúc đàm phán song phương trong khuôn khổ Hiệp định TPP. Đây đã và sẽ là những khuôn khổ pháp lý thuận lợi cho việc tăng cường quan hệ đầu tư, thương mại giữa hai nước. Riêng trong hợp tác thương mại, hai nước đã dành cho nhau thuế suất tối huệ quốc từ năm 1999. Năm 2014, Nhật Bản trở thành bạn hàng thương mại lớn thứ tư của ViệtNam. Kim ngạch thương mại hai chiều đạt hơn 27 tỷ USD, tăng 9,4% so với năm 2013. Trong đó xuất khẩu của Việt Nam sang Nhật Bản đạt hơn 14,7 tỷ USD, nhập khẩu đạt gần 13 tỷ USD. Đáng chú ý, kim ngạch thương mại hai chiều 6 tháng đầu năm nay đã đạt 13,9 tỷ USD. Trên nền tảng quan hệ chính trị tốt đẹp, hợp tác Việt Nam - Nhật Bản không chỉ sôi động trong lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư mà còn trải rộng trên các lĩnh vực như an ninh - quốc phòng, nông nghiệp, lao động, giáo dục - đào tạo nguồn nhân lực, du lịch, hợp tác giữa các địa phương hai nước và giao lưu nhân dân...

... đến chia sẻ nhiều lợi ích tương đồng

Tiếp nối thành công của hai chuyến thăm Trung Quốc và Hoa Kỳ đầu năm nay, chuyến thăm chính thức Nhật Bản lần này của Tổng bí thư Đảng ta là hoạt động đối ngoại quan trọng ở cấp cao nhất trong năm bản lề 2015 nhằm tích cực và chủ động triển khai đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa của Việt Nam. Diễn ra trong bối cảnh cả nước đang tiến hành Đại hội Đảng các cấp tiến tới Đại hội XII của Đảng, chuyến thăm còn là hoạt động nằm trong chiến lược ngoại giao tổng thể của Đảng và Nhà nước ta, góp phần định hình quan hệ ngoại giao nước lớn, đưa mối quan hệ với các nước này đi vào chiều sâu trong giai đoạn phát triển sắp tới của đất nước.

Theo quan sát của nhiều học giả uy tín, ViệtNamvà Nhật Bản có rất nhiều lợi ích chiến lược tương đồng trong quan hệ song phương cũng như với các vấn đề khu vực và quốc tế. Sự tin cậy về chính trị được đánh giá là điểm sáng nổi bật trong quan hệ hai nước. Thủ tướng đương nhiệm Shinzo Abe đã chọn ViệtNamlà nước đầu tiên đến thăm sau khi nhậm chức Người đứng đầu Nội các Nhật Bản (tháng 1.2013). Trong chính sách đối ngoại của mình, Nhật Bản luôn khẳng định coi trọng vị trí và vai trò ngày càng cao của ViệtNamtrong khu vực và trên trường quốc tế. Hai bên thường xuyên tiến hành các cuộc tiếp xúc cấp cao cũng như các hoạt động trao đổi qua kênh Đảng, Quốc hội và giao lưu nhân dân.

Thực tế, quan hệ ViệtNam- Nhật Bản còn nhiều tiềm năng cần được khai thác đầy đủ hơn nữa mới có thể tương xứng với mong muốn và tốc độ phát triển quan hệ song phương. Mục đích bao trùm của chuyến thăm chính thức Nhật Bản lần này của Tổng bí thư Đảng ta là nhằm thúc đẩy toàn diện và làm sâu sắc quan hệ Đối tác chiến lược sâu rộng Việt Nam - Nhật Bản vì hòa bình và phồn vinh ở châu Á với trọng tâm là tăng cường tin cậy chính trị, thúc đẩy kết nối và hợp tác kinh tế cũng như các lĩnh vực quan trọng khác.

Trong khuôn khổ chuyến thăm, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng dự kiến sẽ có các cuộc hội đàm, hội kiến với các nhà lãnh đạo cao nhất của Nhật Bản; gặp gỡ, nói chuyện với đại diện các tầng lớp xã hội Nhật Bản; tiếp xúc với nhiều doanh nghiệp, tập đoàn hàng đầu của Nhật Bản; thăm tỉnh Kanagawa - địa phương có nhiều hoạt động hợp tác với Việt Nam và đang có chủ trương thành lập khu công nghiệp dành cho doanh nghiệp của Kanagawa tại Việt Nam.

Nhìn lại lịch sử quan hệ hai nước, có thể thấy, Việt Nam- Nhật Bản có mối quan hệ gắn bó sâu xa với nhiều nét tương đồng, gần gũi về văn hóa. Ngay từ thế kỷ XVI, người Nhật đã chọn Việt Namlà điểm đến trong giao thương. Ngày nay, tại Hội An, Quảng Nam của Việt Nam đang còn lưu giữ những dấu ấn sâu đậm về sự giao lưu kinh tế, văn hóa giữa hai nước cũng như về một trung tâm buôn bán của Nhật Bản tại Đông Nam Á. Đương nhiên, trong tiến trình ấy, quan hệ hai nước đã từng có những trang đen tối. Song vượt qua những trang buồn trong quá khứ, hai nước luôn dành cho nhau những tình cảm hữu nghị, chân thành. Hai chữ Nhật Bản là một thương hiệu chắc chắn về sự tin cậy, chất lượng và hiệu quả trong tình cảm mỗi người dân ViệtNam. Tương tự như vậy, dù thể chế chính trị của Nhật Bản có nhiều đảng, phái, nhưng khi bàn về chủ trương, chính sách phát triển quan hệ hợp tác với Việt Nam thì đảng cầm quyền hay đảng đối lập đều gặp nhau ở sự đồng thuận cao nhất. Bằng chứng là trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức lần này của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, dự kiến, Đảng Cộng sản Việt Nam sẽ ký kết bản ghi nhớ hợp tác với đảng Dân chủ Tự do (LDP) của Thủ tướng Abe và đảng Dân chủ (DPJ).

Với lịch trình dày đặc, gồm khoảng 26 hoạt động gói gọn trong 4 ngày, chuyến thăm của Tổng bí thư được kỳ vọng sẽ mở ra những triển vọng hợp tác mới, thiết thực và hiệu quả cho quan hệ song phương Việt Nam - Nhật Bản. Thực tế cho thấy, việc thúc đẩy và tăng cường quan hệ hữu nghị, hợp tác, đối tác chiến lược Việt Nam - Nhật Bản không những có lợi cho hai nước, nhân dân hai nước mà còn vì hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển ở khu vực và trên thế giới.

 Nhật Bản hiện là nước tài trợ nguồn vốn phát triển chính thức (ODA) lớn nhất cho Việt Nam, chiếm khoảng 30% tổng cam kết ODA của cộng đồng quốc tế với Việt Nam. Từ năm 1992 đến hết tài khóa 2013 (ngày 31.3.2014), Nhật Bản đã cam kết khoảng 26,1 tỷ USD vốn vay ODA cho Việt Nam. Trong tài khóa 2014, số ODA mà Nhật Bản cam kết dành cho Việt Nam đạt khoảng hơn 112 tỷ yen, tương đương 0,95 tỷ USD.

Hợp tác nông nghiệp Việt Nam - Nhật Bản có bước đột phá với việc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam ký Bản ghi nhớ về hợp tác với Bộ Nông Lâm Thủy sản của Nhật Bản và tỉnh Ibaraki (tháng 3.2014). Hai bên đang xây dựng Tầm nhìn trung và dài hạn trong hợp tác nông nghiệp Việt Nam - Nhật Bản nhằm thúc đẩy phát triển ngành nông nghiệp của Việt Nam. Nội dung hợp tác trong lĩnh vực nông nghiệp của Nhật Bản đối với Việt Nam tập trung vào việc nâng cao năng suất, giá trị gia tăng; chế biến thực phẩm, phát triển sản phẩm; xem xét cân nhắc tới biến đổi khí hậu; đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao...

Người đại biểu nhân dân